“พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ” ราชทินนามเอกลักษณ์ของพระสงฆ์จังหวัดร้อยเอ็ด

“พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ” ราชทินนามเอกลักษณ์ของพระสงฆ์จังหวัดร้อยเอ็ด"

จังหวัดร้อยเอ็ด เป็นจังหวัดที่มีชื่อเป็นเอกลักษณ์ สามารถเขียนเป็นตัวเลขได้ คือ ๑๐๑ นั่นเอง ราชทินนามของพระสงฆ์จังหวัดร้อยเอ็ดที่ได้รับพระราชทานตั้งสมณศักดิ์จากอดีตจนถึงปัจจุบัน มีเอกลักษณ์บ่งบอกว่าเป็นชื่อของจังหวัดร้อยเอ็ด คือ พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (สมณศักดิ์พระครูชั้นสัญญาบัตร) และยังมีสร้อยราชทินนามของพระราชาคณะที่ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เกี่ยวข้องกับชื่อจังหวัดร้อยเอ็ดอีกด้วย อาทิ พระโพธิญาณมุนี นายกเอกุตตรสตเขตต์ วิเศษคณานุรักษ์ สังฆปาโมกข์ , พระสุนทรธรรมประพุทธ เอกุตตรสตาธิคุณ ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี ฯลฯ

คำว่า เอกุตตรสตาธิคุณ มาจากภาษาบาลี การนับตัวเลขของภาษาบาลี เรียกว่า สังขยา (ตัวเลขหรือการนับ) เมื่อมีจำนวนมากขึ้นก็นำจำนวนตัวเลขมาต่อกัน โดยใช้ศัพท์คือ อุตตร และ อธิก เป็นตัวเชื่อม ขออธิบายการต่อศัพท์คำว่า เอกุตตรสตาธิคุณ ดังนี้

วิเคราะห์ว่า เอเกน อุตฺตรํ เอกุตฺตรํ (สตํ)

วิเคราะห์ว่า เอกุตฺตรํ สตํ เอกุตฺตรสตํ

วิเคราะห์ว่า เอกุตฺตรสเตน อธิโก เอกุตฺตรสตาธิโก (คุโณ)

วิเคราะห์ว่า เอกุตฺตรสตาธิโก คุโณ ยสฺส โส เอกุตฺตรสตาธิคุโณ (ปุคฺคโล) แปลว่า ผู้มีคุณอันยิ่งด้วยร้อยอันเกินด้วยหนึ่ง

พระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานแต่งตั้งเป็น พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๔๓๔ – ปัจจุบัน

รูปที่ ๑ พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (เจ้าอธิการจุนลา) เจ้าอาวาสวัดกลางมิ่งเมือง ในปี พ.ศ.๒๔๓๔ ได้รับพระราชทานแต่งตั้ง เป็น พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่เมืองร้อยเอ็ด ตั้งแต่ พ.ศ.๒๔๓๔ – ไม่ปรากฏหลักฐาน

พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (ญาคูหลักคำโมง) เจ้าอาวาสวัดสระทอง รูปที่ ๑

รูปที่ ๒ พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (ญาคูหลักคำโมง) เจ้าอาวาสวัดสระทอง (รูปที่ ๑)  ตำบลในเมือง อำเภอเมืองร้อยเอ็ด จังหวัดร้อยเอ็ด  ชาวเมืองเรียกท่านว่า ญาครูหลวง สมณศักดิ์เดิมคือ พระครูอดุลศีลพรต เจ้าคณะรองเมืองร้อยเอ็ด ต่อมาวันที่ ๒๕ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๔๓ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็น พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ ดำรงตำแหน่ง เจ้าคณะเมืองร้อยเอ็ด พ.ศ.๒๔๔๓ – ๒๔๖๙  มรณภาพเมื่อปี พ.ศ.๒๔๖๙ 

พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (มี) วัดบึงพระลานชัย

ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะจังหวัดร้อยเอ็ด พ.ศ.๒๔๖๙ – ๒๔๗๔ 

 

