โรควิตกกังวล หรือโรคขี้กังวล อาการป่วยที่ต้องรีบรักษา

โรควิตกกังวล เป็นโรคที่เกี่ยวกับสภาวะจิตใจ มีสาเหตุการเกิดจากหลากหลายปัจจัย ซึ่งแต่ละแบบนั้นก็มีการแสดงอาการที่แตกต่างกัน

โรควิตกกังวล หรือ โรค anxiety เป็นภาวะสุขภาพจิตที่มีความร้ายแรง ซึ่งต้องให้ความสนใจ และต้องได้รับการรักษาในโดยทันที ซึ่งในบทความนี้รวบรวมข้อมูลที่ควรรู้ทั้งหมดเกี่ยวกับโรควิตกกังวล เพื่อเพิ่มความสะดวกให้แก่ผู้ที่กำลังหาข้อมูลเกี่ยวกับโรคนี้มากขึ้น ซึ่งประกอบไปด้วยหัวข้อต่าง ๆ ได้แก่ โรควิตกกังวลคืออะไร ประเภทต่าง ๆ ของโรค สาเหตุที่ทำให้เกิด อาการที่สังเกตได้ ไปจนถึงวิธีในการรักษา ซึ่งจะช่วยในการวางกลยุทธ์ในการดูแลผู้ป่วย การทำความเข้าใจโรควิตกกังวล ถือเป็นก้าวแรกในรักษาที่มีประสิทธิภาพ

โรควิตกกังวล คืออะไร 

โรควิตกกังวล คือโรคที่เกี่ยวกับสภาวะทางจิต ที่มากกว่าความกังวลหรือความเครียดเป็นครั้งคราว มันเป็นความรู้สึกกลัว หวาดหวั่นอย่างต่อเนื่องอย่างล้นหลาม ซึ่งอาจส่งผลถึงการใช้ชีวิตประจำวันได้ ตัวอย่างเช่นการหลงลืม ไปจนถึงพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปอย่าง ซึมเศร้า หวาดกลัว เป็นต้น

โดยปกติแล้ว การตอบสนองต่อสภาพแวดล้อม หรือความเครียดที่เกิดขึ้นในระดับพอเหมาะนั้น จะเป็นประโยชน์กับตัวผู้ป่วยเอง ไม่ว่าจะเป็นการปรับเปลี่ยนตัวเองให้ดียิ่งขึ้น การระมัดระวังในการดำเนินชีวิต ซึ่งเหมาะปัจจัยเหล่านั้นหมดไป ความเครียด หรือความกังวลเหล่านั้นมักจะหายไปด้วย แต่ถ้าผ่านไปเป็นเวลานานหลายเดือนแล้ว นั้นก็อาจจะบอกได้ว่าคุณกำลังเป็นโรควิตกกังวล

ประเภทโรควิตกกังวล

การทำความเข้าใจความแตกต่างของโรควิตกกังวลจะช่วยให้แพทย์ผู้เชี่ยวชาญสามารถพิจารณาการรักษาออกการของโรควิตกกังวลที่เป็นอยู่ได้ ซึ่งตัวโรคนี้ก็มีด้วยกันอยู่หลายประเภท ซึ่งแต่ละประเภทจะมีการแสดงอาการที่แต่ต่างกันไป หรืออาจจะคล้ายกันบ้าง โดยจะมีดังต่อไปนี้

