นวนิยายเรื่องแรกของสยาม ใครคือผู้แต่ง

สวัสดีค่ะ ดิฉันเติบโตมากับกองหนังสือ อ่านมาตั้งแต่นิทานก่อนนอนยันนวนิยายหลายร้อยเล่ม พอได้มีโอกาสนั่งรื้อค้นประวัติศาสตร์วรรณกรรมไทย ดิฉันก็นึกสงสัยขึ้นมาค่ะว่า... แล้ว นวนิยายเรื่องแรกของสยาม  นี่มันเรื่องอะไรนะ ใครเป็นคนเขียนกันแน่ ทำไมไม่มีใครพูดถึงเหมือนวรรณคดีเรื่องอื่นๆ

ดิฉันเลยลองค้นคว้า อ่านเอกสาร ดูนั่นนี่ จนได้คำตอบมาเรียบร้อยค่ะ วันนี้เลยอยากจะเล่าสู่กันฟังแบบภาษาง่ายๆ เข้าใจได้ทุกวัย โดยเฉพาะเพื่อนๆ รุ่นเดียวกันที่ชอบเรื่องราวเก่าๆ แบบดิฉันค่ะ

นวนิยายเรื่องแรกของสยามมีชื่อว่า

ความพยาบาท

ชื่อฟังดูเข้มข้นใช่ไหมคะ
และใช่ค่ะ “ความพยาบาท” ก็คือ นวนิยายเรื่องแรกของไทย ที่แต่งขึ้นในรูปแบบที่ใกล้เคียงกับนวนิยายตะวันตก คือมีเนื้อเรื่องต่อเนื่อง มีบทสนทนา มีฉากหลัง มีพล็อตที่ซับซ้อนเหมือนนวนิยายในยุโรป ไม่ใช่แค่กลอนหรือนิทานธรรมะธรรมโมแบบดั้งเดิมของเรา

แล้วผู้แต่งเรื่องนี้คือใคร

ผู้แต่ง “ความพยาบาท” คือ เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี (ม.ร.ว. เปีย มาลากุล) ท่านถือเป็นบุคคลสำคัญในวงการวรรณกรรมไทยยุคแรกๆ และยังมีบทบาทมากในวงการการศึกษาอีกด้วยค่ะ

ท่านเขียนเรื่องนี้โดยใช้นามปากกาว่า "ป. อินทรปาลิต ในยุคแรก (ไม่ใช่ ป. อินทรปาลิต ผู้เขียน สามเกลอ นะคะ คนละท่านกัน) แล้วตีพิมพ์ในช่วง ปลายรัชกาลที่ 5 ประมาณปี พ.ศ. 2445–2447

เนื้อเรื่องเป็นอย่างไร

“ความพยาบาท” เป็นเรื่องราวแนวชีวิตและดราม่า ที่มีทั้งความรัก ความแค้น การทรยศ และการต่อสู้กับโชคชะตา ตัวละครมีความซับซ้อน มีการวางปมให้คนอ่านลุ้น ไม่ต่างจากนิยายละครหลังข่าวในปัจจุบันค่ะ

ถือเป็นเรื่องที่นำเสนออารมณ์และความคิดของตัวละครได้ลึกกว่างานวรรณกรรมยุคก่อนๆ มาก ถือเป็นการปูทางให้คนไทยได้สัมผัสกับ “นิยายแบบฝรั่ง” เป็นครั้งแรก

ดิฉันมองว่า "ความพยาบาท" คือจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงในวัฒนธรรมการอ่านของคนไทย เพราะเดิมทีเราจะคุ้นกับวรรณคดีแบบโคลงกลอน นิทานพื้นบ้าน หรือบทละครในวัง

แต่พอมี “นวนิยาย” เข้ามา มันเหมือนเป็นการเปิดโลกใหม่ค่ะ ทำให้เรามองตัวละครเป็น “คนจริงๆ” มีอารมณ์ มีความผิดพลาด และที่สำคัญคือทำให้ผู้อ่านได้เรียนรู้ชีวิตผ่านตัวอักษรได้มากขึ้น

แล้วนวนิยายเรื่องนี้หายไปไหน

ต้องยอมรับว่าเดี๋ยวนี้คนไม่ค่อยพูดถึง “ความพยาบาท” กันเท่าไหร่ เพราะภาษาอาจจะโบราณ อ่านยากไปนิดสำหรับคนรุ่นใหม่ แต่ถ้าใครชอบงานเก่า ๆ แนวประวัติศาสตร์วรรณกรรม ดิฉันก็ขอแนะนำเลยค่ะ ลองไปหาฉบับเก่าอ่านดู จะได้เห็นว่าเรามีของดีในอดีตมากมาย

นวนิยาย‘ความพยาบาท’ เป็นงานเขียนที่ถือว่าเปิดประตูสู่วรรณกรรมสมัยใหม่ของสยาม และปูรากฐานให้นักเขียนรุ่นหลังได้พัฒนารูปแบบนวนิยายมาเรื่อยๆ จนถึงปัจจุบัน

วันนี้ดิฉันก็ขอฝากเรื่องราวนี้ไว้เป็นความรู้เล็กๆ น้อยๆ สำหรับทุกท่านนะคะ
ใครที่มีนวนิยายเรื่องโปรด หรือเคยอ่านงานของเจ้าพระยาพระเสด็จฯ มาแล้ว มาแลกเปลี่ยนกันได้นะคะ ดิฉันจะนั่งจิบกาแฟรอฟังอย่างใจจดใจจ่อเลยค่ะ

"ของดีของเก่า บางทีก็ไม่ได้ถูกลืม… แค่รอคนเปิดอ่านใหม่เท่านั้นเองค่ะ"