สนมม ฝ่ายในราชวงศ์ ถัง จีน

ฝ่ายในราชวงศ์ ถัง จีน

 ระดับและตำแหน่งสตรีฝ่ายในของวังหลังสมัยราชวงศ์ถังนั้น ใช้ระบบเก้าขั้น (九品中正制) ที่กำหนดขึ้นมาจากราชสำนักราชวงศ์ถัง ซึ่งใช้สำหรับขุนนาง และชนชั้นสูงในสมัยนั้นด้วย เป็นต้นแบบของการแบ่งระดับขั้นต่างๆ ในราชสำนักเกาหลีและราชสำนักญี่ปุ่นบางยุคในสมัยก่อน โดยระดับและตำแหน่งสตรีฝ่ายในสมัยราชวงศ์ถังนั้น สามารถแบ่งได้ตามลำดับดังนี้

จักรพรรดินี พระชายา และพระสนม

ไท่หวงไท่โฮ่ว (太皇太后)
     หรือรู้จักกันในชื่อ "ไทฮองไทเฮา" ตำแหน่งของจักรพรรดินีในจักรพรรดิองค์ก่อนหน้านับขึ้นไป 2 ขั้น หรือเป็นพระอัยยิกาในจักรพรรดิองค์ปัจจุบัน อาจจะมีฐานะเป็นพระอัยยิกาแท้ๆ หรือพระอัยยิกาเลี้ยงของจักรพรรดิก็ได้ ไม่นับรวมระดับในระบบเก้าขั้น

 

หวงไท่โฮ่ว (皇太后)
     เรียกลำลองว่า ไท่โฮ่ว (太后) หรือรู้จักกันในชื่อ "ฮองไทเฮา" ตำแหน่งของจักรพรรดินีในจักรพรรดิองค์ก่อนหน้านับขึ้นไป 1 ขั้น หรือตำแหน่งพระมารดาในจักรพรรดิองค์ปัจจุบัน ถ้าจักรพรรดิองค์ปัจจุบันไม่ได้เป็นพระโอรสที่เกิดแต่จักรพรรดินีองค์ก่อน ผู้เป็นพระชายา พระสนม หรือนางในที่เป็นพระมารดาของจักรพรรดิองค์ปัจจุบัน จะได้รับตำแหน่งเป็นฮองไทเฮาทั้งหมด ในรัชสมัยนั้นจึงอาจมีไทเฮาได้ 2 พระองค์ในเวลาเดียวกัน ไม่นับรวมระดับในระบบเก้าขั้น

 

หวังกั๋วไท่เฟย (王國太妃)
     เรียกลำลองว่า หวังไท่เฟย (王太妃) พระชายา พระสนม หรือนางในที่เป็นพระมารดาของพระโอรสในองค์จักรพรรดิที่ได้ดำรงตำแหน่งอ๋อง ในรัชสมัยถัดมาจะมีตำแหน่งเป็นหวังกั๋วไท่เฟย เป็นตำแหน่งที่กำหนดขึ้นในสมัยราชวงศ์ถัง ไม่นับรวมระดับในระบบเก้าขั้น

หวงโฮ่ว (皇后)
     ตำแหน่งจักรพรรดินีองค์ปัจจุบันของจักรพรรดิ หรือรู้จักกันในชื่อ "ฮองเฮา" พระมเหสีเอกซึ่งมีตำแหน่งเดียวและมีศักดิ์สูงสุดในการปกครองฝ่ายใน ไม่นับรวมระดับในระบบเก้าขั้นกับพระชายาและพระสนมอื่นๆ สำหรับพระมารดาขององค์จักรพรรดิที่เป็นพระชายา พระสนม หรือนางใน เมื่อสิ้นพระชนม์ก็จะได้รับการแต่งตั้งเป็นฮองเฮาทุกพระองค์

 

  รองจากตำแหน่งฮองเฮาซึ่งเป็นจักรพรรดินี

จะเป็นตำแหน่งพระชายาและพระสนมอีกหลายตำแหน่ง ซึ่งจะขอเทียบตามความเข้าใจของผู้เขียนนะคะ สามารถแบ่งได้ 4 ระดับ ทั้งหมด 8 ขั้น 19 ตำแหน่ง ได้แก่

