กลุ่มเปราะบาง กลุ่มคนที่ต้องการความช่วยเหลือจากเพื่อนร่วมโลก

เพราะทุกคนมีโอกาสที่ไม่เท่าเทียมกัน คนบางคนที่กำลังประสบปัญหาต่าง ๆ จะถูกเรียกว่ากลุ่มเปราะบาง ซึ่งนิยามของกลุ่มเปราะบาง (Vulnerable persons) มีอยู่มากมาย เช่น

• กลุ่มคนที่ต้องพลัดพรากจากบ้านเพราะความขัดแย้งในประเทศ ความรุนแรงในวงกว้าง การละเมิดสิทธิมนุษยชนต่าง ๆ การถูกประหัตประหาร เช่น ผู้ลี้ภัยจากสงคราม ความรุนแรงและการประหัตประหารภายในประเทศ
• กลุ่มคนที่มีความเสี่ยงสูงที่จะถูกชักจูง ครอบงำ และคุกคามจากปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ เช่น สุขภาพ, สังคม, เศรษฐกิจ, สิ่งแวดล้อม ฯลฯ เช่น ผู้ป่วยทางจิต ผู้ด้อยโอกาส นักโทษ ทหารเกณฑ์ แรงงานต่างด้าว
• กลุ่มคนที่ไร้ความสามารถที่จะปกป้องสิทธิและประโยชน์ของตนเอง เพราะขาดการศึกษา, ทรัพยากร, อำนาจ, ความเข้มแข็ง ฯลฯ เช่น เด็กแรกเกิด, ผู้สูงอายุ และผู้พิการ

กลุ่มเปราะบางที่ได้กล่าวถึงมา ณ ที่นี้ย่อมจะมีหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งในและนอกประเทศเข้ามาช่วยเหลือเยียวยา ประคับประคองเพื่อให้สามารถดำเนินชีวิตต่อได้ในสังคมปัจจุบัน โดยเราจะมาทำความเข้าใจในรายละเอียดของกลุ่มเปราะบาง และการช่วยเหลือกลุ่มเปราะบางให้มากยิ่งขึ้นจากบทความนี้

สารบัญบทความ

• นิยามของกลุ่มเปราะบาง คืออะไร
•  การจัดแบ่งประเภทกลุ่มเปราะบางเพื่อให้เข้าใจถึงความเสี่ยงต่ออันตราย
• ตัวตนของกลุ่มเปราะบางส่วนใหญ่มีอยู่ที่ไหน
• หน่วยงานทั่วโลกที่ทำงานเกี่ยวข้องกับกลุ่มเปราะบางในเรื่องของการให้ความช่วยเหลือ
• วิธีการช่วยเหลือกลุ่มเปราะบาง
• สรุปเกี่ยวกับกลุ่มเปราะบาง

นิยามของกลุ่มเปราะบาง คืออะไร

กลุ่มเปราะบางคือใครบ้าง น่าจะเป็นกลุ่มคนที่ต้องอาศัยผู้แทนโดยชอบธรรมเข้ามาปกป้องสิทธิประโยชน์ เพื่อให้มีตำแหน่ง มีจุดยืนในสังคมของประเทศตนเอง เนื่องจากมีโอกาสสูงที่จะถูกเอารัดเอาเปรียบได้ง่ายมากกว่าประชาชนกลุ่มอื่น

กลุ่มเปราะบาง หมายถึงกลุ่มคนที่ไม่อยู่ในภาวะที่จะปกป้องหรือมีความสามารถที่จะร่วมตัดสินใจเพื่อรับผลประโยชน์ที่ควรเป็นของตนเองโดยมีสาเหตุจากความเกรงใจ สิ่งล่อใจ หรือจากการถูกบังคับ ทำให้ต้องเจอความเสี่ยงทางด้านร่างกาย จิตใจ สังคม และเศรษฐกิจ ได้ง่ายมากกว่าคนกลุ่มอื่น 