รูปที่ ๓ พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (มี) วัดบึงพระลานชัย สมณศักดิ์เดิม คือ พระครูสุนทรธรรมธาดา เจ้าคณะแขวงอำเภอเกษตรวิสัย ต่อมาเมื่อวันที่ ๖ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๖๙ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็น พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ สังฆวาหะ ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะจังหวัดร้อยเอ็ด พ.ศ.๒๔๖๙ – ๒๔๗๔ ท่านถึงแก่มรณภาพด้วยโรคชรา เมื่อวันที่ ๓๐ สิงหาคม พ.ศ.๒๔๗๔ อายุ ๗๐ ปี

พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (ทอก พุทฺธสโร) เจ้าอาวาสวัดสระทอง รูปที่ ๒

 

รูปที่ ๔ พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (ทอก) วัดยางใต้ นามเดิม พระวินัยธรทอก พุทฺธสโร พ.ศ.๒๔๗๗ ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์ เป็น พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ พ.ศ.๒๔๖๘ ได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดสระทอง (รูปที่ ๒) ตำบลในเมือง  อำเภอเมืองร้อยเอ็ด จังหวัดร้อยเอ็ด  และดำรงตำแหน่งเจ้าคณะอำเภอธวัชบุรีรูปแรก

พระมงคณญาณเถร (ผาย ขนฺติโก) เจ้าอาวาสวัดสระทอง รูปที่ ๔

 

รูปที่ ๕ พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (ผาย) เจ้าอาวาสวัดสระทอง (รูปที่ ๔)  นามเดิม พระมหาผาย ขันติโก น.ธ.เอก, ป.ธ.๔ เมื่อวันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๙๔ ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์ เป็น พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ และเมื่อวันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๐๑ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะมีนามว่า พระมงคลญาณเถร 

 

พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (สายัณห์) วัดมิ่งเมือง

ปัจจุบัน คือ พระราชปริยัติวิมล เจ้าคณะจังหวัดร้อยเอ็ด (ธ) 

 

รูปที่ ๖ พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (สายัณห์) วัดมิ่งเมือง (ธ) นามเดิม พระมหาสายัณห์ ปญฺญาวชิโร น.ธ.เอก, ป.ธ.๔ ,ดร. พ.ศ.๒๕๓๑ ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระครูสัญญาบัตร เจ้าคณะอำเภอชั้นเอก ที่ พระครูเอกุตรสตาธิคุณ และวันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ เป็น พระราชาคณะชั้นราช ที่ พระราชปริยัติวิมล โสภณศาสนกิจ ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี เจ้าคณะจังหวัดร้อยเอ็ด (ธ)

พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (สมเดช) วัดบูรพาภิราม พระอารามหลวง

ปัจจุบันดำรงตำแหน่ง ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบูรพาภิราม และเจ้าคณะอำเภอธวัชบุรี

รูปที่ ๗ พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (สมเดช) นามเดิม พระมหาสมเดช ฐิตวีโร น.ธ.เอก,ป.ธ.๔,ปร.ด ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบูรพาภิราม พระอารามหลวง เมื่อวันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๔๘ ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระครูสัญญาบัตร ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดพระอารามหลวงชั้นเอก ที่ พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ และปัจจุบันดำรงตำแหน่งเจ้าคณะอำเภอธวัชบุรี

 

สร้อยราชทินนามพระราชาคณะเกี่ยวข้องกับชื่อจังหวัดร้อยเอ็ด พระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทานแต่งตั้งเป็นพระราชาคณะ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๔๗๗ – ๒๕๑๔

รูปที่ ๑ พระโพธิญาณมุนี นายกเอกุตตรสตเขตต์ วิเศษคณานุรักษ์ สังฆปาโมกข์  วัดเหนือ (ธ) นามเดิม พระมหาคำ สุวรรณกูฏ ป.ธ.๕         

สร้อยราชทินนามคำว่า นายกเอกุตตรสตเขตต์  แปลว่า นา (พื้นที่) อันมีเป็นร้อยอันเกินด้วยหนึ่งของผู้นำ