1) ซื่อฟูเหริน (四夫人) "สี่พระชายา" ขั้น 1 ชั้นเอก มีทั้งหมด 4 ตำแหน่ง โดยกำหนดตำแหน่งละ 1 คน คือ

 

กุ้ยเฟย (貴妃)
     ตำแหน่งพระชายาลำดับที่ 1 ในองค์จักรพรรดิ "พระชายาผู้สูงศักดิ์ล้ำค่า" มีศักดิ์สูงสุดในทั้งหมดสี่ตำแหน่ง

ซูเฟย (淑妃)
     ตำแหน่งพระชายาลำดับที่ 2 ในองค์จักรพรรดิ "พระชายาผู้บริสุทธิ์และดีงาม"

 

เต๋อเฟย (德妃)
     ตำแหน่งพระชายาลำดับที่ 3 ในองค์จักรพรรดิ "พระชายาผู้มีศีลธรรมจริยา"

เสียนเฟย (賢妃)
     ตำแหน่งพระชายาลำดับที่ 4 ในองค์จักรพรรดิ "พระชายาผู้พร้อมด้วยคุณธรรมปัญญา" เป็นตำแหน่งเริ่มต้นของพระชายาจากทั้งหมดสี่ตำแหน่ง

     

     ตำแหน่งที่ ตั้งใหม่ให้กับบูเช็กเทียน  คือ เฉินเฟย (宸妃) สูงกว่า พระชายาทั้ง 4 ตำแหน่งนี้มี ยุกเดียว สมัยถังเกาจง

เฉินเฟย (宸妃) แปลว่า พระชายาผู้เป็นขององค์จักรพรรดิ เป็นพระชายาคนเดียวในราชวงศ์ถังที่ได้รับพระราชทานนามประจำตำแหน่งใหม่

 ในสมัยถังเสวียนจงได้มีการปรับเปลี่ยนตำแหน่งสตรีในวังหลัง 

 

สามตำแหน่งพระชายา ตั้งใหม่ ยุกถังเสวียนจง

ซานฟูเหริน (三夫人) "สามพระชายา" ขั้น 1 ชั้นเอก มีทั้งหมด 3 ตำแหน่ง ได้แก่

ฮุ่ยเฟย (惠妃) "พระชายาผู้เมตตากรุณา",

ลี่เฟย (麗妃) "พระชายาผู้สง่างดงามยิ่ง",

ฮว๋าเฟย (華妃) "พระชายาผู้นำความรุ่งโรจน์"

ซึ่งการปรับเปลี่ยนนี้ใช้ในศักราชย์ของถังเสวียนจงเท่านั้น โดยเหตุผลในการเปลี่ยนแปลงคาดว่ามาจากเหตุผลทางการเมืองและปัญหาอำนาจจากฝ่ายใน 

 

2) จิ่วผิน (九嬪)

"เก้าพระสนมเอก" ขั้น 2 ชั้นเอก มีทั้งหมด 9 ตำแหน่ง โดยกำหนดตำแหน่งละ 1 คน ได้แก่

เจาอี๋ (昭儀) ผู้งามเลิศยิ่ง                เจาหรง (昭容) ผู้มีกิริยางามสง่า           เจาเยวี่ยน (昭媛) ผู้งามสง่าจับใจ
ซิวอี๋ (修儀) ผู้มีรูปโฉมวิจิตร           ซิวหรง (修容) ผู้มีกิริยางามวิจิตร           ซิวเยวี่ยน (修媛) ผู้งดงามวิจิตร
ชงอี๋ (充儀) ผู้งามตาเพรียบพร้อม    ชงหรง (充容) ผู้มีกิริยางามพร้อม          ชงเยวี่ยน (充媛) ผู้สง่างามเพรียบพร้อมยิ่ง

