ชื่อใหม่สำหรับดาวฤกษ์และดาวเคราะห์

 

ผู้คนได้เลือกชื่อใหม่ให้กับดาวฤกษ์ไกลโพ้น 14 ดวงและดาวเคราะห์ต่างด้าวอีก 31 ดวง ซึ่งถูกเลือกและลงคะแนนเสียงโดยประชาชนทั่วไป และชื่อของดาวเคราะห์นอกระบบเหล่านั้นก็รวมถึงชื่อแปลกอย่าง โพลเตอร์ไกสท์(Poltergeist), เธสเทียส(Thestias) หรือแม้แต่ กิโฮเต้(Quijote)

 

เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2015 สหพันธ์ดาราศาสตร์สากล(IAU) ได้ประกาศชื่อที่ชนะเลิศในการแข่งขันตั้งชื่อพิภพนอกระบบ(NameExoWorlds contest) ประชาชนสามารถลงคะแนนชื่อที่ถูกเสนอมา 274 ชื่อที่เสนอโดยกลุ่มต่างๆ ซึ่งรวมถึง ชมรมดาราศาสตร์สมัครเล่น, โรงเรียน, มหาวิทยาลัยและท้องฟ้าจำลองจาก 45 ประเทศ ได้ โดยรวมแล้ว การแข่งขันนี้ดึงดูดคะแนนเสียง 573,242 เสียงจาก 182 ประเทศ

ชื่อที่ชนะเลิศประกอบด้วยชื่อของตัวละครจากเทพปกรณัมโบราณ, นักวิทยาศาสตร์ที่มีชื่อเสียง, ตัวละครในนิยาย, เมืองโบราณ และอื่นๆ ดาวฤกษ์ดวงหนึ่งและดาวเคราะห์อีกสามดวงของมัน ทั้งหมดได้ชื่อตามผีดิบ จากนิยายและปกรณัม คือ ลิค(Lich), เดราเกร(Draugr), โพลเตอร์ไกสท์(Poltergeist) และ โฟบีเตอร์(Phobetor) ดาวฤกษ์ดวงดังกล่าวเป็นดาวนิวตรอน ซึ่งจริงๆ แล้วเป็นแกนกลางที่ยุบตัวของดาวฤกษ์ที่หมดเชื้อเพลิงลง และตายกลายเป็นดาวซอมบี้ชนิดนี้

 

จากแถลงการณ์ของ IAU ซึ่งเป็นตัวแทนในระดับนานาชาติในการตรวจสอบชื่ออย่างเป็นทางการของวัตถุฟากฟ้า บอกว่าจะใช้ชื่อที่ชนะเลิศควบคู่กับชื่อทางวิทยาศาสตร์ที่มีอยู่แล้ว เพื่อเป็นการให้เครดิตแก่ชมรมหรือองค์กรที่เสนอชื่อขึ้นมา

 

การแข่งขันตั้งชื่อพิภพต่างระบบ เดิมประกาศให้เลือกชื่อดาวเคราะห์ 32 ดวงและดาวฤกษ์ 15 ดวง อย่างไรก็ตาม คณะกรรมการที่รับผิดชอบความถูกต้องของชื่อ(IAU Executive Committee Working Group เกี่ยวกับชื่อที่เป็นทางการของดาวเคราะห์และระบบดาวเคราะห์) ได้ปฏิเสธหนึ่งในชื่อที่ชนะเลิศ หลังจากพิจารณาอย่างถี่ถ้วน คณะกรรมการตัดสินใจที่จะถอนการออกเสียงสำหรับพิภพต่างระบบแห่งหนึ่ง คือ tau Bootis เนื่องจากชื่อที่ได้รับคะแนนเสียงชนะเลิศไม่เป็นไปตามกฏการตั้งชื่อดาวเคราะห์นอกระบบของ IAU แถลงการณ์ กล่าว IAU ไม่ได้ระบุว่าชื่อใดที่ชนะคะแนนเสียง หรือเพราะเหตุใดจึงถูกปฏิเสธ

 