การจัดแบ่งประเภทกลุ่มเปราะบางเพื่อให้เข้าใจถึงความเสี่ยงต่ออันตราย

กลุ่มเปราะบางทางด้านต่าง ๆ เช่น ร่างกาย, จิตใจ, สังคม และเศรษฐกิจ เป็นการจัดแบ่งกลุ่มที่แบ่งตามประเภทความเสี่ยงหรืออันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับกลุ่มคนเหล่านี้ พวกเขาเหล่านี้สมควรได้รับการปกป้องให้พ้นจากความเสี่ยงหรืออันตรายที่จะส่งผลกระทบต่อพวกเขาในด้านต่าง ๆ ที่ได้กล่าวไว้ข้างต้น

กลุ่มเปราะบางทางด้าน ร่างกาย

โดยมากจะหมายถึงคนทุพพลภาพ เช่น คนตาบอด คนที่มีความบกพร่องทางร่างกาย, ผู้ป่วยระยะสุดท้าย, คนที่มีความบกพร่องทางการรับรู้จึงต้องมีผู้แทนตามกฎหมาย, คนที่อยู่ในภาวะสมองเสื่อม, ผู้สูงอายุ, คนที่ต้องการการดูแล เช่น คนไม่รู้หนังสือ, เด็กที่อายุต่ำกว่า 18 ปี และหญิงตั้งครรภ์

กลุ่มคนเหล่านี้จะอ่อนแอ ไม่มีทั้งกำลังกายและความสามารถมากพอที่จะรับมือกับปัญหาที่พบเจอ ไม่สามารถวางแผนล่วงหน้าเพื่อจัดการกับปัญหาที่เข้ามากระทบ จนกระทั่งเสียหลัก บอบช้ำ จนกลับเข้าสู่สภาพปกติไม่ได้

กลุ่มเปราะบางทางด้าน จิตใจ

กลุ่มเปราะบางกลุ่มนี้ส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มคนที่มีปัญหาทางสุขภาพจิต มีปัญหาในการรับรู้หรือความจำ หรือคนที่ประสบภัยพบเจอเหตุเลวร้ายในชีวิตจนต้องมีนักจิตวิทยาคอยร่วมในทุก ๆ การสนทนาเพื่อหลีกเลี่ยงการซ้ำเติมทางจิตใจโดยไม่ตั้งใจ

คนกลุ่มนี้ต้องการการดูแลอย่างใกล้ชิดจากญาติ ครอบครัว และคนใกล้ตัวอีกด้วย โดยควรได้รับการประเมินภาวะสุขภาพจิตอย่างสม่ำเสมอ คำแนะนำสำหรับกลุ่มเปราะบางกลุ่มนี้ คือ ทานยาให้ครบ พยายามอย่าขาดยา

กลุ่มเปราะบางทางด้าน สังคม

กลุ่มเปราะบางนี้เป็นกลุ่มใหญ่ คือ ผู้อพยพ, ผู้ลี้ภัย, คนเร่ร่อน, แรงงานต่างด้าว, คนที่ทำอาชีพผิดกฎหมาย, คนมีชื่อเสียงทางสังคม, คนที่เป็นเพศทางเลือก, คนที่ขาดอิสรภาพ เช่น นักโทษ คนที่ถูกกักขัง, คนที่อยู่ใต้บังคับบัญชา เช่น นักเรียน ทหารเกณฑ์

การที่จะติดต่อมีปฏิสัมพันธ์กับกลุ่มเปราะบางทางสังคม ควรต้องได้รับการยินยอมก่อน เนื่องจากต้องเคารพความเป็นส่วนตัว และรักษาความลับของคนเหล่านี้

กลุ่มเปราะบางทางด้าน เศรษฐกิจ

กลุ่มเปราะบางนี้จะกล่าวถึง คนยากจน คนรายได้น้อย, คนตกงานจากความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีอย่างก้าวกระโดด ดังนั้นกลุ่มคนเหล่านี้ควรใช้วิธีการเข้าถึงตามหลักวิชาการและหลักวิทยาศาสตร์ และไม่ใช่เพราะใช้สิ่งจูงใจหรือสิ่งล่อใจ