 ในสมัยถังเสวียนจงได้มีการปรับเปลี่ยนจากจิ่วผิน เป็น

ลิ่วอี๋ (六儀) "หกพระสนมเอก" ขั้น 2 ชั้นเอก มีทั้งหมด 6 ตำแหน่ง ได้แก่

ซูอี๋ (淑儀) ผู้งามบริสุทธิ์,          เต๋ออี๋ (德儀) ผู้งามด้วยศีลธรรม,                สียนอี๋ (賢儀) ผู้งามด้วยปัญญา,

ซุ่นอี๋ (順儀) ผู้นำความสมปรารถนา, หว่านอี๋ (婉儀) ผู้อ่อนโยนละมุนละไม,   ฟางอี๋ (芳儀) ผู้มีกลิ่นหอมนวล

เจี๋ยยวี๋ (婕妤)
     ตำแหน่งพระสนมในองค์จักรพรรดิ ขั้น 3 ชั้นเอก เจี๋ยยวี๋ หมายถึง หญิงงามผู้ได้รับความโปรดปรานจากองค์จักรพรรดิ เป็นตำแหน่งสูงสุดของพระสนม แต่ยังไม่เทียบเท่าพระสนมเอก

เหม่ยเหริน (美人)

     ตำแหน่งพระสนมในองค์จักรพรรดิ ขั้น 4 ชั้นเอก เหม่ยเหริน แปลว่า ผู้มีความงดงาม

 

ไฉเหริน (才人)
     ตำแหน่งพระสนมในองค์จักรพรรดิ ขั้น 5 ชั้นเอก ไฉเหริน แปลว่า ผู้ฉลาดปราดเปรื่อง ตำแหน่งเริ่มต้นของสตรีผู้ได้รับคัดเลือกเป็นพระสนม 

 

4) ปาสืออียวี่ชี (八十一禦妻) "แปดสิบเอ็ดสนมชั้นล่าง"

มีทั้งหมด 3 ตำแหน่ง โดยกำหนดตำแหน่งละ 27 คน ได้แก่

     เป่าหลิน (寶林) ตำแหน่งสนมระดับล่างในองค์จักรพรรดิ ขั้น 6 ชั้นเอก  27 คน เดิมเป่าหลิน มาจาก ชีเป่าซู่หลิน (七寶樹林) ป่าที่ให้กำเนิดมณีทั้งเจ็ดในศาสนาพุทธของจีน เป่าหลินจึงมีความหมายถึง สิ่งที่สูงค่ายิ่ง

     ยวี่หนวี่ (禦女) ตำแหน่งสนมระดับล่างในองค์จักรพรรดิ ขั้น 7 ชั้นเอก ยวี่  27 คน(禦) แปลว่า เกี่ยวข้องหรือเป็นของจักรพรรดิ ดังนั้น ยวี่หนวี่จึงหมายถึง สตรีในองค์จักรพรรดิ

     ไฉหนวี่ (採女) ตำแหน่งสนมระดับล่างในองค์จักรพรรดิ ขั้น 8 ชั้นเอก ไฉหนวี่  27 คน เป็นคำจากสมัยราชวงศ์ฮั่น หมายถึง สนมที่คัดเลือกจากธิดาครอบครัวสามัญชน ซึ่งเป็นธรรมเนียมในราชวังตั้งแต่สมัยราชวงศ์ฮั่นสืบทอดกันมาจนถึงราชวงศ์ถัง

 

กั๋วฟูเหริน, จวิ้นฟูเหริน (國夫人, 郡夫人)
     ในสมัยราชวงศ์ถัง โดยปกติตำแหน่งกั๋วฟูเหรินและจวิ้นฟูเหริน เป็นตำแหน่งที่องค์จักรพรรดิพระราชทานให้กับสตรีในครอบครัวของข้าราชสำนักชั้นสูง แต่ก็มีการแต่งตั้งให้กับสตรีชั้นสูงบางคนที่มีความสัมพันธ์กับองค์จักรพรรดิ เป็นสนมอย่างไม่เป็นทางการด้วยเช่นกัน

.................................................................................................................................................................................................

