การลอยกระทงในพุทธศาสนาเพื่ออะไร

   การลอยกระทงนี้ เป็นประเพณีของชาวไทยมาแต่สมัยโบร่ำโบราณ สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน เป็นทั้งเอกลักษณ์และอัตลักษณ์ของชาติไทยเรา แต่จะมีโครที่รู้จริงๆกันมั้ยว่า การลอยกระทงตามพุทธศาสนานั้น ท่านให้ทำเพื่ออะไร บ้างก็ว่า เพื่อขอขมาพระแม่คงคาที่ได้พลาดพลั้งทำแหล่งน้ำให้เน่าเสียหรือบ้างก็ว่า ทำเพื่อสืบสานประเพณีวัฒนธรรมอันดีงามของไทยไม่ให้สูญหาย แต่จุดประสงค์จริงๆของการลอยกระทงในพุทธศาสนานั้น ก็ต้องย้อนไปในสมัยพุทธกาลตามที่มีเรื่องราวหนึ่งปรากฎในคัมภีร์อรรถกถาสังยุตตนิกายว่า 

   มีอยู่คราวหนึ่ง ที่พระพุทธเจ้าเสด็จไปยังแม่น้ำนัมมานที ซึ้งไหลผ่านแคว้นสุนาปรันตะ อยู่ทางตะวันตกเฉียงใต้ของมัชฌิมประเทศ พอพรพุทธองค์เสด็จมาถึงริมฝั่งแม่น้ำนามที พญานาคที่มีนามว่า นัมมทานาคราชพร้อมด้วยเหล่าบริวารก็ได้ต้อนรับพระพุทธองค์ และได้นิมนต์พระพุทธเจ้าไปยังภพบาดล เพื่อที่เหล่าพญานาคจะได้มีโอกาสในการสร้างบุญกุศล เช่น กระทำสักการะบูชาพระรัตนตรัยและฟังธรรม เป็นต้น เมื่อพระพุทธองค์ทรงแสดงธรรมจบแล้ว กำลังเสด็จออกจากภพบาดาล นัมมทานาคราชก็ได้อ้อนวอนให้พระพุทธองค์ทรงแสดงสัญลักษณ์อย่างใดอย่างหนึ่งไว้เพื่อที่เหล่าพญานาคจะได้พากันบูชาและน้อมจิตรำลึกถึงพระพุทธคุณอยู่เนืองๆ ซึ้งพระพุทธองค์ก็ได้ทรงมีพระมหากรุณา แสดงรอยพระพุทธบาทไว้ ณ ริ่มฝั่งแม่น้ำนัมมานที ตามที่นัมมทานาคราชได้อ้อนวอนไว้

 ด้วยมูลเหตุนี้เอง เมื่อถึงวันเพ็ญ เดือนสิบสองของทุกปี เหล่าพุทธศาสนิกชนทั่วโลก ได้พากันจุดประทีป แล้ววางประทีปที่จุดนั้นบนแม่น้ำ แล้วแต่สายน้ำจะพาไป เพื่อบูชารอยพระพุทธบาทขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ปรากฎ ณ ริมฝั่งแม่น้ำนัมมาทนีนั้นเองและเป็นประวัติที่มาของประเพณีการลอยกระทงอีกด้วย อีกนัยหนึ่งขณะที่เราลอยประทีปหรือกระทงเพื่อบูชารอยพระพุทธบาทนั้น ก็เป็นการเจริญพุทธานุสสติกรรมฐานไปในตัว คือ น้อมจิตระลึกถึงคุณของพระพุทธเจ้า อันเป็นกุศโลบายที่ทำให้จิตใจของเราสะอาด ผ่องใส เป็นสมาธิ ซึ้งสอดคล้องกับหลักธรรมในโอวาทปาฎิโมกข์ที่ว่า อะธิจิตเต จะ อาโยโค ทำจิตของตนให้ผ่องใส เมื่อใจของเราผ่องใสแล้ว ปัญญามันก็เกิด เมื่อปัญญาเกิด เราจะเผชิญกับอุปสรรคหรือปัญหาใดๆก็ตาม ก็ย่อมที่จะคิดอ่านแก้ไขเพื่อที่ผ่าฟันปัญหาหรืออุปสรรคนั้นๆไปได้อย่างราบรื่น 

ขอให้ทุกๆท่านจงสนุกสนานและได้บุญกุศลในวันลอยกระทงที่ใกล้จะมาถึงนี้พร้อมกัน