ชื่อใหม่สำหรับดาวฤกษ์ 14 ดวงและดาวเคราะห์นอกระบบ 31 ดวง เป็นส่วนหนึ่งของระบบสุริยะต่างด้าว 20 แห่ง ดาวฤกษ์ดวงหนึ่งคือ 55 Cancri ได้ชื่อใหม่ว่า โคเปอนิคัส(Copernicus) ตามชื่อนักดาราศาสตร์ผู้โด่งดัง Nicolaus Copernicus ดาวเคราะห์นอกระบบทั้งห้าที่โคจรรอบโคเปอนิคัส ก็ได้ชื่อตามนักดาราศาสตร์นามอุโฆษ คือ กาลิเลโอ(Galileo), บราห์(Brahe), ลิพเพอเชย์(Lippershey), จานส์เซน(Janssen) และ แฮร์เรียต(Harriot)

ดาวฤกษ์ซึ่งก่อนหน้านี้ มีชื่อที่ค่อนข้างวุ่นวาย PSR 1257+12 ก็มีชื่อใหม่ว่า ลิค ซึ่งเป็นผีดิบชนิดหนึ่งที่คล้ายซอมบี้ ในนวนิยายแฟนตาซี ชื่อใหม่สำหรับ PSR 1257+12 ถูกเสนอโดยท้องฟ้าจำลองซูดทิโรล อัลโต อะดิเก้ ซึ่งอยู่ในเทือกเขาแอลป์ อิตาลี ที่ วัล เด กา กลุ่มเขียนในข้อเสนอชื่อ “ลิค” ว่าเหมาะสม เนื่องจาก PSR 1257+12 เป็นดาวนิวตรอนชนิดหนึ่งที่เรียกว่า พัลซาร์(pulsar) ซึ่งหมายความว่า มันเป็นวัตถุความหนาแน่นสูงที่เหลืออยู่จากดาวฤกษ์ดวงหนึ่งที่หมดเชื้อเพลิงและตายลง ดาวนิวตรอนเป็นซากดาวที่ไม่ยอมตาย ทีมเขียนไว้ พวกมันยังคงเปล่งแสง แม้ว่าเครื่องยนต์หลอมนิวเคลียสของดาวจะหยุดทำงานแล้ว และพวกมันจึงอาจเรียกว่า ดาวผีดิบ หรือดาวซอมบี้ ได้ ทีมเขียนไว้ว่า ลิคเองก็มักจะมีรูปร่างเป็นโครงกระดูก และเปี่ยมด้วยพลังเหนือผีดิบอื่นใด

กลุ่มนี้ ยังให้ชื่อใหม่แก่ดาวเคราะห์สามดวงที่โคจรรอบลิคด้วย ว่า เดราเกร, โพลเตอร์ไกสท์ และ โฟบีเตอร์ เดราเกร(draugr) เป็นผีดิบจากปกรณัมนอร์ส ส่วน โพลเตอร์ไกสท์ เป็นผี ที่สร้างความปั่นป่วน เช่น ทำเสียงดัง และย้ายสิ่งของ กลุ่มคิดว่าเป็นชื่อที่เหมาะสม เนื่องจาก บางครั้ง ดาวเคราะห์รอบพัลซาร์ก็ถูกตรวจจับได้จากวิธีที่พวกมันรบกวนแสงที่มาจากพัลซาร์ ส่วน โฟบีเตอร์ เป็นหนึ่งในเทพแห่งความฝันทั้งสาม ในเทพปรณัมกรีก ซึ่งมีบุคลิกของฝันร้าย กลุ่มยังเขียนว่า ชื่อนั้นเหมาะสมเนื่องจาก ก่อนการค้นพบดาวเคราะห์รอบพัลซาร์ นักดาราศาสตร์ได้แต่ทำนายการมีอยู่ของดาวเคราะห์ลักษณะที่เจอฝันร้ายสุดๆ นักวิจัยไม่คาดคิดว่าดาวเคราะห์จะอยู่รอดการระเบิดซุปเปอร์โนวาที่รุนแรง หรือพวกมันอาจจะก่อตัวจากซากซุปเปอร์โนวา ได้ เนื่องจากดาวเคราะห์นี้ต้องพบเจอกับกระบวนการก่อตัวแบบฝันร้าย โฟบีเตอร์จึงเป็นชื่อที่เหมาะสม