1. โรควิตกกังวลทั่วไป (GAD) บุคคลที่เป็นโรค GAD มักมีความกังวลมากเกินไป เกี่ยวกับแง่มุมต่าง ๆ ของชีวิต แม้ว่าจะมีเหตุผลเพียงเล็กน้อย หรือไม่มีเหตุผลที่ต้องกังวลก็ตาม โดยจะมีอาการคือกระสับกระส่าย การตึงเครียดของกล้ามเนื้อ เหนื่อยล้า ไปจนถึงการมีสมาธิสั้น
2. โรคตื่นตระหนก อาการตื่นตระหนกมักจะมีอาการกลัวอย่างกะทันหันและรุนแรง อาการตื่นตระหนกอาจเกิดขึ้นพร้อมกับอาการใจสั่น เหงื่อออก ตัวสั่น รวมถึงความรู้สึกถึงสิ่งร้าย ๆ ที่จะเกิดขึ้น แต่ในบางกรณี อาการนี้อาจจะเชื่อมโยงกับโรคกลัวสถานการณ์ (Agoraphobia) ซึ่งผู้มีอาการจะหลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่กลัว เพราะอาจทำให้เกิดอาการตื่นตระหนกได้
3. โรควิตกกังวลทางสังคม บุคคลที่เป็นโรควิตกกังวลทางสังคม มักจะกลัวการถูกตัดสินหรือทำให้อับอายในสังคม ซึ่งจะมีอาการหน้าแดง เหงื่อออก ตัวสั่น และพูดลำบาก
4. โรคย้ำคิดย้ำทำ (OCD) บุคคลที่ป่วยเป็น OCD มักจะมีความหลงใหล หรือมีความปรารถนาสิ่งใดอย่างต่อเนื่อง ซึ่งนำไปสู่พฤติกรรมซ้ำ ๆ โดยอาการจะแสดงออกมาในการทำกิจวัตรอะไรบางอย่างซ้ำ ได้แก่ การตรวจสอบ การนับ หรือการทำความสะอาด เป็นต้น เพื่อบรรเทาความวิตกกังวล
5. ความเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ (PTSD) อาการ PTSD สามารถเกิดขึ้นได้หลังจากได้รับเหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจ นำไปสู่ความทรงจำที่เลวร้าย ซึ่งจะส่งผลให้บุคคลเหล่านั้นอาจมีความตื่นตัวเพิ่มขึ้น หรือตื่นตัวมากเกินไป ไปจนถึงหลีกเลี่ยงการนึกถึงเหตุการณ์ที่บอบช้ำทางจิตใจ
6. อาการกลัวแบบเฉพาะ โรคกลัวแบบเฉพาะเจาะจงมักเกี่ยวข้องกับความกลัวอย่างรุนแรงต่อวัตถุ หรือสถานการณ์บางอย่าง เช่น ความสูง สัตว์ หรือการบิน เป็นต้น โดยอาการของบุคคลที่ป่วย มักจะแสดงออกถึงความพยายามอย่างมากเพื่อหลีกเลี่ยงสิ่งเร้าที่น่ากลัว ซึ่งส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวันของพวกเขา
7. โรควิตกกังวลการแยกจากกัน โดยทั่วไปมักพบในเด็ก ความวิตกกังวลในการแยกจากกันเกี่ยวข้องกับความกลัวอย่างรุนแรงในการอยู่ห่างจากคนที่รัก ซึ่งเด็กอาจจะมีอาการปวดท้อง ปวดศีรษะ ไปจนถึงไม่ยอมไปโรงเรียน เป็นต้น
8. ไม่พูดบางสถานการณ์ การเลือกพูดโดยไม่ตั้งใจ หรือไม่สามารถพูดออกมาได้ในบางสถานการณ์แบบเฉพาะเจาะจง แม้ว่าจะพูดในสภาพแวดล้อมอื่นก็ตามมักเชื่อมโยงกับความวิตกกังวลทางสังคม กลัวที่จะถูกตัดสินหรือประเมินผลเชิงลบ

การรู้ถึงโรควิตกกังวลประเภทต่าง ๆ เหล่านี้ ช่วยให้แต่ละคุณมีความเข้าใจที่ครอบคลุมมากขึ้นเกี่ยวกับวิธีแสดงความวิตกกังวลที่หลากหลายมากขึ้น การตระหนักถึงความแปรผันเหล่านี้ มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการวินิจฉัยที่แม่นยำ พร้อมทั้งการวางการรักษาเหมาะสม

โรควิตกกังวล มีสาเหตุการเกิดอย่างไรบ้าง

การไขความซับซ้อนของโรควิตกกังวลนั้น เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบสาเหตุที่อาจทำให้เกิดโรควิตกกังวล ซึ่งมีปัจจัยต่าง ๆ ดังนี้