กลุ่มเปราะบางส่วนใหญ่อยู่ที่ไหน

กลุ่มเปราะบางมีอยู่ในทุก ๆ ประเทศรวมถึงประเทศไทยด้วย ยกตัวอย่าง ผู้ลี้ภัยทั่วโลกจากหลายประเทศ เช่น ซีเรีย, ซูดาน, โซมาเลีย, อัฟกานิสถาน, เมียนมาร์, อิรัก, ไนจีเรีย, คองโก ฯลฯ โดยคนเหล่านี้ส่วนใหญ่จะลี้ภัยไปยังประเทศเพื่อนบ้าน เช่น ตุรกี, บังกลาเทศ, จอร์แดน, เลบานอน, ปากีสถาน, อูกันดา, อิหร่านและเยอรมัน เป็นต้น

ตามคำนิยามของกลุ่มเปราะบางจะไม่ได้กล่าวถึงเฉพาะกลุ่มผู้ลี้ภัยเท่านั้น ยังมีอีกหลายกลุ่มบุคคลที่มีอยู่ทั่วโลก ทุกประเทศ ทุกครัวเรือน เช่น เด็กแรกเกิด เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ ผู้พิการ ผู้ป่วยติดเตียง เป็นต้น กลุ่มเปราะบางกลุ่มนี้ต้องการความช่วยเหลือ และคอยพึ่งพาความช่วยเหลือจากครอบครัวมาดูแล

แต่สำหรับกลุ่มเปราะบางที่ไม่มีครอบครัวคอยช่วยเหลือหรือไม่สามารถช่วยตัวเองได้ เช่น คนยากจน ครอบครัวเลี้ยงเดี่ยว คนที่เข้าไม่ถึงสิทธิ์ของรัฐ แรงงานต่างด้าว ฯลฯ ก็ยังมีหน่วยงานหรือองค์กรต่าง ๆ ที่มีอยู่ทั้งในประเทศและต่างประเทศดังที่จะได้กล่าวในหัวข้อต่อไป มาคอยช่วยเหลือกลุ่มเปราะบาง ให้เงินเยียวยากลุ่มเปราะบาง

ดังนั้นกลุ่มเปราะบางที่ไม่ใช่ผู้ลี้ภัย แต่ต้องการการปกป้อง ความช่วยเหลือจากครอบครัว หรือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจะมีในทุก ๆ ประเทศ เพียงแต่จำนวนมากน้อยก็ขึ้นกับการบริหารภายในประเทศนั้น และสภาวะเศรษฐกิจ ภายในประเทศและทั่วโลก

หน่วยงานทั่วโลกที่ทำงานเกี่ยวข้องกับกลุ่มเปราะบางในเรื่องของการให้ความช่วยเหลือ

ปัจจุบันมีหลายหน่วยงานด้วยกันที่เข้ามาทำงานเกี่ยวข้องกับกลุ่มเปราะบาง ที่มีทั้งในและต่างประเทศ เช่น

1. ศูนย์ช่วยเหลือสังคมสายด่วน พม. โทร 1300 บริการ 24 ชม.
2. มูลนิธิพัฒนางานผู้สูงอายุ (มพส.) เน้นพัฒนานโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า
3. สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.)
4. ศูนย์พัฒนาองค์ความรู้ด้านกิจกรรมทางกายประเทศไทย (TPAK)
5. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
6. อาสาสมัครพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (อพม.)
7. กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ (พส.)
8. สำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (United Nations High Commissioner for Refugees – UNHCR) ให้ความช่วยเหลือและความคุ้มครองกลุ่มคนเปราะบางอยู่
9. องค์การทุนเพื่อเด็กแห่งสหประชาชาติ (United Nations Children’s Fund – UNICEF
10. องค์การอนามัยโลก (World Health Organization) เพื่อความเสมอภาคตลอดทุกช่วงวัย ลดความเหลื่อมล้ำในกิจกรรมทางกายที่เกิดจากอายุ เพศ ความพิการ ภาวะตั้งครรภ์ สถานะทางเศรษฐกิจ สังคม และภูมิประเทศ

