กระดูกสันหลังคดกายภาพบำบัดอย่างไร รักษาหายได้ไหม

กระดูกสันหลังคด เป็นแนวการผิดรูปของกระดูกสันหลังที่โค้งงอ จะสามารถเห็นได้ชัดขณะก้มตัว จะมีอาการปวดบริเวณต่างๆ ปวดคอ ปวดหลัง ปวดสะโพก เป็นภาวะที่พบได้บ่อย มีคนไทยจำนวน 2 - 3% จากประชากรทั้งหมดที่เป็นโรคนี้ แต่กลับถูกเพิกเฉย เพราะผู้ป่วยมักเข้าใจว่าเป็นอากรปวดหลังธรรมดา ดังนั้นวันนี้เราจะมาทำความรู้จักกับ กระดูกสันหลังคด เพื่อประเมินว่าตัวเองเป็นหรือไม่ และจะรักษาอย่างไร

กระดูกสันหลังคดคืออะไร ?

กระดูกสันหลังคด (Scoliosis) คือ ภาวะที่กระดูกสันหลังมีอาการโค้งงอ อาจจะโค้งไปด้านหน้าหรือหลัง และอาจส่งผลไปยังด้านข้าง ทำให้ไหล่ เอว และสะโพกไม่เท่ากัน กระดูกสันหลังคดแบบไม่รุนแรงอาจจะไม่สร้างปัญหาที่ร้ายแรงมาก มีแค่ปวดหลังหรือ ทำให้บุคลิกดูไม่ดี แต่ถ้าปล่อยให้เรื้อรังจนถึงขั้นร้ายแรง อาจส่งผลไปยังระบบหายใจ หรือระบบส่วนอื่นในร่างกายได้

สาเหตุที่ทำให้เกิดกระดูกสันหลังคด

อาการกระดูกสันหลังคด อาจเกิดได้จากหลายสาเหตุที่แตกต่างกันไป ดังนี้

1. กระดูกสันหลังคดตั้งแต่แรกเกิด (Congenital Scoliosis)

มักเกิดตั้งแต่ที่ลูกอยู่ในครรภ์ อาจจะเกิดจากการเจริญเติบโตของกระดูกของทารกในครรภ์ผิดปกติ จากความผิดปกติของฮอร์โมนขณะตั้งครรภ์

2. กระดูกสันหลังคดจากโรคทางระบบประสาทหรือระบบกล้ามเนื้อผิดปกติ (Neuromuscular Scoliosis)

เกิดจากความผิดปกติของไขสันหลัง สมองและระบบกล้ามเนื้อ ส่งผลให้กล้ามเนื้อและเส้นประสาทไม่สามารถรักษาความสมดุลของกระดูกสันหลังได้ เช่น โรคกล้ามเนื้อโตผิดปกติ โรคกล้ามเนื้อกระดูกสันหลังฝ่อลีบ ซึ่งสาเหตุนี้จะก่อให้เกิดอาการกระดูกสันหลังคดแบบรุนแรงได้

3. กระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic Scoliosis)

ชื่อตรงตามตัว เป็นกระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุ สามารถเกิดกับใครก็ได้ แบ่งได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่ๆ ดังนี้

• กระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุในวัยทารก (Infantile Idiopathic Scoliosis) : พบได้ในเด็กที่อายุไม่เกิน 3 ปี
• กระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุในวัยเด็ก (Juvenile Idiopathic Scoliosis) : พบได้ในเด็กที่อายุช่วง 4 - 10 ปี
• กระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุในวัยรุ่น (Adolescent Idiopathic Scoliosis) : พบได้ในเด็กที่อายุช่วง 10 - 18 ปี

4. กระดูกสันหลังคดจากท่าทางที่ผิด (Functional Scoliosis)

การนั่งยืนหรือยืนผิดวิธีก็เป็นอีกสาเหตุที่ทำให้เกิดกระดูกสันหลังคดได้ นอกจากนี้ยังมีกรณีที่ขาสั้นยาวไม่เท่ากัน อาการกล้ามเนื้อหดเกร็ง และเกิดจากการบาดเจ็บ

5. กระดูกสันหลังคดจากความเสื่อม (Degenerative Lumbar Scoliosis)

มักเกิดได้ในผู้สูงอายุที่ร่างกายรวมไปถึงกระดูกเริ่มเสื่อมสภาพไปตามอายุ

ใครบ้างที่มีความเสี่ยงเป็นภาวะกระดูกสันหลังคด ?

กลุ่มผู้มีความเสี่ยงที่กระดูกสันหลังจะคดมักจะเป็นเด็กผู้หญิง เพราะการเจริญเติบโตของเด็กผู้หญิงจะโตเร็วกว่าเด็กผู้ชาย จึงทำให้มีความเสี่ยงที่กระดูกสันหลังอาจจะคดได้ในช่วงที่กำลังโต หรือสำหรับผู้ที่มีญาติใกล้ชิดเป็นกระดูกสันหลังคดก็มีโอกาสเสี่ยงจะเป็นกระดูกสันหลังคดเช่นกัน แต่ถึงจะไม่ได้อยู่ในกลุ่มเสี่ยงก็อย่าชะล่าใจไป เพราะภาวะกระดูกสันหลังสามารถเกิดได้ในทุกเพศทุกวัย

วิธีสังเกตง่าย ๆ ได้อย่าไรว่าเราเริ่มมีภาวะกระดูกสันหลังคด ?