ครอบครัวระบบสุริยะอีกแห่งก็ได้ชื่อจากท้องฟ้าจำลองแพมโพลน่า ในสเปน เพื่อเป็นเกียรติแก่งานเขียนชิ้นประวัติศาสตร์สเปน ดาวฤกษ์ mu Arae ซึ่งขณะนี้ได้ชื่อว่า เซร์บันเตส ตามชื่อของ มีเกล เด เซร์บันเตส(Miguel de Cervantes Saavedra) นักเขียนชาวสเปนผู้ประพันธ์วรรณกรรม ดอน กิโฆเต้ แห่ง ลามันช่า ขุนนางต่ำศักดิ์นักฝัน(The Ingenious Gentleman Don Quixote of La Mancha) ส่วนดาวเคราะห์ทั้งสี่ของดาวฤกษ์นี้ ได้ชื่อตามตัวละครในหนังสือ ได้แก่ กิโฮเต้(Quijote ชื่อตัวละครหลักออกเสียงตามภาษาสเปน), ดุล์สิเนอา(Dulcinea คนรักของกิโฆเต้), โรสินันเต้(Rocinante ม้า) และซานโช่(Sancho คนรับใช้)

ดาวเคราะห์ดวงหนึ่งที่มีขนาดสองเท่าของดาวพฤหัส ซึ่งโคจรรอบพอลลักซ์(Pollux) ขณะนี้ได้ชื่อว่า เธสเทียส ในเทพปกรณัมกรีก เธสเทียสเป็นปู่ของพอลลักซ์ ตามที่ theSkyNet โครงการดาราศาสตร์ประชาชน ซึ่งมีฐานที่ เพิร์ธ ออสเตรเลียได้เสนอชื่อนี้

ชื่อใหม่สำหรับดาวฤกษ์อีกดวงคือ 47 Ursae Majoris ในกลุ่มดาวหมีใหญ่(Ursa Major) ซึ่งในโลกตะวันตกเรียกว่า หมีใหญ่ นั้นก็มี กระบวยใหญ่(Big Dipper) ด้วย แต่ในประเทศไทย กลุ่มดาวนี้ถูกเรียกว่า กลุ่มดาวจระเข้ ตามที่สมาคมดาราศาสตร์ไทย ได้เสนอชื่อใหม่ ให้กับดาวฤกษ์นี้ ว่า ชาละวัน

ข้อความของสมาคม ซึ่งเผยแพร่ในเวบไซท์ของ IAU บอกว่า สมาคมดาราศาสตร์ไทยขอเสนอชื่อสำหรับ 47 Ursae Majoris เป็น ชาละวัน ซึ่งเป็นจระเข้ตัวใหญ่จากนิยายพื้นบ้านไทย ตำนานไกรทอง พญาชาละวันเป็นจระเข้ขนาดใหญ่ที่ทรงพลังและดุร้าย จากเวทมนต์ในเขี้ยวเพชร ที่อยู่เป็นถ้ำใต้น้ำที่เมืองพิจิตร ถ้ำที่เป็นผลึกมนตราที่เปลี่ยน พญาชาละวัน ให้กลายมีรูปเช่นมนุษย์เมื่ออยู่ในถ้ำ พญาชาละวันได้ลักพาตัว ตะเภาทอง และนำไปยังถ้ำ ซึ่งต่อมาก็พ่ายแพ้ให้กับไกรทอง กลุ่มยังเสนอชื่อดาวเคราะห์ 2 ดวงที่โคจรรอบดาวฤกษ์นี้ ว่า ตะเภาทอง และ ตะเภาแก้ว ซึ่งเป็นสองตัวละครจากเรื่องราวของชาละวัน

 

แหล่งข่าว space.com : undead and mythological creatures inspire new names for stars, alien planets