วิธีการช่วยเหลือกลุ่มเปราะบาง

การให้ความช่วยเหลือแก่กลุ่มเปราะบางนั้นสามารถทำได้หลาย ๆ ช่องทาง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น

• การบริจาคเงินช่วยเหลือแบบครั้งเดียว หรือ แบบรายเดือน
• เงินช่วยเหลือเยียวยากลุ่มเปราะบางจากหน่วยงานของรัฐต่าง ๆ เช่น เงินเยียวยา เงินอุดหนุน เบี้ยคนชรา เบี้ยคนพิการ
• การเข้าร่วมเป็นอาสาสมัครเพื่อช่วยเหลือกลุ่มเปราะบาง เช่น ผู้สูงอายุ ผู้พิการ ผู้หญิง เด็กแรกเกิด เด็กเล็ก
• การบริจาคสิ่งของเครื่องใช้ทั้งอุปโภคบริโภค เช่น นมผงเด็กเล็ก เสื้อผ้า หนังสือเรียน ฯลฯ
• การฝึกอาชีพให้แก่แม่เลี้ยงเดี่ยว นักโทษ ฯลฯ
• การจัดบ้านพักชั่วคราวให้กับคนไร้บ้าน ช่วยซ่อมบ้านให้คนยากจน
• การมอบทุนการศึกษา
• จัดหน่วยแพทย์เคลื่อนที่หรือแพทย์ทางไกลให้ครัวเรือนเปราะบางที่มีปัญหาในการเดินทาง
• การจัดงานสัมมนาหรืองานการกุศลเพื่อรับเงินบริจาคช่วยเหลือกลุ่มเปราะบาง
• จัดตั้งโครงการเงินอุดหนุนเพื่อการเลี้ยงดูเด็กแรกเกิด และแผนพัฒนาเด็กปฐมวัยภายใต้การสนับสนุนจากยูนิเซฟ (UNICEF) เป็นต้น
• เป็นอาสาสมัครที่ช่วยสนับสนุนวัสดุอุปกรณ์จำเป็นต่อการดูแลผู้ป่วย พร้อมชุดยังชีพแก่ผู้ป่วยติดเตียง

นอกจากการให้ความช่วยเหลือพื้นฐาน เช่น อาหารการกิน ที่พักพิง การศึกษา การรักษาพยาบาล สิ่งที่ผู้ลี้ภัยต้องการมากคือ การได้รับการรับรองสถานะเป็น ผู้ลี้ภัย จาก UNHCR เพื่อให้เข้าถึงสิทธิมนุษย์ขั้นพื้นฐานของประเทศที่ให้การลี้ภัย

สรุปเกี่ยวกับกลุ่มเปราะบาง

จะเห็นว่ากลุ่มเปราะบางนั้นเป็นได้กับคนทุกช่วงอายุ ตั้งแต่กลุ่มเด็ก กลุ่มผู้สูงอายุ คนพิการ คนไร้บ้าน ผู้หญิงตั้งครรภ์ทั้งยังมีทั่วโลก ทุกประเทศ ทุกสัญชาติ ทุกเชื้อชาติ คนกลุ่มนี้ต้องการการดูแลเป็นพิเศษ ต้องการการสนับสนุน การปกป้องเสริมการดูแลจากครอบครัว

ถ้ากล่าวถึงกลุ่มเปราะบางที่ยังอยู่ในประเทศบ้านเกิด ก็สามารถรับการช่วยเหลือจากเงินอุดหนุน เงินเยียวยา จากรัฐและยังได้รับการบริจาคด้านอื่น ไม่ว่าจะเป็น ที่พักพิง ของกินของใช้ ยารักษาโรค จากหน่วยงานที่มีอยู่มากมายภายในประเทศนั้น ๆ หรืออาจได้รับการช่วยเหลือจากอาสาสมัครที่มาจากโครงการช่วยเหลือกลุ่มเปราะบาง เป็นต้น