ภาวะกระดูกสันหลังคดอาจจะสังเกตได้ยากด้วยตัวของเราเอง แต่จะเป็นคนรอบข้างที่สังเกตเห็นมากกว่า โดยเฉพาะเวลาก้มเก็บของ โดยรูปร่างผิดปกติที่สามารถสังเกตได้จะมีดังนี้

• กระดูกไหปลาร้าระดับต่างกัน
• ระดับหัวไหล่ไม่เท่ากัน
• กระดูกสะบักนูนไม่เท่ากัน
• ร่องเอวสองข้างไม่เท่ากัน
• กระดูกเชิงกรานสูงต่ำไม่เท่ากัน
• ขายาวไม่เท่ากัน

แต่นอกจากนี้ยังสามารถสังเกตได้จาก อาการปวดเรื้อนรังบริเวณ หลัง เอว คอ หรือมีอาการเหนื่อยง่าย ซึ่งหากมีอาการปวดที่นานจนผิดปกติ ให้พบแพทย์เพื่อประเมินว่ามีภาวะกระดูกสันหลังคดหรือไม่

การรักษากระดูกสันหลังคดกายภาพบำบัด

นักกายภาพบำบัดจะเริ่มจากการประเมินอาการเบื้องต้นว่าภาวะกระดูกสันหลังคดมีความรุนแรงแค่ไหน เพราะ แนวการคดของกระดูกสันหลังแต่ละคนไม่เหมือนกัน กระดูกสันหลังคดที่มีสาเหตุจากกล้ามเนื้อทั้ง 2 ฝั่งทำงานไม่สมดุลกัน ดังนั้นการใช้วิธีรักษาด้วยกระดูกสันหลังคดกายภาพบำบัดจะทำการฝึกแบบ Rehab Exercise

ขั้นตอนที่ 1 : ออกกำลังกายเพื่อให้กล้ามเนื้อทั้ง 2 ฝั่งทำงานสมดุลกัน

• กล้ามเนื้อที่ทำงานหนักจะให้ออกกำลังกายแบบยืดกล้ามเนื้อ
• กล้ามเนื้อข้างที่อ่อนแรงจะให้ออกกำลังกายเน้นเพิ่มความแข็งแรง

ขั้นตอนที่ 2 : หลังจากกล้ามเนื้อทั้ง 2 ฝั่งสมดุลกันแล้ว จึงทำการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอเพื่อสร้างความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อทั้ง 2 ฝั่งไปพร้อมๆกัน

เครื่องมือกายภาพบำบัดที่ใช้ปรับแนวกระดูกสันหลัง

1. เครื่องดึงคอและกระดูกสันหลังไฟฟ้า (Electrical Traction Therapy)

เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยดึงคอและหลังเพื่อช่วยยืกล้ามเนื้อและข้อต่อ เพิ่มความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อ ลดการกดทับของเส้นประสาท ช่วยปรับแนบกระดูกสันหลังส่วยคอและหลัง

2. เครื่องกระตุ้นไฟฟ้า (Electrical Stimulator)

เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยกระตุ้นกล้ามเนื้อด้วยไฟฟ้า ลดอาการปวดของกล้ามเนื้อ ช่วยกระตุ้นและปรับสมดุลกล้ามเนื้อที่อ่อนแรงให้แข็งแรงขึ้นได้

3. ปากกาไฟฟ้า (Point stimulator)

เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยกระตุ้นกล้ามเนื้อด้วยไฟฟ้า มีหลักการคล้ายกับเครื่องกระตุ้นไฟฟ้า แต่เป็นอุปกรณ์ขนาดเล็กที่พกพาได้

การรักษากระดูกสันหลังคดด้วยกระบวนการทางการแพทย์อื่นๆ

1. การใส่เสื้อเกราะดัดหลัง (Brace) 

แพทย์จะแนะนำวิธีการรักษนี้สำหรับผู้ป่วยวัยเด็กที่ยังสามารถเจริญเติบโตได้ และสำหรับผู้มีภาวะกระดูกสันหลังคดที่ไม่รุนแรง การใส่เสื้อเกราะดัดหลังจะช่วยดามหลังและป้องกันไม่ให้กระดูกสันหลังคดงอมากกว่าเดิม

2. การผัดตัดเชื่อมกระดูกสันหลัง (Spinal Fusion)

แพทย์จะเลือกวิธีการรักษาด้วยการผ่าตัดสำหรับกรณีผู้มีภาวะกระดูกสันหลังคดแบบรุนแรง โดยแพทย์จะผ่าตัดลดการคดงอของกระดูก โดยยึดกระดูกชิ้นเล็กเข้ากับแนวกระดูกสันหลังด้วยเหล็กดาม นอต และตะขอ

สรุป

ภาวะกระดูกสันหลังคด เป็นอาการที่สามารถเกิดได้กับทุกคน ไม่เกี่ยงเพศ เกี่ยงวัย ดังนั้นการนั่ง การยืน หรือแม้แต่การนอนให้ถูกท่าจะช่วยลดความเสี่ยงภาวะกระดูกสันหลังคดได้ และคอยสังเกตตัวเองอย่างสม่ำเสมอว่ามีร่างกายมีความผิดปกติหรือไม่ มีอาการปวดเรื้อรังหรือเปล่า เพราะการรักษาแต่เนิ่นๆย่อมรักษาได้ง่ายกว่า ปล่อยจนอาการรุนแรงขึ้น