เรื่องของ ฟอ. ฟัน

             ถ้าเราลองสังเกตกันดีๆจะพบว่าฟันจะเริ่มพบได้ตั้งแต่สัตว์ที่ไม่มีกระดูกสันหลังจำพวกแมลงและหอย เช่นตั๊กแตน ปลาหมึก หอย แต่ฟันของสัตว์เหล่านี้จะประกอบด้วยสารประกอบพวก Chitin แต่ใช่สัตว์ที่มีฟันอย่างชัดเจนและมีบทบาทโดดเด่นก็คือสัตว์มีกระดูกสันหลัง ฟันของสัตว์เหล่านี้จะมีการพัฒนาขึ้นมาเพื่อให้เหมาะสมต่อการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิด โดยเราสามารถดูลักษณะฟันของสัตว์แต่ละประเภทโดยรวมได้ดังนี้

ปลา: ฟันของปลาส่วนใหญ่จะมีลักษณะเป็นซี่เล็กๆ เรียกกันเป็นแผงหรือบางชนิดเป็นซี่ยาวๆถี่ทำหน้าที่ในการกรองอาหารคล้ายกับตาข่าย แต่ฟันของปลาที่มน่าสนใจและมีการศึกษากันมากก็คือฟันของปลาฉลาม ฟันของปลาฉลามเป็นส่วนที่มีการเจริญพร้อมกับผิวหนัง โดยเจริญมาจากกระดูกอ่อนบริเวณขากรรไกรมีกระบวนการสร้างคล้ายกับเกล็ด ฟันของปลาฉลามมีการผลัดหลุดออกไปเรื่อยๆ โดยตลอดชั่วอายุของปลาฉลามอาจมีฟันทั้งหมดถึง 35,000 ซี่ ฟันของปลาฉลามมีลักษณะคล้ายใบเลื่อยมีสารเคลือบฟัน ฟันใหม่จะเจริญมาจากด้านในรอมาแทนที่ฟันด้านนอกฉลามแต่ละชนิดจะมีจำนวนฟันในแต่ละแถวไม่เท่ากันรวมไปถึงระยะเวลาในการงอกทดแทนฟันซี่ที่หลุดหายไป นอกจากปลาฉลามยังมีปลาอีกชนิดที่มีฟันน่าสนใจเช่นกันและแตกต่างจากฟันของปลาชนิดอื่นๆ ก็คือปลา Goliath Tiger Fish เป็นปลานักล่าที่มีฟันขนาดใหญ่ แหลมยาว คล้ายกับจระเข้ พบในทวีปแอฟริกาโดยมีความดุร้ายพอๆกับปลาปิรันยาในทวีปอเมริกาใต้เลยทีเดียว
          
                    Shark Teeth                                             Goliath Tiger Fish

กบ: สัตว์จำพวกนี้ภายในปากมีฟันแต่ไม่ชัดเจนมีขนาดไล่เลี่ยกัน คล้ายกับซี่เลื่อย นอกจากนี้ยังฟันที่ทำหน้าที่พิเศษของกบก็คือ vomerine teeth ที่ใช้ในการยึดเหยื่อ

สัตว์เลื้อยคลาน: สัตว์เลื้อยคลานแบ่งออกเป็น 4 ประเภท มีเพียงประเภทเดียวเท่านั้นที่ไม่มีฟันก็คือพวกเต่า ส่วนประเภทอื่นเช่น งู จระเข้ กิ้งก่า จะมีฟันที่เกาะอยู่กับขากรรไกร สัตว์เลื้อยคลานที่กินพืชจะมีฟันที่มีลักษณะกว้างและแบนใช้ในการบดเคี้ยวอาหาร ส่วนพวกที่กินเนื้อฟันจะมีลักษณะยาวเรียวและแหลมใช้ในการกัดและฉีกในกลุ่มของงูฟันเขี้ยวด้านหน้า 2 คู่ทั้งด้านบนและด้านล่างได้พัฒนาให้มีลักษณะยาวเรียวและในช่วงเวลาปกติสามารถพับเก็บซ่อนอยู่ใต้เหงือกได้ใช้ในการกัดและจัดการเหงื่อด้วยพิษ ส่วนจระเข้จะมีฟันขนาดใหญ่และแหลมประกอบอยู่บนขากรรไกรขนาดใหญ่ที่ยื่นออกมาทำให้มีพลังในการกัดค่อนข้างสูง

