ไคเซ็น (Kaizen) ปรัชญาแบบญี่ปุ่น ศิลปะแห่งการทำงานให้ดีขึ้นทุกวัน และ วิธีพัฒนาตัวเองอยู่เสมอ ตามหลักปรัชญา Kaizen

Masaaki Imai ผู้เชี่ยวชาญด้านการบริหารคุณภาพและผู้ก่อตั้ง Kaizen Institute เป็นผู้ผลักดันแนวคิดไคเซ็นสู่ระดับโลกผ่านผลงานอันโด่งดัง อธิบายว่า ไคเซ็นเป็นการรวมคำในภาษาญี่ปุ่นสองคำ คือ

• Kai ‘ไค’ หมายถึง การเปลี่ยนแปลง

• zen ‘เซ็น’ หมายถึง ดีขึ้น

Kaizen ไคเซ็น จึงหมายถึง ‘การเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น’

ไคเซ็น เป็นปรัชญาที่มุ่งเน้นการพัฒนาทีละเล็กทีละน้อยแต่ทำอย่างต่อเนื่อง Masaaki Imai ชี้ให้เห็นว่า แนวคิดนี้เป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ทำให้ญี่ปุ่นฟื้นตัวอย่างรวดเร็วหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 และกลายเป็นมหาอำนาจทางเศรษฐกิจ

8 วิธีพัฒนาตัวเองอยู่เสมอ ตามหลักปรัชญา Kaizen

1.อย่ายึดติดกับสูตรสำเร็จ  ไม่ควรยึดติดอยู่กับวิธีเดิม ๆ หากลองหาวิธีใหม่ ๆ สิ่งที่เคยประสบความสำเร็จอย่างสวยงามก็อาจสวยงามมากยิ่งขึ้นอีก เช่นเดียวกับวัฒนธรรมองค์กรที่ไม่ควรสนับสนุนให้พนักงานทำในแบบที่ทำ ๆ กันมา แต่ควรให้อิสระพนักงานพัฒนาวิธีทำงานใหม่ ๆ อยู่เสมอ และไม่ควรยึดติดกับความคิดที่ว่า “ทำตามที่หัวหน้าบอกนั่นแหละ ปลอดภัยที่สุด!” 

2.มองปัญหาให้เป็นโอกาส  คือ โอกาสในการลับสมองฝึกความคิดเพื่อแก้ปัญหา โอกาสในการพัฒนาสมรรถภาพการทำงาน โอกาสในการเติบโตขึ้นอย่างแข็งแกร่ง และโอกาสในการแสดงความสามารถให้องค์กรได้เห็นว่าแม้จะเป็นปัญหาที่ยากเย็นเพียงใด ก็สามารถเอาชนะมันได้ ซึ่งอาจนำไปสู่การเติบโตทางตำแหน่งหน้าที่ในที่สุด

3.เผชิญหน้าความยากลำบากเพื่อเสริมสร้างปัญญา  วิธีที่จะพัฒนาปัญญาให้แข็งแกร่งขึ้นเรื่อย ๆ คือ การเผชิญหน้ากับปัญหาและความยากลำบากอย่างไม่ท้อถอย หากเจอเรื่องยาก ๆ ในชีวิต ให้คิดเสียว่านี่คือโอกาสในการลับปัญญาของตัวเอง

4.หยุดคิดหาข้อแก้ตัว แต่คิดหาทางทำให้ ‘เป็นไปได้’  คนที่ยึดถือปรัชญาไคเซ็น จะไม่หาข้อแก้ตัว แต่จะพยายามคิดหาทางทำให้สิ่งที่ดูไม่น่าเป็นไปได้ ‘เป็นไปได้’ ขึ้นมา 

5.อย่าใช้เงินแก้ปัญหา / อย่าหลงทางกับเทคโนโลยี  ไม่ว่าจะเป็นวัฒนธรรมการทำงานในองค์กรหรือรายบุคคล ไคเซ็นแนะนำให้ลงทุนกับการหาความรู้และฝึกความคิดลับสมองอยู่เสมอ มากกว่าจะไปลงเงินกับเทคโนโลยี เพราะถึงแม้เครื่องไม้เครื่องมือจะครบครันแค่ไหน แต่ถ้าสมองไม่แล่น ก็จบกัน

6.ลงมือทำ ลงมือทำ และลงมือทำ  เมื่อลงมือทำ จะได้เรียนรู้ ทดลอง และสังเกตเห็นผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรมมากขึ้น จากนั้น  ก็นำเอาฟีดแบ็กที่ได้รับมาปรับปรุงวิธีการทำงานให้ดียิ่งขึ้นไปอีก อย่ามัวเสียเวลากับการนั่งวางแผนนานเกินไป ลงมือทำแล้วค่อยปรับเปลี่ยนยุทธวิธีไปตามการเรียนรู้จะได้ผลดีกว่า

7.ทำผิด ต้องรีบแก้ไข  เมื่อพบเจอความผิดพลาดหรือล้มเหลว อย่าเสียเวลาโอดครวญ สิ้นหวัง ท้อแท้ หรือแม้แต่โพสต์เฟซบุ๊กขอความเห็นใจ  ควรรีบแก้ไขข้อผิดพลาดนั้นทันที และนำบทเรียนจากข้อผิดพลาดมาปรับปรุงตัวเองให้ดีขึ้น  ความล้มเหลวเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการสู่ความสำเร็จ  การเดินไปถึงเส้นชัยแห่งความสำเร็จ ต้องรู้จักล้มแล้วลุกขึ้นเสียก่อน

8.‘สนุก’ กับการพัฒนาตัวเอง  ต้องมองการพัฒนาตนเองให้เป็นเรื่องสนุก ท้าทาย และเป็นเป้าหมายที่กระตือรือร้นที่จะทำ ไม่ใช่ภาระหน้าที่ที่จำเป็นต้องทำ เพราะเมื่อไรก็ตามที่หมดสนุกกับการพัฒนาตนเอง เมื่อนั้นทุกอย่างก็จะยากเย็นและกลายเป็นเรื่องทุกข์ทรมานทันที