ภาพหาดูยาก : การสับขาลายของ ชายไทยกระเหรี่ยงภาคเหนือ ความสวยงามที่อาจจะแลกมาด้วยชีวิต
ที่อำเภอ อมก๋อย อำเภอริมสุดทางใต้ของจังหวัดเชียงใหม่ด้วยความเชื่อ จากพื้นราบผ่านเส้นทางคดโค้งหลายสิบยอดดอย หลายสิบหย่อมชุมชนของชาวกะเหรี่ยง 2 กลุ่มใหญ่ที่ตั้งถิ่นฐานมายาวนาน เพื่อหวังทำความเข้าใจในคติความเชื่อและรากทางความคิดต่อศิลปะเฉพาะที่กำลังจะสาบสูญในอีกไม่กี่สิบปีข้างหน้า
ในอดีตทุกชุมชนในกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยง เมื่อบุรุษย่างเข้าสู่วัยฉกรรจ์ ทุกคนล้วนอยากเป็นส่วนหนึ่งในการสืบทอดลวดลายโบราณที่มีแบบแผนจากรุ่นสู่รุ่น แต่ต้องแลกมาด้วยความอดทนซึ่งอาจหมายถึงชีวิต จึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่ในทุกสิบคนจะมีคนเสียชีวิตสองถึงสามคนเสมอ ถือว่าคุ้มค่าที่จะเสี่ยงสำหรับชาวกะเหรี่ยง เป็นความภาคภูมิใจที่จะปรากฏอยู่บนเรือนร่างและคงอยู่ตราบลมหายใจสุดท้ายของชีวิต
เรียกได้ว่าสิ่งนี้คือความงามและรูปแบบเฉพาะ ถือเป็นตัวแทนของศิลปะบนเรือนร่างของชายชาวกะเหรี่ยง พวกเขาเรียกสิ่งนี้ว่า หมึกขาลายหรือการสับขาลาย คือการสักบริเวณใต้หัวเข่าขึ้นมาจนถึงบริเวณเอวเหนือสะดือ ขาทั้งสองข้างมีกรอบสี่เหลี่ยมหรือกรอบวงกลมเว้นช่องว่างให้เห็นเนื้อหนังบางส่วน ภายในเป็นลวดลายภาพสัตว์ต่าง ๆ หมึกสีดำที่ใช้มีส่วนผสมจากน้ำดีของสัตว์หลายชนิดร่วมกับว่าน ผสมผสานให้กลมกลืนกันด้วยสุตรเฉพาะทำให้กลายเป็นหมึกสัก ที่สามารถติดแน่นคงทนยาวนานบนผิวหนังของคนเราไปได้ตลอดชีวิตอย่างที่เราทราบๆกันเน่อ จัดว่าเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านเหมือนกันเน่อ
ปัจจุบันความภาคภูมิใจเหล่านี้กลายเป็นเพียงสิ่งตกค้างจากวันเวลา ชาวกะเหรี่ยงอายุน้อยกว่า 50 ปีในพื้นที่อำเภออมก๋อย คิดเป็นประชากรส่วนใหญ่กว่าร้อยละ 80 แทบไม่ปรากฏการสับขาลายอีกเลย อาจจะเป็นเพราะความนิยมของคนก็เปลี่ยนไปด้วยเด้อครับเด้อ สมัยก่อนผู้หญิงกระเหรี่ยง หรือ ผู้หญิงในหลายพื้นที่ จะชอบผู้ชายสักมากๆ แต่เดี๋ยวนี้ ความชอบก็ไม่เข้มข้นเหมือนเดิม ถึงบางคน ก็ไม่ชอบแล้วก็มีเน่อ ก็เลยมีผลมาอยู่บ้างในเรื่องนี้เหมือนกันเด้อครับเด้อ
เรื่องและภาพถ่าย ชาญพิชิต พงศ์ทองสำราญ
รางวัลรองชนะเลิศอันดับสอง จากโครงการประกวดสารคดีภาพ “10 ภาพเล่าเรื่อง” ปี 2016 โดยนิตยสาร เนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก ฉบับภาษาไทย