1. ความบกพร่องทางพันธุกรรม บุคคลบางคนอาจมีความอ่อนแอทางพันธุกรรมต่อโรควิตกกังวล โดยที่ประวัติครอบครัวมีภาวะคล้ายคลึงกันเพิ่มโอกาสที่จะเกิดโรคได้
2. ความไม่สมดุลของสารสื่อประสาท โรควิตกกังวลอาจเป็นผลมาจากความไม่สมดุลของสารสื่อประสาท ซึ่งเป็นสารเคมีในสมองที่มีความผิดปกติของระดับเซโรโทนิน โดปามีน และนอร์เอพิเนฟริน อาจทำให้เกิดความวิตกกังวลได้
3. เคมีในสมอง การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและการทำงานของพื้นที่สมอง เช่น ต่อมทอนซิลและฮิบโปแคมปัส มีบทบาทในการเกิดโรควิตกกังวล การทำความเข้าใจปัจจัยทางระบบประสาทเหล่านี้ มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการรักษา
4. ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม เหตุการณ์ในชีวิตที่ไม่พึงประสงค์ ความบอบช้ำทางจิตใจ หรือความเครียดเรื้อรัง สามารถนำไปสู่การเกิดโรควิตกกังวลได้ ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม รวมถึงการเปลี่ยนแปลงชีวิตที่สำคัญ อาจเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดขึ้น
5. ลักษณะบุคลิกภาพ  ลักษณะบุคลิกภาพบางอย่าง เช่น ความสมบูรณ์แบบหรือแนวโน้มที่จะระมัดระวังมากเกินไป อาจเพิ่มความไวต่อการเกิดโรควิตกกังวล การทำความเข้าใจปัจจัยเหล่านี้ก็เป็นอีกแนวทางการรักษา
6. ความผิดปกติของร่างกาย อาการป่วยทางร่างกาย อาจส่งผมต่อสภาพจิตใจได้ เช่น ความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ หรือปัญหาระบบทางเดินหายใจเรื้อรัง อาจทำให้อาการวิตกกังวลรุนแรงขึ้นได้ การจัดการทั้งด้านร่างกาย รวมถึงจิตใจ จึงเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการรักษาแบบองค์รวม
7. การใช้สารเสพติด รวมถึงการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หรือยาเสพติดมากเกินไป อาจส่งผลให้โรควิตกกังวลขึ้นได้ การรักษาด้วยการวินิจฉัยแบบคู่ อาจจำเป็นสำหรับผู้ที่ต้องรับมือกับการใช้สารเสพติดไปพร้อมกับโรควิตกกังวล
8. ปัจจัยทางความคิด รูปแบบความคิดที่บิดเบี้ยว ความคาดหวังที่ไม่สมจริง หรือการพูดคุยกับตัวเองในแง่ลบ สามารถกระตุ้นให้เกิดโรควิตกกังวลได้ การบำบัดทางปัญญาและพฤติกรรม (CBT) มุ่งเน้นไปที่การจัดการ รวมถึงการเปลี่ยนแปลงปัจจัยทางความคิดเหล่านี้ เพื่อการจัดการอาการป่วยอย่างมีประสิทธิภาพ

การทำความเข้าใจสาเหตุที่ซับซ้อนเบื้องหลังโรควิตกกังวล ถือเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการวางแผนการรักษาที่ครอบคลุม ด้วยการระบุปัจจัยที่มีส่วนร่วมโดยเฉพาะ ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพสามารถส่งเสริมการฟื้นฟูในระยะยาว เพื่อสร้างสุขภาพจิตที่ดี

อาการของโรควิตกกังวลที่สังเกตได้ มีอะไรบ้าง

เนื่องจากโรควิตกกังวลนั้นมีการแสดงอาการออกมาได้หลากหลายแบบ ตามประเภทของโรค ทั้งนี้ในบางคนอาจจะสามารถเก็บซ่อนอาการเหล่านั้น เพื่อไม่ให้คนอื่น ๆ ทราบว่าตนป่วย ดังนั้นการสังเกตอาการนั้น จึงต้องดูจากสิ่งเหล่านี้

1. อาการทางกายภาพ สัญญาณที่สังเกตได้ เช่น หัวใจเต้นเร็ว หายใจลำบาก ตัวสั่น รวมถึงเหงื่อออกมากเกินไป แม้ในสถานการณ์ที่ไม่มีความเครียด เป็นต้น
2. การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม การเปลี่ยนแปลงที่สังเกตได้ เช่น การกระสับกระส่าย การหลีกเลี่ยงสถานการณ์บางอย่าง พฤติกรรมบีบบังคับ รวมถึงการมีสมาธิสั้นลง เป็นต้น
3. ความทุกข์ทางอารมณ์ ตัวบ่งชี้ทางอารมณ์ ได้แก่ ความกลัวอย่างรุนแรง ความรู้สึกหวาดกลัวอย่างท่วมท้น ความหงุดหงิด หรือความรู้สึกที่ไร้เหตุผลอย่างต่อเนื่อง เป็นต้น
4. อาการทางการรับรู้ ได้แก่ ความคิดเร่งรีบ การคิดในแง่ร้าย ความจำเสื่อม เป็นต้น
5. สิ่งรบกวนการนอนหลับ อาการที่เกี่ยวข้องกับการนอนหลับ ได้แก่ นอนไม่หลับ ตื่นกลางดึกบ่อย ๆ การนอนกระสับกระส่าย รวมถึงการเหนื่อยล้าอย่างต่อเนื่อง เป็นต้น

การสังเกตอาการเหล่านี้ด้วยตนเองหรือผู้อื่น ถือเป็นตัวช่วยที่ดี ที่ทำให้เราทราบถึงอาการป่วยของตนเอง เพื่อที่จะได้รับการรักษาอย่างรวดเร็ว แม้ว่าประสบการณ์ของแต่ละบุคคลอาจแตกต่างกัน แต่การทำความเข้าใจถึงวิธีต่าง ๆ ของอาการวิตกกังวล สามารถช่วยในให้ข้อมูลกับผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพ เพื่อให้การรักษาได้อย่างเหมาะสม

โรควิตกกังวล สามารถรักษาให้หายได้ไหม?

