ประวัติศาตร์และต้นกำเนิดของ "วรนุช" และผองเพื่อน

        ในยามเช้าที่ทุกคนขับรถออกไปทำงานแล้วต้องผ่านแหล่งน้ำ ไปวิ่งเล่นที่สวนสาธารณะที่มีแหล่งน้ำ รัฐสภา มหาวิทยาลับและโรงเรียน หรือแม้แต่ท่อระบายน้ำตามถนน เราจะมีภาพจำของสัตว์ชนิดหนึ่งปรากฏขึ้น สัตว์ชนิดนี้มีรูปร่างที่ดึกดำบรรพ์และน่ากลัวยิ่งสำหรับหลายๆ คน พวกมันหากินออกดำผุดดำว่ายและเดินทางท่องไปทั่วทั้งท่อระบายน้ำ ใช่แล้วครับ มัน คือ "เ...้ย" หรือตัวเงินตัวทองนั่นเอง

       เราหลายๆ คนมักจะมองว่า มันเป็นสัตว์อัปมงคล สกปรก และชั่วร้ายจากนิสัยที่ชอบโขมยกินปศุสัตว์และสัตว์เลี้ยง หากแต่น้อยคนจะรู้ว่า ทำไมพวกมันจึงมีจำนวนมาก และกลายเป็นสายพันธุ์ที่ประสบความสำเร็จและรอดจากการสูญพันธ์มาถึงสองครั้งได้กัน วันนี้ เราจะพาทุกคนย้อนกลับไป ย้อนกลับไปนานกว่าที่บรรพบุรุษของมนุษย์จะลงจากต้นไม้ นานกว่าที่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมจะครองโลก จุดเริ่มต้นของเราเริ่มในยุคช่วงกลางยุคครีเตชียสเมื่อ 100 ล้านปีก่อน ช่วงคาบต่อเวลาของการที่ไดโนเสาร์เริ่มวิว้ฒนาการหลากหลายและช่วงก่อนที่อุกกาบาตยักษ์จะตกลงสู่อ่าวเม็กซิโกล้างผลาญทุกชีวิต และนั่น คือจุดกำเนิดของสัตว์ตระกูลเ...้ย

        80 ล้านปีที่แล้ว เราเริ่มเจอฟอสซิลของพวกมัน

       Varanidae เป็นวงศ์ที่รวมเอาตะกวดในยุคปัจจุบัน จัดในวงศ์ของพวก Anguidae ที่พวกมันแตกแขนงออกมาตามสายวิวัฒนาการเคยกว้างขวางและหลากหลายซึ่งรวมทั้งพวกงูที่มีวงศ์แยกออกมา และสัตว์เลื้อยคลานทะเลที่เป็นผู้ครอบครองสมุทรในยุคนั้น อย่าง โมซาซอร์ (วงศ์หลัก Serpentes วงศ์ย่อย Pythonomorpha)  จากการศึกษาทั้งสรีระวิทยาและพันธุศาตร์ Varanidae ในวงศ์นี้ใกล้เคียงกับพวกงูและโมซาซอร์อย่างมากกลุ่มหนึ่ง ทั้งลักษณะทางสรีระวิทยาจำพวกขากรรไกรที่อ้ากว้างและยืดหยุ่น ลิ้นสองแฉก ร่างกายที่ยืดหยุ่นและซี่โครงที่ทำให้พวกมันแผ่ราบไปกับพื้นเบื้องล่าง ทางพันธุศาตร์ก็เชื่อมโยงว่า บรรพบุรุษในกลุ่ม Anguidae ที่เคยมีร่วมกันสักชนิดอาจจะแยกสายแตกแขนงวิวัฒนาการ ถึงแม้จะไม่ใกล้ชิดกันมากนัก แต่ทั้งงู โมซาซอร์ และตะกวดหรือเ...้ยก็ล้วนเป็นสุดยอดนักล่าในแบบของตนเองที่ต่างกันไป โดยแยกออกเมื่อ 100 ล้านปีที่แล้วหรืออาจจะเก่าแก่กว่านั้น ทั้งสามชนิดปรับตัวตามถิ่นที่อยู่อาศัย งูอาศัยบนพื้นดินจึงวิวัฒนาการขาให้หายไปเพิ่มความเร็วในการเคลื่อนที่ใต้สิ่งกีดขวาง โมซาซอร์กลายเป็นนักล่าสุดยอดในทะเลคอยกินปลาและสัตว์น้ำอื่นๆ ส่วนตะกวดนั้นอยู่กึ่งกลางระหว่างบกและน้ำ พวกมันปีนต้นไม้ได้ด้วยกรงเล็บที่พัฒนามาอย่างดี หางยาวใช้สร้างสมดุลในการวิ่งและปีนป่าย แถมยังว่ายน้ำและกลั้นหายใจได้นานพอสมควร 