  สตรีในสมัยราชวงศ์ถังที่ไม่พูดถึงไม่ได้คนหนึ่งก็คือ จักรพรรดิหญิงอู่เจ๋อเทียน หรือรู้จักกันในชื่อ พระนางบูเช็คเทียน จักรพรรดิหญิงองค์แรกและองค์เดียวในประวัติศาสตร์จีน ทรงสถาปนาตนขึ้นครองราชย์ในสมัยราชวงศ์ถัง และสถาปนาราชวงศ์ของพระนางเอง คือ ราชวงศ์อู่โจว (武周) ในเวลาต่อมา เฉลิมพระนามพระองค์เองเป็น เซิ่งเสินหวงตี้ (聖神皇帝) มีความหมายว่า จักรพรรดิผู้เป็นสมมติเทวะ โดยตำแหน่งสตรีในวังหลังต่างๆ เหล่านี้ ล้วนเป็นส่วนหนึ่งของบันไดที่ทำให้พระนางก้าวเข้าสู่จุดสูงสุดของการปกครองประเทศ หากจะพูดถึงตำแหน่งที่พระนางเคยได้รับแต่งตั้งนั้น สามารถเรียงลำดับได้ดังนี้  

+ แรกเข้าวังสมัยถังไท่จง ได้รับแต่งตั้งเป็นพระสนม ตำแหน่งไฉเหริน ได้รับพระราชทานนามใหม่เป็น อู่เม่ย (武媚) แปลว่า สวยงามน่ารัก
+ สมัยถังเกาจง ได้รับแต่งตั้งเป็นพระสนมเอก ตำแหน่งเจาอี๋ ศักดิ์สูงสุดในเก้าพระสนมเอก
+ ต่อมาได้รับแต่งตั้งเป็นพระชายา ตำแหน่งเฉินเฟย (宸妃) แปลว่า พระชายาผู้เป็นขององค์จักรพรรดิ เป็นพระชายาคนเดียวในราชวงศ์ถังที่ได้รับพระราชทานนามประจำตำแหน่งใหม่
+ หลังจากนั้นได้รับแต่งตั้งเป็นฮองเฮา ตำแหน่งพระมเหสีเอกในถังเกาจง
+ มีตำแหน่งเป็นฮองไทเฮา ในสมัยถังจงจง และถังรุ่ยจง กุมอำนาจการปกครองหลังม่าน
+ สุดท้ายสถาปนาตนขึ้นเป็นหนวี่หวงตี้ (女皇帝) จักรพรรดิหญิงองค์แรกที่ปกครองประเทศจีน ระยะเวลาในการครองราชย์ทั้งหมด 15 ปี

.................................................................................................................................................................................................

นางในรับใช้สูงศักดิ์และฝ่ายงานในวังหลัง

         นางในรับใช้ เป็นสตรีที่ทำงานต่างๆ ภายในวังหลวง คอยทำหน้าที่รับใช้องค์จักรพรรดิ จักรพรรดินี พระชายาและพระสนม รวมถึงจัดการงานต่างๆ ทั้งหมดภายในวังหลัง นางในรับใช้สมัยราชวงศ์ถังนั้นแบ่งเป็น 2 ประเภทใหญ่คือ นางในรับใช้ไม่มีระดับขั้น (宮女) ซึ่งโดยมากจะทำงานระดับล่างและใช้แรงงานมากกว่า กับนางในรับใช้มีระดับขั้น หรือเรียกว่าข้าราชสำนักสตรีฝ่ายใน (女官) ซึ่งหากระดับขั้นยิ่งสูง ก็ยิ่งได้รับความเคารพมากขึ้น สำหรับการคัดเลือกสตรีเข้าวังหลวงในสมัยราชวงศ์ถัง สามารถแบ่งได้เป็น 2 วิธีหลักๆ ดังนี้