ลำดับสมณศักดิ์ พ.ศ.๒๔๗๗ เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ที่ พระโพธิญาณมุนี นายกเอกุตตรสตเขตต์ วิเศษคณานุรักษ์ สังฆปาโมกข์

การปกครอง เจ้าคณะจังหวัดร้อยเอ็ด พ.ศ.๒๔๗๔ – ๒๔๙๐ (ลาสิกขา)

รูปที่ ๒ พระสุนทรธรรมประพุทธ เอกุตตรสตาธิคุณ ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี วัดกลางมิ่งเมือง  นามเดิม พระมหาหล้า สีลวํโส น.ธ.เอก, ป.ธ.๕

สร้อยราชทินนามคำว่า เอกุตฺตรสตาธิกคุณ  แปลว่า ผู้มีคุณอันยิ่งด้วยร้อยอันเกินด้วยหนึ่ง

ลำดับสมณศักดิ์ พ.ศ. ๒๔๘๑ เป็น พระครูสัญญาบัตร ที่ พระครูสุนทรธรรมนิเทสก์

๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๙๐ เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ที่ พระสุนทรธรรมประพุทธ เอกุตตรสตาธิคุณ สังฆปาโมกข์

๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๙๙ เป็นพระราชาคณะชั้นราช ที่ พระสุนทรธรรมประพุทธ เอกุตตรสตาธิคุณ ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี

การปกครอง เจ้าคณะจังหวัดร้อยเอ็ด พ.ศ.๒๔๙๐ – ๒๕๒๘ (มรณภาพ)

พระราชสิทธาจารย์ (บุญเรือง ปภสฺสโร) วัดมิ่งเมือง (ธ)

อดีตเจ้าคณะอำเภอเสลภูมิ และอดีตเจ้าคณะจังหวัดร้อยเอ็ด (ธ)

รูปที่ ๓ พระราชสิทธาจารย์ เมื่อครั้งสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ที่ พระประภัสสรมุนี เอกาธิกสตบุรี ธรรมิกคณิสสร วัดมิ่งเมือง(ธ) นามเดิม พระครูบุญเรือง ปภสฺสโร

สร้อยราชทินนามคำว่า เอกาธิกสตบุรี  แปลว่า เมืองอันมีร้อยอันยิ่งด้วยหนึ่ง

ลำดับสมณศักดิ์ พ.ศ. ๒๔๘๑ เป็น พระครูสัญญาบัตร ที่ พระครูวิโรจน์ผดุงศาสน์

๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๙๖ เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ที่ พระประภัสสรมุนี เอกาธิกสตบุรี ธรรมิกคณิสสร

๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๐๑ เป็นพระราชาคณะชั้นราช ที่ พระราชสิทธาจารย์ วรญาณประสิทธิ์ สุวินิตนรากร ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี

การปกครอง พ.ศ. ๒๔๘๔ เป็น เจ้าคณะอำเภอเสลภูมิ พ.ศ. ๒๔๙๖ เป็น เจ้าคณะจังหวัดร้อยเอ็ด (ธ)

พระศีลคุณวิสุทธิ์ เอกุตตรสตานุศิษฎ์ ธรรมิกคณิสสร วัดบึงพระลานชัย (ธ)

เจ้าคณะจังหวัดร้อยเอ็ด (ธ) พ.ศ. ๒๕๑๓ – ๒๕๑๕

รูปที่ ๔ พระศีลคุณวิสุทธิ์ เอกุตตรสตานุศิษฎ์ ธรรมิกคณิสสร วัดบึงพระลานชัย (ธ) นามเดิม พระปลัดแก้ว อุปติสฺโส

สร้อยราชทินนามคำว่า เอกุตตรสตานุศิษฏ์ แปลว่า ผู้มีความรู้ด้วยร้อยอันเกินด้วยหนึ่ง

ลำดับสมณศักดิ์ ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๙๗ เป็นพระครูสัญญาบัตร ที่ พระครูคุณสารพินิจ

๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๑๔ เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ที่ พระศีลคุณวิสุทธิ์ เอกุตตรสตานุศิษฎ์ ธรรมิกคณิสสร