นก: สัตว์กลุ่มนี้เป็นสัตว์มีกระดูกสันหลังกลุ่มเดียวที่ไม่มีฟัน มีคนจำนวนมากสงสัยว่านกไม่มีฟันแล้วนกเหล่านี้กินอาหาร บดอาหารได้อย่างไร นกจะมีอวัยวะพิเศษที่เรียกว่ากึ๋น (Gizzard) ช่วยในการย่อยอาหารอยู่ระหว่างช่วงคอกับลำตัว ทำหน้าที่พักอาหารและบดอาหารไปด้วย โดยนกจะกินเศษกรวด เศษหินเพื่อช่วยในการบดภายในกึ๋นและจะถ่ายออกมาพร้อมกับมูล

สัตว์กลุ่มสุดท้ายก็คือ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์กลุ่มนี้มีรูปร่างลักษณะของฟันที่หลากหลายมากที่สุด เช่น

Aardvarks สัตว์ชนิดนี้เป็นสัตว์ทิ้องถิ่นของทวีปแอฟริกา มีลำตัวขนาดกลาง ขุดรูอยู่อาศัย ออกหากินในเวลากลางคืน อาหารของมันก็คือมด ปลวกและผลไม้บ้าง ลักษณะส่วนหน้าจะยาว เวลากินอาหารจะใช้ลิ้นที่มีลักษณะเหนียวแหย่ลงไปในรูมดหรือปลวก ถ้ารูของรังมดหรือปลวกแคบมันจะใช้กรงเล็บแหวกออกให้กว้างพอที่จะหาอาหารได้ ฟันของตัวนี้จะมีโพรงประสาท เนื้อฟันบางติดกับโพรงประสาท ตัวของฟันไม่มีสารเคลือบฟัน มีของตัวนี้จะเป็นฟันกรามน้อยและฟันกราม

Cetaceans เป็นพวกวาฬที่มีฟัน ฟันของแต่ละชนิดในกลุ่มนี้จะมีความแตกต่างกันออกไป เช่น โลมามีฟันเป็นซี่แหลมๆเล็ก มากกว่า 100 ซี่อยู่บนขากรรไกร ในขณะที่บางชนิดเช่นนาวาฬ มีฟันคล้ายเขายูนิคอร์นยื่นยาวออกมา 2- 3 เมตร ฟันดังกล่าวจะประกอบไปด้วยเส้นประสาทที่มีความซับซ้อนมากมายมารวมกัน ทำหน้าที่เป็นอวัยวะรับสัมผัสในการหาอาหาร ทิศทางการเดินทางในการอพยพ และการสืบพันธ์ และอีกชนิดหนึ่งที่มีความน่าสนใจของฟันก็คือ Beaked Whales ซึ่งไม่มีฟัน มีเพียงเพศผู้เท่านั้นที่มีฟันรูปร่างแปลกประหลาด โดยฟันดังกล่าวจะใล้ในการหาอาหารและในบางครั้งยังใช้ในการแสดงพฤติกรรมก้าวร้าวและแสดงความแข็งแรง