1) การเข้าวังโดยการรับเชิญอย่างให้เกียรติ (禮聘入宮)
     ถึงแม้จะบอกว่าเป็นการรับเชิญอย่างให้เกียรติ แต่ก็ถือเป็นราชโองการจากองค์จักรพรรดิ สตรีที่จะได้รับการรับเชิญนั้น โดยมากจะเป็นพระญาติเชื้อพระวงศ์หญิง ธิดาจากครอบครัวที่มีชื่อเสียงวงศ์ตระกูลใหญ่ ธิดาขุนนางปัญญาชน ธิดาข้าราชสำนักทั้งฝ่ายพลเรือนและกลาโหม โดยคัดเลือกสตรีจากตระกูลที่มีความเกี่ยวข้องกับการเมืองราชสำนัก หรือสตรีที่มีชื่อเสียงในด้านความมีศีลธรรม ความเฉลียวฉลาด หรือความงดงาม สตรีเหล่านี้เมื่อเข้าวังมาแล้ว โดยมากจะมีฐานะเป็นพระสนมชั้นสูง (ตำแหน่งเจี๋ยยวี๋, เหม่ยเหริน, ไฉเหริน หรือสูงกว่านั้น) หรือเป็นข้าราชสำนักสตรีฝ่ายในขั้นสูง ฐานะค่อนข้างสูงศักดิ์

2) การเข้าวังโดยการคัดเลือก (採選入宮)

     ทางราชสำนักจะรวบรวมสตรีอายุตั้งแต่สิบกว่าปีขึ้นไป ซึ่งเป็นธิดาจากครอบครัวสามัญชน รวมถึงธิดาข้าราชสำนักและปัญญาชนน้อยใหญ่ และจะต้องเป็นธิดาจากครอบครัวที่สุจริตไร้มลทิน เรียกว่า เหลียงเจีย (良家) รวมถึงเป็นสตรีที่ไม่ได้เป็นข้ารับใช้ โสเภณี หรือทาส จากนั้นจะทำการคัดเลือกภายในวังอย่างเข้มงวด โดยคัดเลือกจากลักษณะท่าทาง หน้าตา หรือความสามารถของสตรีเหล่านั้น ซึ่งหากมีความโดดเด่นมากพอ ก็จะได้รับการแต่งตั้งเป็นพระสนม (โดยมากจะเป็นตำแหน่งไฉเหริน หรืออาจสูงต่ำกว่านั้น) รองลงมาก็จะได้รับการคัดเลือกเป็นพระชายาเอก พระชายารอง ในองค์รัชทายาทและอ๋องต่างๆ หรือเป็นข้าราชสำนักสตรีฝ่ายในของวังตะวันออกและจวนอ๋อง ส่วนสตรีที่ไม่ได้รับการคัดเลือกก็จะต้องอยู่ทำงานในวังหลวง เป็นข้าราชสำนักสตรีฝ่ายในขั้นกลาง ขั้นต่ำ หรืออาจจะเป็นนางในรับใช้ไม่มีระดับขั้นแตกต่างกันไป

 สำหรับประเภทและระดับตำแหน่งต่างๆ ของข้าราชสำนักสตรีฝ่ายในสมัยราชวงศ์ถังนั้นมีดังต่อไปนี้

1) นางในรับใช้ที่ถวายตัวกับจักรพรรดิ (皇帝姬侍)
     ข้าราชสำนักสตรีฝ่ายในหรือนางในรับใช้มีโอกาสที่จะได้รับความโปรดปรานและได้ถวายตัวกับองค์จักรพรรดิ หากมีชาติตระกูลที่ดีก็อาจจะได้รับการแต่งตั้งเป็นพระสนมได้ แต่หากมีชาติกำเนิดที่ต่ำต้อย ไม่อาจแต่งตั้งเป็นพระสนมได้ ก็อาจจะได้รับตำแหน่งข้าราชสำนักสตรีฝ่ายในที่สูงขึ้นไปแทน และถ้าหากมีพระโอรส และพระโอรสนั้นมีตำแหน่งเป็นอ๋อง ในรัชสมัยถัดไปนางในรับใช้ผู้เป็นพระมารดาก็มีตำแหน่งเป็นหวังกั๋วไท่เฟยได้ และถ้าพระโอรสองค์นั้นได้ขึ้นครองราชย์ นางในรับใช้ผู้มีฐานะเป็นพระมารดาขององค์จักรพรรดิก็สามารถมีตำแหน่งเป็นฮองไทเฮาได้เช่นกัน

