Halo Effect ดูดีกว่าจึงประสบความสำเร็จมากกว่า

Halo effect คืออะไร

• Halo  แปลตรงตัวหมายถึง รัศมีวงกลมที่อยู่บนหัวของ เทวดา นางฟ้า

Halo effect  ใช้เรียก ภาวะการณ์รับรู้ที่มีต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง และประเมินสิ่งนั้นดีเกินจริง ราวกับเห็นรัศมีนางฟ้าอยู่บนสิ่งนั้น ๆ

Halo effect เกิดขึ้นได้อย่างไร

ในแต่ละวัน สมองของเรามีเรื่องที่ตัดสินใจจำนวนมาก สมองจึงหาทางลัดในการตัดสินใจ โดยอิงจากประสบการณ์ จากความรู้สึกชอบ/ไม่ชอบของเราเอง เพื่อให้การตัดสินใจที่ง่ายและรวดเร็วขึ้น แต่การตัดสินใจตามประสบการณ์ และความรู้สึก อาจมีอคติ ลำเอียง และด่วนสรุปโดยไม่อยู่บนตรรกะและเหตุผลที่ถูกต้อง ซึ่งรู้จักกันในนาม stereotype

halo effect เป็น stereotype รูปแบบหนึ่ง ที่เรามีต่อสิ่งที่เรารู้สึกชอบ หรือรู้สึกดีด้วย จนทำให้การตัดสินใจของเราออกจะลำเอียงและประเมินสิ่งต่าง ๆ ดีกว่าความเป็นจริง และมองข้ามการพิจารณาข้อเสียไป ในทางกลับกันก็มีอคติกับคนที่มีคุณสมบัติตรงข้ามกับความชื่นชอบของเรา

แนวคิดนี้เริ่มมีการศึกษาตั้งแต่ปี 1920 โดย thorndike นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน ได้ทำการทดลองและพบว่า การรับรู้ลักษณะเด่นมีผลต่อการประเมินและการตัดสินใจ โดยลักษณะเด่นจะทำหน้าที่เป็นเหมือนภาพลวงตาให้เราประเมินสิ่งอื่น ๆ ดีไปด้วย อย่างเช่น การที่เรามักพบว่า คนหน้าตาดีมักได้รับการประเมินที่ดีกว่าคนหน้าตาไม่ดี ไม่ว่าจะเป็นด้านนิสัย หรือความสามารถ

The Halo Effect คือ อคติทางความคิด (Cognitive Bias) ประเภทหนึ่งที่เกิดขึ้น เมื่อเราสรุปว่า ใครคนหนึ่งมีนิสัยเป็นอย่างไร โดยอ้างอิงจากความประทับใจครั้งแรก (First Impression) คือ หากการพบกันครั้งแรกแล้วเรารับรู้ถึงคนคนนั้นในแง่บวก เรามักจะคิดเอาเองว่านิสัยด้านอื่น ๆ ของเขาจะดีตามด้วย

‘ดูดี’ ก็มีชัยไปว่าครึ่ง

งานวิจัยหนึ่ง พบว่า การที่อาจารย์จะมีปฏิสัมพันธ์ ที่ดี หรือ ไม่ดีต่อเด็ก จะ ‘แตกต่าง’ กันออกไป ขึ้นอยู่กับว่า หน้าตา และบุคลิกของเด็กคนนั้นจะดูดีแค่ไหน

งานวิจัยได้ศึกษาผลการเรียนของนักเรียนกว่า 4,500 คน ทั้งจากห้องแบบเห็นหน้า และคอร์สออนไลน์แบบไม่เห็นหน้า จากนั้นจึงให้ผู้ทดลอง 28 คน ให้คะแนน ‘หน้าตา’ ของเด็กนักเรียน ผลพบว่า นักเรียนที่ถูกมองว่า ‘ดูดี’ มักจะได้คะแนนค่อนข้างดีเมื่ออยู่ในชั้นเรียนที่อาจารย์เห็นหน้าพวกเขา แต่เมื่อต้องเรียนในคอร์สออนไลน์แบบไม่เห็นหน้า คะแนนของพวกเขากลับลดลง 

งานวิจัยที่ตีพิมพ์ใน The Journal of Economic Psychology พบว่า พนักงานเสิร์ฟอาหารที่ดูดีกว่า มักจะได้ทิปมากกว่าประมาณ 1,200 เหรียญ (หรือเกือบสี่หมื่นบาท) ต่อปี เมื่อเทียบกับพนักงานเสิร์ฟคนอื่น ๆ ที่ไม่ได้ดูดีเท่า

งานวิจัยจาก The Journal of Applied Psychology ในปี 2009 พบว่า ความหน้าตาดีไม่เพียงส่งผลดีต่อความมั่นใจของคนเราเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อรายได้ และเสถียรภาพทางการเงินอีกด้วย

The Halo Effect เป็นหนึ่งในอคติทางความคิดที่แสดงให้เห็นถึงความ ‘ไม่ยุติธรรม’ บนโลกใบนี้ สิ่งที่เราพอจะทำให้โลกนี้น่าอยู่ขึ้นมาอีกนิด คือ การตระหนักรู้ถึงอคติของตัวเอง และสร้างความตระหนักรู้ให้คนรอบ ๆ ตัว

ไม่ต้องถึงขั้นไปศัลยกรรมให้ออกมาสมบูรณ์แบบ เพราะการสร้างความประทับใจแรกพบทำได้หลายอย่าง ตั้งแต่การแต่งตัวให้ดูดี ดูสะอาด เข้ากับสถานการณ์และรูปร่างของเรา การพูดด้วยความมั่นใจ การยิ้มแย้มแสดงความเป็นมิตร ไปจนถึงการฉีดน้ำหอม การตัดเล็บให้ดูสะอาดสะอ้าน หรือการนั่งตัวตรง หากเราแก้ปัญหาอคติทางความคิดอย่าง The Halo Effect ไม่ได้ ก็ใช้ประโยชน์จากมันเสียเลย บางทีสิ่งเล็ก ๆ เหล่านี้ประกอบกับทักษะในตัวเราที่มีอาจรวมพลังพาเราไปสู่เป้าหมายได้