รัชกาลที่5 มีบทบาทสำคัญอย่างไรต่อสยาม

ดิฉันเกิดมาก็เห็นพระบรมฉายาลักษณ์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หรือที่เรารู้จักกันดีในนาม “รัชกาลที่ 5” ประดับอยู่ในบ้าน วัด โรงเรียน และสถานที่ราชการทุกแห่ง ดิฉันก็เคยสงสัยเหมือนกันนะคะ ว่าทำไมคนไทยเราถึงเคารพรักพระองค์ท่านขนาดนี้

จนได้มีโอกาสศึกษาประวัติศาสตร์ อ่านหนังสือเก่า พูดคุยกับผู้หลักผู้ใหญ่ในสมัยก่อน ดิฉันก็เริ่มเข้าใจว่า พระองค์ท่านไม่ได้เป็นเพียงกษัตริย์ แต่ทรงเป็นผู้วางรากฐาน “ประเทศไทยยุคใหม่” เลยก็ว่าได้ค่ะ

วันนี้ดิฉันจึงอยากเล่าเรื่องของ “รัชกาลที่ 5” ในหลายแง่มุมให้ฟังกันค่ะ เผื่อจะเป็นประโยชน์กับลูกหลาน หรือคนรุ่นใหม่ที่อยากรู้ว่า ความรักและเคารพที่คนไทยมีต่อพระองค์มาจากอะไร

1. ผู้ปฏิรูประบบการปกครองและราชการ

รัชกาลที่ 5 ทรงเป็นผู้นำการ “ปฏิรูปประเทศ” ครั้งใหญ่ในประวัติศาสตร์สยามค่ะ ก่อนหน้านั้นบ้านเมืองของเราใช้ระบบเจ้าเมือง มีอำนาจแยกส่วนกันไป พระองค์ทรงรวมศูนย์อำนาจไว้ที่ส่วนกลาง ยกเลิกระบบ “ไพร่” และ “ทาส” และจัดตั้งกระทรวง ทบวง กรม ขึ้นเป็นระบบระเบียบ

สิ่งนี้ทำให้การปกครองมีความชัดเจน โปร่งใส และเป็นระบบมากขึ้น ถือเป็นก้าวแรกสู่การเป็นรัฐชาติสมัยใหม่เลยนะคะ

2. ยกเลิกระบบทาส — ปลดโซ่ตรวนของสังคมไทย

ต้องขอชื่นชมเลยค่ะ ดิฉันว่าเรื่องนี้เป็นสิ่งที่พระองค์ทรงทำด้วยพระเมตตาและความเข้าใจคนอย่างแท้จริง

พระองค์ทรงยกเลิกการมีทาสในสยาม “อย่างค่อยเป็นค่อยไป” โดยไม่ให้สังคมเกิดการต่อต้านรุนแรง ทรงออกกฎหมายจำกัดระยะเวลาการเป็นทาส จนในที่สุด “ทาส” ก็หมดไปอย่างสมบูรณ์

เป็นเรื่องที่เราคนไทยควรรู้และภาคภูมิใจนะคะ ว่าเรามีกษัตริย์ที่เข้าใจหัวอกของประชาชนเช่นนี้

3. ทรงสร้างระบบการศึกษา — ปลูกเมล็ดพันธุ์แห่งปัญญา

รัชกาลที่ 5 ทรงก่อตั้งโรงเรียนหลวง และส่งเสริมการศึกษาของราษฎรเป็นอย่างมากค่ะ โรงเรียนวัด โรงเรียนหลวง โรงเรียนสำหรับสตรี ล้วนเริ่มต้นในรัชสมัยของพระองค์

เพราะพระองค์ทรงเล็งเห็นว่า “ชาติจะเจริญได้ ต้องมีประชาชนที่รู้หนังสือ มีปัญญา” ดิฉันมองว่านี่คือการปูทางสู่ประชาธิปไตยด้วยซ้ำค่ะ เพราะคนมีความรู้ย่อมรู้สิทธิหน้าที่ของตน

4. ทรงรักษาเอกราชของสยามเอาไว้ได้

ยุคนั้นบ้านใกล้เรือนเคียงอย่างพม่า อินเดีย ลาว เวียดนาม ล้วนตกเป็นอาณานิคมกันไปหมดแล้ว แต่พระองค์ทรงใช้ “พระปรีชาสามารถ” ด้านการทูตและการปกครอง ทำให้สยามสามารถรักษาเอกราชไว้ได้ โดยไม่ต้องยกแผ่นดินให้ใครค่ะ

แม้จะต้องเสียดินแดนบางส่วนไปบ้าง แต่เพื่อรักษา “หัวใจของประเทศ” เอาไว้ ดิฉันว่าเป็นการตัดสินใจที่น่าเคารพมากค่ะ

5. พระราชกรณียกิจอื่น ๆ ที่เปลี่ยนประเทศไปตลอดกาล

ทรงสร้างทางรถไฟสายแรกของไทย

ก่อตั้งโรงพยาบาลศิริราช โรงพยาบาลหลวงแห่งแรก

วางระบบศาลยุติธรรม

ทรงเสด็จประพาสยุโรป เพื่อเจรจาและเรียนรู้จากโลกตะวันตก

ทั้งหมดนี้ล้วนสะท้อนว่า พระองค์ทรงเป็น “นักปฏิรูป” ที่ยิ่งใหญ่โดยแท้ค่ะ

ดิฉันมองว่า “รัชกาลที่ 5” คือกษัตริย์ที่ทำให้สยามเปลี่ยนจากอาณาจักรโบราณ มาเป็น “รัฐสมัยใหม่” โดยที่ยังคงรักษาวัฒนธรรมและศักดิ์ศรีของชาติไว้ได้อย่างสง่างาม

ไม่แปลกเลยค่ะ ที่คนรุ่นพ่อรุ่นแม่ดิฉัน รวมถึงตัวดิฉันเอง จะมีพระองค์อยู่ในใจเสมอ ไม่ใช่เพราะถูกสอนให้รักนะคะ แต่เพราะ “พระองค์สมควรได้รับความรักนั้นจริง ๆ”

ความในใจของดิฉัน

“พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ไม่ได้เป็นเพียงพระมหากษัตริย์… แต่ทรงเป็นรากฐานของประเทศไทยในทุกวันนี้”

ถ้าวันนี้ยังมีผู้สงสัยว่า ทำไมเราต้องเคารพรักพระองค์ ดิฉันอยากให้คุณลองเปิดใจ อ่านเรื่องราวของพระองค์ดู แล้วจะเข้าใจได้ทันทีว่า ทำไมคนไทยถึงพร้อมใจกันเรียกท่านว่า “พระปิยมหาราช” — พระมหากษัตริย์ผู้เป็นที่รักยิ่งของปวงชน” ค่ะ

ขอบคุณที่อ่านจนจบนะคะ หากใครมีความทรงจำ หรือเรื่องเล่าของรัชกาลที่ 5 อยากแบ่งปัน ดิฉันยินดีแลกเปลี่ยนด้วยน้ำใจของคนรักประวัติศาสตร์ค่ะ