การปกครอง เจ้าคณะจังหวัดร้อยเอ็ด (ธ) พ.ศ.๒๕๑๓ – ๒๕๑๕

 

ราชทินนามของผู้ว่าราชการเมืองร้อยเอ็ดคนแรก พ.ศ.๒๔๔๘ – ๒๔๕๑

ราชทินนามเอกลักษณ์บ่งบอกว่าเป็นชื่อของจังหวัด นอกจากราชทินนามของพระสงฆ์แล้ว ยังมีราชทินนามของผู้ว่าราชการเมืองร้อยเอ็ดคนแรกด้วย คือ พระยาขัติยวงษาเอกาธิกะสตานันท์ นามเดิม ท้าวสุวรรณเหลา ณ ร้อยเอ็จ

พระยาขัติยวงษาเอกาธิกะสตานันท์ (เหลา ณ ร้อยเอ็จ)

ผู้ว่าราชการเมืองร้อยเอ็ดคนแรก พ.ศ.๒๔๔๘ – ๒๔๕๑

คำว่า พระขัติยวงษา เป็นชื่อของเจ้าเมืองร้อยเอ็ด คนที่ ๑ – ๗ พ.ศ.๒๓๑๘ – ๒๔๓๓

คำว่า เอกาธิกะสตานันท์ แปลว่า  ผู้เพลิดเพลินด้วยร้อยอันยิ่งด้วยหนึ่ง

ลำดับตำแหน่ง

พ.ศ.๒๔๔๑ ได้รับบรรดาศักดิ์ เป็น พระสตาเนทประชาธรรม ปลัดเมืองร้อยเอ็ด

พ.ศ.๒๔๔๒ เป็นผู้รักษาราชการเมืองร้อยเอ็ด

พ.ศ.๒๔๔๘ ได้รับบรรดาศักดิ์ เป็น พระยาขัติยวงษาเอกาธิกะสตานันท์

พ.ศ.๒๔๕๔ ได้รับพระราชทานยศ เป็น อำมาตย์ตรี

พ.ศ.๒๔๕๘ เป็น จางวางเมืองร้อยเอ็ด

ถึงแก่กรรมเมื่อ พ.ศ.๒๔๗๔

เห็นได้ว่าราชทินนามของพระสงฆ์และผู้ว่าราชการเมืองร้อยเอ็ด ที่ได้รับพระราชทานเป็นนามที่เกี่ยวข้องกับจังหวัดร้อยเอ็ดทั้งหมด  ในปัจจุบันสมณศักดิ์ที่ยังได้รับการแต่งตั้งคือ พระครูเอกุตตรสตาธิคุณ เป็นสมณศักดิ์พระครูชั้นสัญญาบัตร ได้รับการแต่งตั้งจากอดีตถึงปัจจุบัน รวมทั้งหมด ๗ รูป ปัจจุบันพระครูเอกุตตรสตาธิคุณ (สมเดช ฐิตวีโร น.ธ.เอก, ป.ธ.๔, ปร.ด) ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบูรพาภิราม พระอารามหลวง และเจ้าคณะอำเภอธวัชบุรี

ส่วนพระราชาคณะที่มีสร้อยราชทินนามเกี่ยวข้องกับเมืองร้อยเอ็ด มีจำนวน ๔ รูป พระราชาคณะที่ได้รับพระราชทาน มีราชทินนามเกี่ยวข้องกับจังหวัดร้อยเอ็ดรูปสุดท้าย คือ พระศีลคุณวิสุทธิ์ เอกุตตรสตานุศิษฎ์ ธรรมิกคณิสสร เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ วัดบึงพระลานชัย (ธ) ได้รับพระราชทานเมื่อ ๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๑๔

ปัจจุบันพระราชาคณะในจังหวัดร้อยเอ็ด ไม่มีสร้อยราชทินนามเกี่ยวข้องกับจังหวัดร้อยเอ็ดเหมือนในอดีต น่าเสียดายสร้อยราชทินนามเอกลักษณ์เฉพาะนี้ ควรจะมีการอนุรักษ์ไว้เช่นในอดีต