ต้มเปรตเอี่ยน (ต้มเปรตปลาไหล)

ต้มเปรตเอี่ยน (ต้มเปรตปลาไหล)

ต้มเปรตเอี่ยน ถือเป็นอาหารพื้นบ้านอย่างหนึ่งของชาวอีสาน ซึ่งในช่วงหน้าแล้งชาวบ้านจะไปสูบปลาสระ บางคนก็จะไปแทงเอี่ยนที่อยู่ในสระน้ำที่กำลังสูบปลา คนอีสานเห็นว่าปลาที่อยู่ในนาจะอร่อยกว่าปลาที่เขาเลี้ยงมาขาย และถ้าจะให้อร่อยจริงต้องต้มปลากินในป่า หรือทุ่งนา หรือที่ชาวอีสานเรียกว่า “กินข้าวป่า”

หลายๆ คนอาจจะสงสัยกันว่าอะไรคือ ปลาไหลต้มเปรต ได้ยินชื่อแล้วก็รู้สึกกลัวขึ้นมาทันที ปลาไหลต้มเปรต เป็นเมนูอาหารท้องถิ่นของคนภาคอีสาน พอได้ยินชื่อก็จะไม่คุ้นหูกัน วันนี้จันเลยนำอาหารเมนูนี้มาให้รู้จักพร้อมวิธีการทำ
เผื่อ…ได้ลองนำไปทำกินกัน

แต่แค่เรารู้ว่าเป็นเมนูปลาไหล เราก็จะนึกภาพลักษณะของตัวปลาแน่นอน หลายๆ คนคงจะขยะแขยง เพราะมันมีลักษณะของลำตัวที่คล้ายกับงู แถมยังมีน้ำเมือกลื่นๆ ที่ทำให้เราไม่สามารถจับมันได้ง่ายๆ

แต่อย่าลืมไปว่าสำหรับสิ่งนี้แล้วเขาบอกว่าเป็นสุดยอดของอาหารประเภทปลาเลยทีเดียว (ดังคำกล่าวของคนอีสานที่ว่า " ยอดซีนคือหมา ยอดปลาคือเอียน แปลว่า สุดยอดของความอร่อยประเภทเนื้อคือเนื้อสุนัข และสุดยอดความอร่อยของเนื้อประเภทปลาคือปลาไหล)

ทำไมถึงเรียก "ต้มเปรต" 

ชื่อ "ต้มเปรตปลาไหล" มีที่มาหลายแนวคิด โดยหลัก ๆ แล้วมาจากลักษณะของอาหารและรสชาติที่จัดจ้านจนถึงขั้นเผ็ดร้อนสุดขีด ซึ่งมีการเปรียบเปรยกับ "เปรต" ในความเชื่อของไทยที่เป็นวิญญาณเร่ร่อน รูปร่างผอมสูง มักมีลักษณะน่ากลัว และบางครั้งถูกกล่าวถึงว่าอยู่ในนรกที่เต็มไปด้วยความร้อนแรง

ที่ต้องเรียกเมนูนี้ว่า “ปลาไหลต้มเปรต” ก็เพราะจะใส่ปลาไหลลงไปทั้งตัวแบบเป็นๆ ซึ่งพอปลาไหลโดนน้ำร้อนๆก็จะเหยียดตัว พยายามชูตัวขึ้นลักษณะเหมือนเปรต ที่ถ้าใครได้เห็นวิธีการทำ อย่าว่าแต่ฝรั่งเลยคนไทยเองยังรับไม่ได้ แถมเวลาตักเสิร์ฟก็ยังคงเห็นปลาไหลเป็นตัวๆ น่าขนลุกเป็นที่สุด
แต่บางพื้นที่นำไปแช่เหล้าให้มันตายก่อนค่อยนำมาใช้ใบข่อยรูดเอาเมือกออก สุดยอดของความเจ็บปวดหากถ้ามันยังไม่ตาย

อีกเหตุผลที่เรียกว่า "ต้มเปรต" เผ็ดร้อนจัดจ้านเหมือนอยู่ในนรก เมนูนี้ใส่พริกสด พริกแห้ง สมุนไพรต่าง ๆ แบบไม่ยั้ง ทำให้มีรสชาติที่เผ็ดร้อนมาก คนที่กินแล้วอาจเผ็ดจนแทบร้อง จึงเปรียบว่าเผ็ดถึงขั้น "เปรตร้อง"

และอีกเหตุผล คือ ปลาไหลคล้ายรูปร่างของเปรต ปลาไหลมีรูปร่างยาวเรียว ลื่น ๆ ซึ่งอาจทำให้นึกถึงลักษณะของเปรตที่มีร่างกายสูงผอมในความเชื่อทางพุทธศาสนา

ชื่อที่สะท้อนเอกลักษณ์ของอาหารพื้นบ้าน ชื่อเมนูพื้นบ้านมักจะมีคำที่ให้ความรู้สึกหนักแน่น หรือสะท้อนรสชาติได้ดี "ต้มเปรต" จึงเป็นชื่อที่ช่วยให้คนจดจำได้ง่าย และรู้ทันทีว่าเมนูนี้ต้อง "เผ็ดจี๊ดจ๊าด" แน่นอน

การดักจับปลาไหลในอีสาน

ชาวบ้านจะไปดักปลาไหลด้วยเครื่องมือ เป็นกระบอกไม้ไผ่ยาวขนาด 4-5 ปล้อง เรียกว่า "ลัน" เขาจะเอาหอยมาทุบใส่ลงในที่ใส่เหยื่อล่อ ด้านล่างมีช่องให้ปลาไหลเข้าเขาจะทำงาสวมไว้ เป็นช่องกลที่เข้าได้ออกไม่ได้เหมือนปากตะข้องใส่ปลา ชาวบ้านจะสังเกตถิ่นที่อยู่แล้วไปวางเฉียงๆให้ปลายกระบอกพ้นน้ำ ปลาไหลได้กลิ่นเหยื่อก็เข้าลัน รุ่งเช้าเจ้าของจะมากู้ บางกระบอกอาจจะได้ 3-4 ตัว ข้อดีของการดักปลาวิธีนี้ทำให้ปลาไม่บาดเจ็บ เอาไปขังไว้จำหน่ายได้หลายวัน