ผังเมืองไทย 259 ผัง หมดอายุไป 1/3

            ผมเคย "กระซวก" ไปหลายทีเรื่องผังเมืองหมดอายุ  ทางราชการก็รับฟัง ดร.โสภณ ด้วยดี  จึงแก้ไขปัญหาผังเมืองหมดอายุ ด้วยการออกกฎหมายใหม่ว่าต่อไปนี้ผังเมืองไม่มีการหมดอายุ (ฮา)
            ตั้งแต่มีกฎหมายผังเมืองฉบับแรกเมื่อปี 2495 หรือ 64 ปีก่อนหน้านี้ ประเทศไทยมีผังเมืองเกิดขึ้น 259 ผัง หรือเฉลี่ยเกิดขึ้นประมาณ 4 ผังเท่านั้นเอง  การผังเมืองของไทยค่อนข้างอ่อนแอ  อาจเป็นเพราะติด "ตอ" เจ้าของที่ดินที่มีอำนาจทางการเมือง เช่น นักการเมือง ข้าราชการประจำรายใหญ่ ผู้มีอำนาจเหนือกว่านักการเมือง ผู้มีอิทธิพล ฯลฯ หรือไม่
            ที่สำคัญผังเมืองที่ประกาศใช้แล้วนั้น หมดอายุไปถึง 32% หรือหนึ่งในสาม  โดยบางผัง หมดอายุไป 13 ปีแล้วก็ยังไม่ได้ทำอะไรเลย  ที่หมดอายุตั้งแต่ 10 ปีขึ้นไปแล้วมี 7 ผัง  ที่หมดอายุเกิน 5 ปีมีถึง 43 ผัง  เป็นที่ทราบกันดีว่าการจัดทำผังเมือง เป็นไปด้วยความล่าช้า และมักมีเสียงบ่นเป็นประจำว่า วางผังได้ไม่สอดคล้องกับความต้องการของชุมชน เป็นการวางผังเมืองแบบ "Top-Down" หรือบนลงล่าง ประชาชนไม่ได้มีส่วนร่วมอย่างแท้จริง
            ตัวอย่างที่ชัดเจนของการไม่มีส่วนร่วมก็คือ กรณีคำสั่งศาลให้รื้อโรงแรมดิเอทัส (http://bit.ly/1PsV5mn) ที่ก่อสร้างในซอยร่วมฤดี ที่มีความของถนนไม่ถึง 10 เมตร  กรณีนี้ยังสะท้อนถึงการผังเมืองที่ขาดประสิทธิภาพ ท้องที่ซอยร่วมฤดีหรือตลอดแนวถนนสุขุมวิท และถนนพหลโยธินช่วงต้น อาจถือเป็น “บีเวอรี่ฮิลล์” (แหล่งที่อยู่อาศัยผู้มีรายได้สูง) ของประเทศไทยเมื่อเกือบ 60 ปีที่ผ่านมา  หากการผังเมืองมีความเข้มแข็งย่อมพึงสงวนพื้นที่เหล่านี้ให้อยู่ในสภาพเดิม โดยไม่อนุญาตให้มีการก่อสร้างอาคารสูงหรืออาคารขนาดใหญ่ แต่ที่ผ่านมากลับมีการก่อสร้างเกิดขึ้นมากมาย สร้างความเดือดร้อนรำคาญใจให้แก่ผู้อยู่อาศัยในท้องที่เหล่านี้จนถึงขั้นฟ้องร้องเช่นในกรณีนี้
            อย่างไรก็ตามโดยที่มีการก่อสร้างอาคารสูงและอาคารขนาดใหญ่เกิดขึ้นมากมายในปัจจุบันจนกลายเป็นบรรทัดฐานไปแล้ว การจะพยายามจำกัดเช่นการร่างผังเมืองฉบับใหม่ ย่อมกลับกลายเป็นรอนสิทธิ์ของเจ้าของที่ดินรายอื่น ๆ และทำให้โอกาสในการพัฒนาที่อยู่อาศัยในเมืองมีความจำกัดลง หรือมีราคาสูงขึ้น ส่งผลเสียต่อประชาชนในอีกแง่หนึ่ง ทำให้เมืองต้องแผ่ออกไปสู่รอบนอก ทำลายพื้นที่เกษตรกรรม และทำให้สาธารณูปโภคต้องขยายออกไปไม่สิ้นสุด นี่จึงเป็นปัญหาการผังเมืองที่ขาดประสิทธิภาพ
            ดร.โสภณ เคยเรื่อง "ผังเมืองหมดอายุ: อนาธิปไตยในการใช้ที่ดิน" ตั้งแต่ปี 1 กุมภาพันธ์ 2554 http://bit.ly/1VYZoVx) เรื่อยมา  จนในที่สุดได้มีการประกาศเมื่อวันที่ 8 กันยายน 2558 มีผลบังคับใช้ตั้งแต่ 9 กันยายน 2558 ว่าผังเมืองที่มีกำหนดหมดอายุหลังวันดังกล่าว ไม่มีวันหมดอายุอีกต่อไป  การแก้ไขก็คงเป็นไปตาม "อัธยาศัย" ของทางราชการ (โดยไม่ต้องรีบร้อนตามกรอบเวลา)!?!

