ยศฐานันดรเจ้านายทางใต้

ลำดับยศเชื้อพระวงศ์แบบมลายู 

          (1) ต่วนกู ถือเป็นยศชั้นสูงสุดหมายถึงพระราชาหรือองค์ประมุขสูงสุด

          (2) ตนกู,เติงกู,เต็งกู,อังกู,ตุนกู,ต่วน,กู, ตูแว,ตูวัน,เป็นยศชั้นเดียวกันหมด เสียงเรียกจะเพี้ยนไปถามท้องถิ่นนั้นๆ ถือเป็นยศรองลงมา เที่ยบยศชั้นเจ้าฟ้าถึงหม่อมเจ้า  เพราะถือว่ายังคงเป็นเจ้า ส่วนยศ"ตูแว"พบที่ปัตตานีเท่านั้นและยอมรับกันทางภาษาศาสตร์ว่าน่าจะเป็นคำดังเดิมที่สุด

             - ต่วน,กู, ตูแว,ตูวัน, ใช้ในรัฐกลันตันและปัตตานีเท่านั้น แต่ยศนี้จะนิยมใช้ในปัตตานีมากกว่า  ปัจจุบันในรัฐกลันตันมักนิยมใช้เป็น เต็งกู แทนขณะที่ ยศ หลง ไม่เป็นที่นิยมใช้  ถูกยกเลิกไปแล้ว

          (3) นิ,วัน  เป็นยศชั้นสุดท้าย ถือว่าเป็นสามัญชนไปแล้ว ไม่ถือว่าเป็นเจ้าเหมือนยศที่กล่าวมาข้างต้น ยศ นิ เป็นการให้เกียรติสำหรับผู้สืบเชื้อสายเจ้าทางมารดาโดยบิดาเป็นสามัญชน เช่น ฝ่ายหญิงเป็นตนกู หรือ ต่วน สมรสกับชายสามัญชน บุตรที่เกิดมาใช้ยศ นิ เป็นต้น

ส่วน แว,เจ๊ะ,อิง-เจ๊ะ,เจ๊ะปวน ถือว่าเป็นยศใช้เพื่อยกย่องคนธรรมดาที่มีเกียรติ คล้ายกับ คุณหญิงพรทิพย์ ขณะเดียวกัน ยศ วัน บางครั้งก็ใช้เพื่อยกย่องคนธรรมดาเช่นกัน อาทิ นายวันมูฮัมหมัดนอร์ และยศ เจ๊ะปวน ก็มักนิยมใช้สำหรับ พระมเหสี หรือ พระชายา ที่เป็นสามัญชนด้วย เช่น เจ๊ะปวน โซฟี หลุย์ โยฮันน์สัน พระชายาในมกุฎราชกุมารแห่งรัฐกลันตัน หรือ เจ๊ะปวนมาเรียม หรือนามเดิม เรียม เพศยนาวิน พระยาชาในตวนกู ซัยยิด ปุตราแห่งเปอร์ลิสเป็นต้น 

          - เพิ่มเติม...ยศ หลง, ตวน, นิ,วัน เป็นยศดั้งเดิม สมัยก่อนเทียบเท่ากับยศชั้นที่2 คือ ตนกู เติงกู เต็งกู ตุนกู ใช้เฉพาะในรัฐกลันตันและปัตตานีเท่านั้น ปัจจุบันเชื้อพระวงศ์ในรัฐกลันตันไม่นิยมใช้ยศ หลง,นิ,ตวน กันแล้วมักใช้เป็น ตนกู,เต็งกู แทนแต่ก็ยังมีส่วนน้อยที่ยังใช้ยศดังกล่าวอยู่บ้าง ในขณะที่ปัตตานียังนิยมใช้ ตวน,ตูแว,นิ แบบเดิมอยู่     

           เมื่อเปรียบเทียบกับยศพระมหากษัตริย์ไทยเราสมัยก่อนก็ยศ ขุน หรือ พญา เช่น พ่อขุนรามคำแหง ในราชวงศ์พระร่วง เมื่อกาลเวลาผ่านไปก็มีการเปลี่ยนแปลงยศตามยุคสมัยเป็นต้น

ตัวอย่าง เชื้อพระวงศ์ที่ใช้ยศเก่าในราชวงศ์กลันตัน

1.วันดาอิม

2.หลงยูนุส 

3.หลงมูฮัมหมัด หรือ สุลต่านมูฮัมหมัดที่1

4.หลงสนิ หรือ ต่วนสนิ สุลต่านมูฮัมหมัดที่2

5.ต่วนไซนัลอาบิดิน โอรสใน สุลต่านมูฮัมหมัดชาร์ที่3 เป็นต้น

ยศแบบมลายูจะเป็นแบบพ่อไปสู่ลูก เช่น พระบิดา(พ่อ)ใช้ยศชั้นไหน โอรส-ธิดา(ลูก)ก็ใช้ยศนั้นตาม เช่น พระบิดายศ ตนกู นามว่า ตนกูไซนัล อาบิดิน โอรส ก็จะใช้ยศ ตนกู ตามพระบิดา เช่น ตกูอามีน เป็นต้น (พ่อเป็นเจ้าลูกก็เป็นเจ้านั้นเอง)

แต่หากฝ่ายหญิงได้สมรสกับชายที่ยศชั้นต่ำกว่าหรือสามัญชน บุตร-ธิดา จะลดยศลงมาหนึ่งชั้น เช่น ฝ่ายหญิงเป็น"ต่วน" ส่วนฝ่ายชายเป็นสามัญชน บุตรธิดาที่เกิดก็จะเป็นยศ นิ แต่หากฝ่ายชายเป็นยศ นิ และฝ่ายหญิงเป็นเจ้ายศ ต่วน หรือสามัญชน บุตรธิดาที่เกิดก็จะใช้ยศ นิ ตามฝ่ายชาย(บิดา) 

เจ้านายทางใต้มลายู ปัตตานี ยะลา นราธิวาส รวมไปถึงเจ้านายมาเลเซีย จะไม่มีนามสกุลตายตัว บ่งบอกถึงสายราชสกุลนั้นๆเหมือน นามสกุลพระราชทาน ณ อยุธยา, ณ พัทลุง อย่างที่เราเคยได้ยินกัน แต่จะดูกันที่ยศบ่งบอกความเป็นเชื้อสาย ส่วนตำแหน่งใดนั้นก็ว่ากันอีกที