                                    กลุ่มตะกวดของเราในวงศ์ Varanidae แยกออกมาได้เจ็ดสกุล โดยมีตามภาพดังนี้ 

จะเห็นได้ว่า สกุล Varanus ของเราในปัจจุบันเริ่มถือกำเนิดขึ้นช่วง 48 ล้านปีที่แล้ว ห่างจากบรรพบุรุษที่แยกจากงูมา 60 ล้านปีได้ และยังคงแยกสายของตนเองออกมาต่อไปอีก เพราะพวกที่เคยมีบรรพบุรุษร่วมกันนั้นต่างก็สูญพันธุ์ไปหมดแล้วทั้งหมดทั้งสิ้น วิวัฒนาการไม่ได้เป็นเส้นตรง แต่ก็ทำให้เราทราบและโยงสายวิวัฒนาการจนเห็นความเปลี่ยนแปลงทางสรีระที่มากและน้อยต่างกันได้ ในภาพนี้จะเห็นได้ว่า Varanus ของเราเพิ่งจะเกิดมาทีหลังที่สุด และทุกสกุลล้วนโยงกลับไปหาบรรพบุรุษเริ่มต้นได้นั่นเอง ถึงจะเป็นเช่นนั้น หกสกุลที่เป็นญาติในสายวิวัฒนาการนอกเหนือจาก Varanus ได้ล้วนสูญพันธุ์กันไปหมดแล้ว

(ฟอสซิลของ Aiolosaurus Oriens)

จากเกาะสู่ยักษ์ใหญ่

       หลังจากที่โลกผ่านการสูญพันธุ์ไปจากอุกกาบาตเมื่อ 60 ล้านปีที่แล้ว โลกฟื้นฟูและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมขยายสายวิวัฒนาการมากขึ้นจนแพร่กระจายไปทั่วโลก สัตว์เลื้อยคลานกลุ่ม Varanidae ร่นถอยการกระจายพันธุ์เหลือแค่ในเขตร้อน โปรดให้ความสนใจกับสกุล Varanus ให้ดี เพราะพวกมันคือรากฐานของตะกวดและเ...้ยยุคปัจจุบันทีคุณคุ้นเคย

       2 ล้านปีที่แล้วนับจากบรรพบุรุษของมนุษย์เริ่มอพยพไปตามทวีปต่างๆ ที่หมู่เกาะนอกชายฝั่งของอินโดนีเซีย มีเกาะๆ หนึ่งเรียกว่าเกาะฟลอเรส ซึ่งตั้งอยู่ทางใต้ของมหาสมุทรอินโด-แปซิฟิก มี Varanus ชนิดหนึ่งที่ล่องลอยไปกับแพขอนไม้ กระแสน้ำพัดมันไปยังแผ่นดินอื่นที่ห่างไกลจนถึงเกาะที่เคยเป็นทวีปขนาดยักษ์ ออสเตรเลีย บรรพบุรุษขนาดจ้อยต้องเจอกับแผ่นดินที่แยกตัวเป็นเอกเทศ นักล่าขนาดยักษ์มีไม่มาก แต่ถ้าอยากจะยืนหนึ่ง ต้องวิวัฒนาการขึ้นมาเป็นยักษ์ใหญ่

        และแล้ว พวกมันก็ทำสำเร็จ.... 

       นักวิทยาศาตร์ตั้งชื่อให้มันว่า เมกาลาเนีย (Megalania Prisca) สัตว์เลื้อยคลานตระกูลตะกวดยาว 7 เมตร หนัก 1.7 ตัน ออกท่องไปตามป่าโล่งๆ และทุ่งหญ้าของออสเตรเลีย นักล่าขนาดยักษ์ซุ่มโจมตีในดงหญ้ารอเหยื่อที่เป็นจิงโจ้ยักษ์โปรคอปโตดอน (Procoptodon) หรือสัตว์มีกระเป๋าหน้าท้องขนาดใหญ่อื่นๆ  เมกาลาเนียพุ่งตัวออกมาจากที่ซ่อน มันจะกัดและสะบัดจนเหยื่อหมดแรงก่อนจะถูกฉีกกินทั้งเป็น นักล่าขนาดยักษ์นี้มีญาติที่ใกล้ชิดที่สุดในปัจจุบันคือ มังกรโคโมโด (Varanus Komodoensis) นั่นเอง พวกมันครอบครองออสเตรเลียจนกระทั่งถึง 600,000 ปีที่แล้ว นักล่าเหล่านี้ก็ต้องจบลงเมื่อมนุษย์กลุ่มหนึ่งบุกขึ้นชายฝั่งออสเตรเลีย พวกเขาผลาญไล่ทำลายเผาป่า ล่าสัตว์และแย่งชิงแหล่งอาหารรวมถึงฆ่าพวกมันจนหมดสิ้น ปิดฉากยักษ์ใหญ่ลง ถึงแม้ออสเตรเลียจะเป็นบ้านของตะกวด 27 ชนิดที่หลากหลาย แต่พวกนี้ก็ตัวไม่ใหญ่มากนัก และไม่ตกเป็นเป้าของการล่าแบบล้างผลาญเท่าที่เมกาลาเนียเจอ บวกกับการหาอาหารที่ง่ายกว่าและกินน้อยไม่ต้องการพลังงานมาก จึงสามารถรอดไปได้

