ป้อมฮาริฮาร์: ปราการสำคัญของยุคกลางอินเดียและสถาปัตยกรรมบันไดหินที่โดดเด่น ปัจจุบันได้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีสไตล์เฉพาะตัวจ้า
ป้อมฮาริฮาร์ (Harihar Fort หรือ Harshagad) ตั้งอยู่ในเขตนาสิก รัฐมหาราษฏระ ทางตะวันตกของอินเดีย ด้วยความสูงถึง 3,676 ฟุตเหนือระดับน้ำทะเล ป้อมนี้เป็นหนึ่งในปราการที่สำคัญที่สุดในประวัติศาสตร์ยุคกลางของอินเดีย วัสดุที่ใช้ในการสร้างป้อมประกอบด้วยหิน อิฐ และด่าง สร้างขึ้นเพื่อป้องกันและเฝ้าระวังเส้นทางการค้าสำคัญที่ผ่านช่องเขากอนดากัท ป้อมนี้เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางในหมู่นักเดินทางและนักท่องเที่ยวด้วยบันไดหินตัดที่แปลกตาและเป็นเอกลักษณ์
ป้อมฮาริฮาร์ถูกสร้างขึ้นในสมัยของ ราชวงศ์ยาดาวา (Yadava Dynasty) ซึ่งเป็นราชวงศ์ที่ทรงอำนาจปกครองในช่วง ค.ศ. 1187–1317 ราชวงศ์ยาดาวาปกครองอาณาจักรที่กว้างใหญ่ทอดยาวจากแม่น้ำนาร์มาทา (Narmada River) ทางตอนเหนือจนถึงแม่น้ำตุงคภัทร (Tungabhadra River) ทางตอนใต้ และมีอาณาเขตครอบคลุมพื้นที่ของรัฐมหาราษฏระ ทางตอนเหนือของรัฐกรณาฏกะ และบางส่วนของรัฐมัธยประเทศในปัจจุบัน เมืองหลวงของราชวงศ์นี้คือเทวาคีรี (ปัจจุบันคือเมืองเดาลาตาบาด ในเขตฉัตรปติสัมภาจินคร)
ในช่วงแรก ราชวงศ์ยาดาวาเป็นรัฐศักดินาภายใต้การปกครองของ ราชวงศ์จาลูกยะตะวันตก (Western Chalukya Dynasty) แต่หลังจากที่อำนาจของราชวงศ์จาลูกยะเริ่มเสื่อมถอย กษัตริย์ บิลลามะที่ 5 แห่งยาดาวาได้ประกาศเอกราช และตั้งตนเป็นกษัตริย์ปกครองอาณาจักรอย่างเป็นอิสระ ในยุคของกษัตริย์ สิมนานาที่ 2 ราชวงศ์ยาดาวาขึ้นถึงจุดสูงสุดและรุ่งเรืองอย่างยิ่ง ก่อนที่อาณาจักรจะถูกผนวกเข้ากับราชวงศ์คาลจี แห่งสุลต่านเดลีในปี ค.ศ. 1308
ป้อมฮาริฮาร์มีบทบาทสำคัญในการป้องกันอาณาจักรและเป็นจุดยุทธศาสตร์ในการควบคุมเส้นทางการค้าต่าง ๆ ตลอดช่วงประวัติศาสตร์ หลายครั้งที่ป้อมแห่งนี้ตกอยู่ในอำนาจของกองทัพต่าง ๆ โดยเฉพาะในปี ค.ศ. 1636 ป้อมฮาริฮาร์ได้ยอมจำนนต่อ ข่าน ซามัม (Khan Zamam) พร้อมกับป้อมทริมบัคและป้อมปูเน่อื่น ๆ แต่หลังจากนั้นไม่นาน ป้อมนี้ถูกยึดคืนโดยกัปตันบริกส์ (Captain Briggs) ในปี ค.ศ. 1818 ซึ่งเป็นช่วงที่อังกฤษเริ่มเข้ามามีอำนาจปกครองในภูมิภาคนี้ ป้อมฮาริฮาร์และป้อมอื่น ๆ อีก 17 แห่งถูกครอบครองโดยอังกฤษ
สิ่งที่ทำให้ป้อมฮาริฮาร์โดดเด่นในสายตานักท่องเที่ยวคือ บันไดหินตัด ที่มีรูปทรงแปลกประหลาดและน่าทึ่ง บันไดนี้ถูกตัดเข้าไปในหินหน้าผาอย่างแม่นยำ ทำให้ผู้ที่ปีนขึ้นไปยังยอดป้อมสามารถสัมผัสถึงความงดงามของทัศนียภาพที่ยิ่งใหญ่ของภูเขาและพื้นที่โดยรอบ นอกจากนี้ ป้อมฮาริฮาร์ยังเป็นจุดหมายปลายทางยอดนิยมสำหรับนักปีนเขาและนักผจญภัยที่ต้องการสัมผัสกับความท้าทายของเส้นทางขึ้นเขา
ป้อมฮาริฮาร์ ไม่เพียงแต่เป็นสถาปัตยกรรมที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ แต่ยังเป็นเครื่องหมายของอำนาจและความรุ่งเรืองของราชวงศ์ยาดาวาในยุคกลาง อินเดียอีกด้วยจ้า