ผังเมืองที่มีมาในประวัติศาสตร์ 259 ผัง                                                       

1. ผังเมืองที่หมดอายุแล้ว 82 ผัง (32%)

จำนวนปีที่หมดอายุ                                           จำนวนผัง  %
ปี 2546                     13   ปี                       1   ผัง          0%
ปี 2547                     12   ปี                       2   ผัง          1%
ปี 2548                     11   ปี                       2   ผัง          1%
ปี 2549                     10   ปี                       2   ผัง          1%
ปี 2550                       9   ปี                       6   ผัง          2%
ปี 2551                       8   ปี                       7   ผัง          3%
ปี 2552                       7   ปี                     14   ผัง          5%
ปี 2553                       6   ปี                       9   ผัง          3%
ปี 2554                       5   ปี                       7   ผัง          3%
ปี 2555                       4   ปี                     11   ผัง          4%
ปี 2556                       3   ปี                     10   ผัง          4%
ปี 2557                       2   ปี                     11   ผัง          4%

2. ผังเมืองที่ไม่มีวันหมดอายุ 177 ผัง (68%)

แต่ถ้ามีหมดอายุ (ล้าสมัย) จะหมดในปี                                                       

ปี 2559                                                   31   ผัง        12%
ปี 2560                                                   42   ผัง        16%
ปี 2561                                                   28   ผัง        11%
ปี 2562                                                     5   ผัง          2%
ปี 2563                                                   67   ผัง        26%
ปี 2564                                                     4   ผัง          2%
รวบรวมโดย ศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก.เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส กรกฎาคม 2559
            อย่างไรก็ตามหากมีการหมดอายุ ผังเมืองอีก 31 ผัง หรือ 12% จะหมดอายุในปี 2559  อีก 42 ผังหรือ 16% จะหมดอายุในปี 2560  การแก้ปัญหาด้วยการไม่ต้องให้หมดอายุ จึงไม่แน่ใจว่าจะใช่แนวทางที่ถูกต้องเหมาะสมหรือไม่  การวางผังที่มีข้อบกพร่องมาหลายปี ที่ควรจะรีบแก้ไข ก็คงไม่ได้รับการแก้ไข ไม่ได้รับการเยียวยาตามเวลาที่สมควรหรือไม่  ประชาชนและเมืองต่าง ๆ จะเสียประโยชน์จากความล้าหลังของการผังเมืองไทยหรือไม่
            แนวทางที่สำคัญหนึ่งของการผังเมืองก็คือ ควรให้ประชาชนในท้องถิ่นเป็นผู้วางผัง ไม่ใช่ให้รัฐจากส่วนกลาง หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ไปวางให้เป็นองค์รวม โดยขาดการรับฟังและปฏิบัติตามความเห็นของประชาชนในพื้นที่อย่างแท้จริง  หน่วยราชการส่วนกลางหรือ อปท. จะวางแผนก็ควรวางแผนในกรณีผังล่วงหน้า เช่น การสร้างเมืองบริวาร หรือการพัฒนาศูนย์ธุรกิจใจกลางเมือง เป็นต้น

ที่มา: http://www.area.co.th/thai/area_announce/area_press.php?strquey=press_announcement1492.htm