‘ไมยราบ’ ใครว่าเป็นแค่วัชพืช สรรพคุณจัดว่าเด็ด!

ลักษณะของไมยราบ

        ต้นไมยราบ มีถิ่นกำเนิดในแถบอเมริกาใต้ ซึ่งประเทศไทยได้มีการนำเข้ามาโดยกรมทางหลวงเพื่อนำมาใช้คลุมหน้าดิน โดยจัดเป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี มักแผ่ทอดเลื้อยตามพื้นดิน บางครั้งจะสูงถึง 1 เมตร ต้นมีน้ำตาลแดง มีขนาดเล็ก และมีขนหยาบ ๆ ปกคลุมที่ลำต้น แกนก้านใบ ท้องใบ รวมไปถึงช่อดอก และขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด

        ใบไมยราบ จัดเป็นใบประกอบแบบขนนก 2 ชั้น แกนกลางรวมกับก้านใบ มีความยาวประมาณ 2.5-5 เซนติเมตร ส่วนใบย่อยมี 1-2 ใบ มีความยาวประมาณ 1.5-7 เซนติเมตร โดยใบย่อยจะมีอยู่ประมาณ 12-25 คู่ ลักษณะคล้ายรูปขอบขนานหรือคล้าย ๆ รูปเคียวยาวประมาณ 0.5-1 เซนติเมตร

ดอกไมยราบ 

       ออกดอกเป็นช่อกลมสีชมพู เป็นดอกเดี่ยวหรือดอกคู่ ออกที่บริเวณซอกใบ ก้านดอกมีความยาวประมาณ 2.5-4 เซนติเมตร ดอกมีจำนวนมาก ไร้ก้าน มีกลีบเลี้ยงขนาดเล็กมาก ประมาณ 0.1 มิลลิเมตร กลีบดอกจะคล้ายกับรูประฆังแคบ มีความยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร กลีบดอกจะมนกลม มีความยาวประมาณ 0.5-0.8 มิลลิเมตร   มีเกสรตัวผู้อยู่ 4 อัน และมีรังไข่ยาวประมาณ 0.5 มิลลิกรัม

ผลไมยราบ 

        มีลักษณะเป็นฝักแห้ง แบน ยาวเรียว ฝักมีหลายฝักในแต่ละช่อดอก ลักษณะเป็นรูปขอบขนาน ตรง และยาวประมาณ 1.5-1.8 เซนติเมตร มีขนแข็งปกคลุมตามสันขอบผล ส่วนเมล็ดมีสีน้ำตาลอ่อน เมล็ดแบนเป็นสันนูนตรงกลาง หนึ่งผลมีเมล็ดประมาณ 2-5 เมล็ด ผลหักตามรอยคอด

        ไมยราบ เป็นพืชล้มลุกที่มีลักษณะพิเศษ คือ หากได้รับแรงสั่นสะเทือน ก้านและใบก็จะตอบสนองด้วยการหุบตัวลงอย่างรวดเร็ว และยังเป็นพืชที่จัดอยู่ในตระกูลและมีคุณสมบัติใกล้เคียงกับผักกระเฉด

        สมุนไพรไมยราบ ในปัจจุบันได้มีการนำไปศึกษาวิจัยเพื่อพัฒนาต่อยอดนำมาใช้เป็นยา รักษาโรคเบาหวาน โดยจากงานวิจัยนี้เองก็เป็นตัวตอกย้ำภูมิปัญญาแพทย์แผนไทยในสรรพคุณของไมยราบ และยังได้มีการยืนยันด้วยว่าการดื่มชาสมุนไพรตัวนี้ต่างน้ำทุกวันก็ไม่มีผลข้างเคียงหรือพิษใด ๆ เลย แม้กระทั่งในสัตว์ทดลองก็ไม่พบถึงอาการผิดปกติแต่อย่างใด นอกจากนี้ไมยราบยังมีสรรพคุณอื่น ๆ อีกมากมาย โดยส่วนที่นำมาใช้ก็ได้แก่ ต้น ราก ใบ และทุกส่วนของต้น (ราก ลำต้น ใบ ดอก ผล)

สรรพคุณของไมยราบ

-  ช่วยบำรุงร่างกาย (ทั้งต้น)

-  ต้นแห้งนำมาต้มกับน้ำกินช่วยแก้อาการอ่อนเพลียได้ (ต้น)

-  ไมยราบทั้งต้นนำมาสับเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วนำมาตากจนแห้งสนิทและนำมาต้มกิน    ต่างน้ำ สามารถช่วยรักษาโรคกษัยได้ (โรคกษัย คือ โรคสังขารเสื่อม ซูบซีด ผอมแห้งแรงน้อย เบื่ออาหารง่าย มีอาการเจ็บปวดเมื่อยตามตัว โลหิตจาง) (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้เบาหวาน ลดระดับน้ำตาลในเลือด เพราะสารสกัดน้ำจากต้นและรากของไมยราบขนาด 20 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมสามารถออกฤทธิ์ช่วยลดระดับน้ำตาลได้เทียบเท่ากับการใช้ยามาตรฐานโทลบูตาไมด์ (Tolbutamide) ขนาด 100 มก./กก. น้ำหนักตัว โดยจะออกฤทธิ์ได้อย่างต่อเนื่องนานถึง 5 ชั่วโมง