2) ตำแหน่งนางในรับใช้หกฝ่ายงานวังหลัง
     ข้าราชสำนักสตรีฝ่ายในทุกคนนั้นจะต้องประจำอยู่ในฝ่ายงานในวังหลัง ซึ่งมีทั้งหมดหกฝ่าย (六局) แต่ละฝ่ายงานมีหน้าที่จัดการงานในด้านต่างๆ ทั้งหมดของฝ่ายใน ในหนึ่งฝ่ายจะแบ่งออกเป็นสี่กองงาน รวมทั้งหมดยี่สิบสี่กองงาน (二十四司) โดยจะมีตำแหน่งหัวหน้าและผู้ช่วยต่างๆ ดังนี้

หกซ่าง (六尚)
     ตำแหน่งหัวหน้าฝ่ายสูงสุดที่คอยดูแลแต่ละฝ่ายงาน ขั้น 5 ชั้นรอง ทั้งหมด 6 ตำแหน่ง
ยี่สิบสี่ซือ (二十四司)
     ตำแหน่งหัวหน้าที่คอยดูแลแต่ละกองงาน ขั้น 6 ชั้นรอง ทั้งหมด 24 ตำแหน่ง

ยี่สิบสี่เตี่ยน (二十四典)
     ตำแหน่งผู้ช่วยหลักของแต่ละกองงาน ขั้น 7 ชั้นรอง ทั้งหมด 24 ตำแหน่ง
ยี่สิบสี่จ่าง (二十四掌)
     ตำแหน่งผู้ช่วยรองของแต่ละกองงาน ขั้น 9 ชั้นรอง ทั้งหมด 24 ตำแหน่ง

 

โดยแต่ละฝ่ายงานและกองงานมีรายละเอียดดังนี้
+ ฝ่ายพระราชวัง (尚宮局) แบ่งออกเป็น กองราชโองการ (言) กองบันทึกบุคคล (簿) กองรักษาระเบียบ (正) กองทวารบาล (闈)
+ ฝ่ายงานพิธี (尚儀局) แบ่งออกเป็น กองตำราอักษร (籍) กองสังคีต (樂) กองอาคันตุกะ (賓) กองพิธีเฉลิมฉลอง (贊) 
+ ฝ่ายเครื่องแต่งกาย (尚服局) แบ่งออกเป็น กองตราประทับ (璽) กองงานเสื้อผ้า (衣) กองเครื่องใช้ (飾) กองประดับศาสตรา (仗)
+ ฝ่ายห้องเครื่อง (尚食局) แบ่งออกเป็น กองปรุงอาหาร (膳) กองน้ำจัณฑ์ (醞) กองโอสถ (藥) กองเครื่องวัตถุดิบ (饎) 
+ ฝ่ายพระตำหนัก (尚寢局) แบ่งออกเป็น กองที่ประทับ (設) กองพระราชดำเนิน (輿) กองอุทยานหลวง (苑) กองงานอัคคี (燈)
+ ฝ่ายงานเย็บปัก (尚工局) แบ่งออกเป็น กองออกแบบตัดเย็บ (制) กองเครื่องประดับ (寶) กองภูษาผ้าแพร (彩) กองงานย้อมสี (織)

 

 ตำแหน่งซือ เตี่ยน และจ่างในแต่ละกองงาน แต่งตั้งได้ตำแหน่งละ 2 คน ยกเว้นกองสังคีต และกองปรุงอาหาร แต่งตั้งได้ตำแหน่งละ 4 คน นอกจากนี้ในแต่ละกองงานจะมีตำแหน่ง หนวี่สื่อ (女史) ซึ่งเป็นนางในรับใช้ไม่มีระดับขั้น คอยรับคำสั่งทำงานต่างๆ เป็นเหมือนนางในรับใช้ฝึกงานในแต่ละกองงาน หากมีความสามารถก็มีโอกาสที่จะเลื่อนตำแหน่งขึ้นเป็นข้าราชสำนักสตรีฝ่ายในได้