สิ่งสูงสุดที่พระพุทธเจ้าสอน
การเกิด คือ ความทุกข์ ถ้าหมดสิ้นการเกิดแล้ว ก็ไม่มีทุกข์ (นิพพาน)
การที่ยังเกิดอยู่ ไม่ว่าเป็นคนหรือสัตว์ คือ มีกิเลส
อันได้แก่ ความโลภ ความโกรธ ความหลง
3 ตัวนี้ ถ้ายังมีในตัวเราอยู่ ก็ต้องประสบความทุกข์อยู่เป็นระยะ กลับมาเกิดใหม่เรื่อยๆ เพราะความอยากมีสุขบนโลก ไม่รู้จักสิ้นสุด
3 ตัวนี้ ยิ่งอยู่กับเรามากเท่าไร เราจะไม่สามารถหลุดจากทุกข์ ไปสู่นิพพานได้
พระพุทธเจ้า เมื่อตรัสรู้แล้ว เห็นแจ้งจริงในกฎของธรรมชาตินี้ จึงสอนว่า...มีหนทางดับทุกข์เหล่านี้ได้ กับสรรพสัตว์ทุกชีวิตบนโลก
นั่นคือ ศีล สมาธิ และปัญญา
ศีล คือ พื้นฐานที่สุด ที่มนุษย์ควรมีทุกคน หรือศีล 5 ที่เรารู้จักกัน
มนุษย์จึงควรรักษาศีล 5 เพื่อทำให้จิตใจบริสุทธิ์ จึงจะสามารถเข้าถึงสมาธิได้ดี
สมาธิ คือ การเพ่งจิตของเรา โดยทำจิตใจให้นิ่ง จดจ่อกับสิ่งๆ เดียว เป็นการรักษาจิตที่ฟุ้งซ่านให้กลับมามีสติ และมีจิตที่สงบ
มนุษย์จึงควรรักษาจิตให้มั่น นั่นคือ การทำสมาธิที่เรารู้จักกัน การนั่ง ยืน นอนสมาธิ การเดินจงกรม การกำหนดสติลมหายในเข้าออก
นับเป็นพื้นฐานที่ทำให้จิตใจมนุษย์สงบสุข หรือที่เรียกว่า สมถกรรมฐาน
ปัญญา คือ การคิดชอบ เห็นชอบ ในสิ่งที่ควร สิ่งที่เจริญ สิ่งสูงสุดที่นำไปสู่การหลุดจากความทุกข์ เมื่อคิดได้แล้ว จึงเริ่มปฏิบัติ
หรือที่เรียกว่า ปฏิบัติธรรม ที่เรารู้จักกัน การมีศีลบริบูรณ์ (จิตใจบริสุทธิ์) การมีสติ (สมาธิ) การเข้าถึงปัญญา (วิปัสสนากรรมฐาน) ก็สามารถทำได้โดย
การคิดถึงสิ่งที่ไม่เที่ยงแท้ ไม่แน่นอน สิ่งที่ต้องสูญหาย ตายไป เสียไป
การคิดถึงความตาย อันเป็นกฎของธรรมชาติ ที่ทุกสรรพสัตว์ต้องพบเจอ
นั่นคือ การเกิด แก่ เจ็บ ตาย การพลัดพราก อันมีในบททำวัตรของพระสงฆ์ว่า
- เรามีความแก่เป็นธรรมดา
- เรามีความเจ็บไข้เป็นธรรมดา
- เรามีความตายเป็นธรรมดา
- เราจักต้องพลัดพรากจากของรัก ของเจริญใจทั้งหลายทั้งปวง
- เราล้วนแต่มีกรรมเป็นของของตน
ร่างกายของเราเพียงแต่ประกอบด้วย ดิน น้ำ ลม ไฟ (สติปัฏฐาน 4) เมื่อรวมกันแล้ว ก็ย่อมมีวันย่อยสลาย เหลือเพียงเถ้ากระดูก
ตามกฎไตรลักษณ์ หรืออนิจจัง ทุกขัง อนัตตา
บนโลกนี้ ไม่มีอะไรแน่นอน ไม่มีอะไรที่เป็นของเราเลย แม้แต่ร่างกายของเรา
ทรัพย์สินเงินทอง บ้าน รถ ที่หามาหาได้ ก็ต้องสูญเสียเมื่อตายลง
ความสุขบนโลก จึงเป็นความสุขชั่วคราวเท่านั้น ไม่ยั่งยืน ไม่มั่นคง เป็นความสุขปลอมๆ ที่มนุษย์หลงคิดว่า นี่คือสุขที่แล้ว และยึดติดทางโลก
มนุษย์หลายคนจึงยังค้นว่า ความสุขที่แท้จริง คืออะไร
ความสุขอยู่ที่ใจของเรานี่เอง ที่ฝึกจิตแล้ว
คือ การหลุดพ้นจากกิเลส เพื่อละจากความโกรธ ความโลภ ความหลง
โดยใช้หลักศีล สมาธิ ปัญญา คำสอนของพระพุทธเจ้า