-  ทุกส่วนของต้นนำมาหั่นแล้วคั่วโดยใช้ไฟอ่อน ๆ จะมีกลิ่นหอม สามารถนำไปชงดื่มแทนชา ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลได้ (ทั้งต้น)

-  ช่วยขับโลหิต (ต้น)

-  ช่วยแก้เด็กเป็นตานขโมย (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้ตานซางในเด็กเล็ก (ทั้งต้น)

-  ช่วยในการระงับประสาท (ราก)

-  ช่วยแก้อาการปวดศีรษะ (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้อาการนอนไม่หลับ (ทั้งต้น)

-  ช่วยทำให้สงบประสาท (ทั้งต้น)

-  ช่วยทำให้ตาสว่าง (ราก)

-  ช่วยแก้อาการตาบวม ตาเจ็บ (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้ไข้ออกหัด (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้อาการไอ (ราก)

-  ช่วยขับเสมหะ (ราก)

-  ช่วยแก้หลอดลมอักเสบเรื้อรัง (ราก)

-  ช่วยบำรุงกระเพาะอาหาร (ราก)

-  ช่วยแก้อาการบิด ท้องร่วง (ราก)

-  ช่วยแก้กระเพาะอาหารอักเสบ (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้ลำไส้อักเสบ (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้ปัญหาระบบย่อยอาหารของเด็กไม่ดีได้ (ราก)

-  ช่วยแก้ทางเดินปัสสาวะอักเสบ (ต้น, ทั้งต้น)

-  ช่วยขับปัสสาวะ (ต้น, ราก, ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้นิ่ว ขับนิ่ว (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้ริดสีดวงทวาร (ราก)

-  ช่วยแก้ไส้เลื่อน ด้วยการนำทุกส่วนของต้นมาต้มกิน (ทั้งต้น)

-  ช่วยขับระดูขาว (ต้น, ทั้งต้น)

-  ช่วยรักษาโรคปวดเวลามีประจำเดือน (ราก)

-  ช่วยแก้ไตพิการ (ต้น, ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้เริม (ใบ)

-  ช่วยแก้อาการงูสวัด (ใบ)

-  ช่วยแก้ไฟลามทุ่ง (ใบ)

-  ช่วยรักษาโรคพุพอง (ใบ)

-  ช่วยรักษาแผลเรื้อรังต่าง ๆ (ใบ)

-  ช่วยแก้อาการผื่นคันตามตัว (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้แผลฝี (ทั้งต้น)

-  ช่วยรักษาแผลฝีหนอง (ใบ)

-  ช่วยแก้อาการปวดข้อได้ (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้อาการบวมตามเนื้อตามตัว (ทั้งต้น)

-  ช่วยแก้อาการปวดหลังปวดเอว หรือจะนำมาผสมกับดอกคำฝอย ใบเตยหอม                ใบหม่อน ทองพันชั่ง โดยใช้ไมยราบเป็นตัวยาหลักในการต้มดื่มเพื่อสุขภาพและช่วย แก้อาการปวดหลังได้ (ทั้งต้น)

-  ใบไมยราบนำมาตำพอกช่วยแก้อาการปวดบวมได้ (ใบ)

-  สรรพคุณไมยราบ ช่วยแก้หัด (ทั้งต้น)

-  ช่วยขับน้ำนม (ทั้งต้น)

        สารบริสุทธิ์สกัดจากต้นของไมยราบ สามารถนำมาใช้ทำเป็นโทนเนอร์เช็ดหน้าหลังอาบน้ำ เพื่อใช้ฆ่าเชื้อที่เป็นสาเหตุของการเกิดสิวและทำความสะอาดผิวหน้าได้อีกด้วย (สารสกัดจากต้น)

ประโยชน์ของไมยราบ

       ประโยชน์ของต้นไมยราบ ดั้งเดิมก็คือการนำมาใช้ปลูกเพื่อคลุมหน้าดิน แต่ก็ยังมีประโยชน์อีกหลากหลายด้าน โดยมีการใช้ลำต้นไมยราบนำมาใช้ทำเป็นรั้วบ้าน ไม้ค้ำผัก หรือนำมาใช้ทำเป็นฟืน หรือใช้เผาถ่านเพื่อประกอบอาหาร รวมไปถึงการใช้ไมยราบสุมไฟให้วัวให้ควาย เพื่อขับไล่ยุง ริ้น ไร ในช่วงพลบค่ำได้อีกด้วย

       นอกจากนี้ประโยชน์ไมยราบด้านอื่น ๆ คือการนำลำต้นของไมยราบมาดัดทำเป็นสิ่งประดิษฐ์ เช่น การทำกรอบรูป การทำเป็นกระถางต้นไม้ในรูปแบบต่าง ๆ เพราะต้นไมยราบเป็นไม้ที่ดัดง่าย สามารถดัดเป็นรูปทรงต่าง ๆ ได้ จะใช้ทำเป็นกระเช้าหรือกระถางใส่กล้วยไม้ หรือไม้ดอกไม้ประดับ รวมไปถึงโครงกระเป๋าต่าง ๆ ก็ได้เช่นกัน