พวกมันคือเจ้าป่าเมืองกรุง 

       กลับมาที่แผ่นดินใหญ่ของเอเชียบนประเทศไทย เหตุที่ตัวเงินตัวทองแพร่หลายในบริเวณภาคกลางนั้นก็ง่ายมากๆ พวกมันต้องปะทะเจอกับมนุษย์ที่รุกล้ำอาณาเขตหากินและที่อยู่อาศัย ชนิดที่พบกันแพร่หลายคือตัวเงินตัวทองหรือเ...้ย (Varanus Salvator) เป็นคนละชนิดกับแลน (Varanus Bengalensis) โดยเหี้ยนั้นมีสีเทาและลายดอกชัดเจน โพรงจมูกอยู่ที่ปลาย ขณะที่แลนมีสีโทนเดียวเป็นสีน้ำตาล หน้าสั้นทู่กว่าและไม่ลงว่ายน้ำ ผิดกับเ...้ยที่ว่ายน้ำเป็นกิจวัตร จึงเป็นสัตว์ที่ปรับตัวตามที่ชุ่มน้ำและป่าที่ไร้แหล่งน้ำได้ดี มนุษย์รุกล้ำสร้างที่ดินและปศุสัตว์ไปตามสาขาของแม่น้ำ บึง ป่าชายเลน ชะวากทะเล และเกาะต่างๆ เกิดเป็นเส้นทางคมนาคมทางคลอง มีการทิ้งเศษอาหาร และมีสัตว์ที่ล่าง่ายกว่าให้พวกมันกิน หน้าที่ของเหี้ยนอกจากนักล่า ก็คือการกินซากในยามแร้นแค้นได้นั่นเอง และเมื่อมีความเจริญ ขยะมูลฝอยก็นำพาหนูและแมลงสาบ เ...้ยที่ล่าหนูและแมลงสาบกินได้นั้นก็สามารถจับกินได้อย่างง่ายดาย 

       การขาดนักล่าขนาดใหญ่ที่จะมาช่วยควบคุมประชากรก็สำคัญ ในอดีต ที่ชุ่มน้ำจะมีทั้งเสือโคร่งและจระเข้คอยออกล่า เมื่อสัตว์เหล่านี้หมดไป เ...้ยจึงรุกล้ำอาณาเขตเข้ามาอาศัยร่วมกับมนุษย์ในขณะที่มนุษย์รุกล้ำไปในพื้นที่ธรรมชาติ จึงจะเกิดทั้งปัญหาและการอยู่อย่างตัวใครตัวมันในหลายๆ ครั้ง เมื่อมีนักล่าน้อยชนิดที่จะกินมัน พวกมันจึงขยายพันธุ์ไปได้มากมาย การปรับตัวที่เก่งกาจและไร้ซึ่งนักล่า พวกมันเพิ่มจำนวนจนมีมากมายอย่างที่เห็นกัน

       ถึงแม้คุณจะรังเกียจพวกมัน แต่ตะกวดและเ...้ยล้วนเป็นสิ่งมีชีวิตที่อยู่ร่วมโลกกับเรา สายพันธุ์ของเราเกิดขึ้นมาเมื่อ 4.5 ล้านปี แต่กลับสร้างความเสียหายในระบบนิเวศและดูถูกเหล่าสัตว์ที่สติปัญญาต่ำกว่าตนจนนำมาเรียกสนุกปาก แต่ทุกชนิดที่ปรากฏในประวัติศาตร์ธรรมชาตินั้น ทั้งหมดล้วนถือกำเนิด คงอยู่ และดับไป สายพันธุ์ใหม่แทนที่สายพันธุ์เก่า ปรับตัวเพื่อความอยู่รอดในโลกที่แปรพันตลอดเวลา ให้มองพวกมันไปเสียว่า พวกมันคือผลผลิตของวิวัฒนาการที่อดทนและผ่านการสูญพันธุ์สองครั้งติดได้อย่างน่าอัศจรรย์ ขึ้นอยู่กับเรา ที่จะรักษา อนุรักษ์ และปรับความเข้าใจในการอยู่อาศัยร่วมกันให้จงได้