เนื่องจากโรควิตกกังวล เป็นโรคที่เกิดได้จากหลากหลายสาเหตุ ดังนั้นอาการจึงแตกต่างกันไป ซึ่งส่งผลต่อการรักษาทั้งสิ้น การรักษาโรควิตกกังวลนั้นสามารถรักษาให้หายได้ อยู่ที่อาการป่วย ไปจนถึงวิธีการรักษาต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นการบำบัด การใช้ยา ไปจนถึงการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต ด้วยการเข้าใจถึงศักยภาพในการฟื้นตัวเหล่านี้ จะช่วยให้สามารถเริ่มต้นการมีสุขภาพจิตที่ดียิ่งขึ้น

วิธีการดูแลตนเองเมื่อเป็นโรควิตกกังวล

วิธีการดูแลตัวเองเป็นวิธีการรักษาที่มีประสิทธิภาพ เมื่อต้องเผชิญกับโรควิตกกังวล เพื่อให้สุขภาพจิตของคุณดีขึ้น ต่อไปนี้จะเป็นกลยุทธ์ในการดูแลตนเอง ที่สามารถนำไปปฏิบัติได้

• การออกกำลังกายเป็นประจำ การทำกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การเดิน โยคะ หรือการวิ่งจ๊อกกิ้ง เพื่อหลั่งสารเอ็นดอร์ฟิน ช่วยบรรเทาความเครียด

• สร้างนิสัยการนอนหลับที่ดีต่อสุขภาพ รัการนอนหลับที่เพียงพอและมีคุณภาพ ด้วยการนอนในเวลาเดิมอย่างสม่ำเสมอ สร้างกิจวัตรการนอนที่เงียบสงบ

• ฝึกสติและเทคนิคการผ่อนคลาย การทำสมาธิ การฝึกหายใจเข้าลึก ๆ หรือการผ่อนคลายกล้ามเนื้อ จะช่วยบรรเทาจิตใจ ลดความวิตกกังวลลงได้

• กินอาหารให้เหมาะสม การบำรุงร่างกายของคุณด้วยการรับประทานอาหารที่ครบถ้วน อุดมไปด้วยสารอาหาร เพราะอาหารบางชนิดจะส่งผลเชิงบวกต่ออารมณ์ได้เป็นอย่างดี

• งดสารเสพติด รวมถึงการดื่มแอลกอฮอล์ ตัวอย่างเช่น คาเฟอีน เหล้า หรือเบียร์ เป็นต้น เนื่องจากสารเหล่านี้อาจทำให้อาการวิตกกังวลรุนแรงขึ้น

• การเอาใจใส่จากผู้อื่น สร้างความสัมพันธ์กับเพื่อน ครอบครัว หรือกลุ่มบำบัดต่าง ๆ เพื่อแบ่งปันประสบการณ์ของคุณ เพื่อระบายสิ่งที่อยู่ภายในออกมา

• มีส่วนร่วมในกิจกรรมผ่อนคลาย การทำงานอดิเรก หรือกิจกรรมที่สร้างความสุข จะช่วยให้เกิดความผ่อนคลาย ไม่ว่าจะเป็นการอ่านหนังสือ วาดภาพ หรือฟังเพลง เป็นต้น

• พบผู้เชี่ยวชาญ อย่าลังเลที่จะปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต เพื่อรับการบำบัดหรือการให้คำปรึกษาที่เหมาะ

การผสมผสานแนวทางปฏิบัติในการดูแลตนเองเหล่านี้ เข้ากับกิจวัตรประจำวันของคุณ จะทำให้คุณสามารถจัดการกับโรควิตกกังวลได้ ทั้งยังส่งเสริมสภาพจิตใจให้ดียิ่งขึ้นอีกด้วย

สรุปโรควิตกกังวล

โรควิตกกังวล เป็นโรคที่เกี่ยวกับสภาวะจิตใจ มีสาเหตุการเกิดที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นพันธุกรรม ความผิดปกติของสารสื่อประสาท สิ่งแวดล้อม และกิจวัตรประจำวันวัน เป็นต้น ซึ่งโรควิตกกังวลนั้นก็มีด้วยกันหลากหลายประเภท ซึ่งแต่ละประเภทก็มีอาการของโรคที่แตกต่างกัน ซึ่งการรักษาเองก็แตกต่างกันตามไปด้วย จึงต้องมีการหาสาเหตุที่แท้จริงของโรค เพื่อเลือกใช้วิธีการรักษาที่เหมาะสม