      
                 Narwal Whale                                                   Narwal Teeth

Rodent หรือสัตว์ฟันแทะ สัตว์พวกนี้จะมีฟันตัด (Incisor) ที่เจริญยืดยาวตลอดชีวิตเรียกกระบวนการนี้ว่า Aradicular ไม่เหมือนมนุษย์ที่ cellameloblast ตายหลังจากที่ฟันมีการพัฒนา สัตว์พวกนี้จะสร้างสารเคลือบฟันทั้งด้านหน้าและด้านหลังออกมาอย่างต่อเนื่องจากวัตถุดิบที่หลากหลายจากที่มันกินเข้าไปทำให้ฟันมีความคม ฟันของสัตว์พวกนี้ใช้ในการตัดกิ่งไม้และเปลือกผลไม้ ในบางชนิดพบการเจริญทางพันธุกรรม เช่น Sibling vole และหนูตะเภา สัตว์ฟันแทะเหล่านี้จะไม่มีฟันเขี้ยวและฟันกรามน้อย มีช่องว่างระหว่างฟันกรามกับฟันตัดเรียกว่า Diestama region ส่วนกระต่าย (Lagomorph)จะมีการผลัดฟันตัดตอนก่อนคลอดออกมา ฟังของมันจะมีฟันตัด 6 ซี่ ฟันกรามน้อยด้านบน 3 ด้านล่าง 3 ซี่ และฟันกรามด้านบนด้านล่างอย่างละ 2 ซี่ ซึ่งจะต่างจากสัตว์ฟันแทะอย่างหนูอย่างกระรอกก็คือ มีฟันตัดที่เพิ่มขึ้น 1 คู่และมีฟันกรามน้อยด้วย ฟันของกระต่ายจะกร่อนไปสัปดาห์ละ 4 มม. การกร่อนของฟันกระต่ายเกิดจากการกัดอาหารเส้นใยเยอะโดยเกิดขึ้นกับการสร้างมาทดแทน

          
             Rodent Teeth                              Lagomorph Teeth

ม้า: ม้าตัวเต็มวัยจะมีฟันตั้งแต่ 36 – 44 ซี่ ประกอบด้วยฟันกรามน้อย 12 ซี่ ฟันกราม 12 ซี่ และฟันตัด 12 ซี่ โดยปกติแล้วเพศผู้จะมีเขี้ยว 4 เขี้ยว ส่วนเพศเมียพบน้อยมากน้อยกว่า 28% ในม้าบางตัวมี 1-4 ซี่ของ wolf teeth เป็นเขี้ยวเล็กๆอยู่บริเวณแก้ม ฟันของม้าสามารถทำนายอายุได้ ในช่วงระหว่างแรกเกิดและ 5 ปี จะสามารถทำนายได้อย่างชัดเจนโดยการสึกกร่อนของฟันน้ำนมและฟันแท้ ในช่วง 5 ปีนั้นฟันจะมีการสึกกร่อน หลังจากนั้นแล้วก็สามารถคาดเดาจากลักษณะการสึกกร่อนของฟันตัด รูปร่าง มุมมองของฟันที่มีการกระทบกันและอื่นๆ การสึกกร่อนของฟันเกิดจากอาหาร การดำรงชีวิตและคอกที่ใช้เลี้ยง

     
         Elephant Skull and Tusk                              Elephant Teeth
             
           ฟันที่มีลักษณะต่างออกไปเช่น งาช้าง เป็นลักษณะพิเศษของฟันเขี้ยวที่ใช้สำหรับการขุดดินและการต่อสู้ ฟันของช้างมีความใกล้เคียงกับฟันของพยูนทำให้เกิดข้อสงสัยว่าเมื่อก่อนช้างเคยเป็นสัตว์น้ำมาก่อนหรือปล่าว ช้างมีฟันกราม 4 ซี่ ด้านบนด้านล่างฝั่งละซี่ เมื่อมีอายุมากกว่า 40 ปี ฟันจะถูกแทนที่ด้วยฟันกรามชุดใหม่ที่มีขนาดใหญ่ โดยฟันกรามนี้จะงอกมาจากด้านหลังของขากรรไกรมาแทนที่อันที่หลุดไป

            จากทั้งหมดพบว่าลักษณะฟันของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดมีความแตกต่างกันขึ้นอยู่กับประเภทของอาหารและวัตถุประสงค์ซึ่งส่วนมากจะเกี่ยวข้องกับการดำรงชีวิตอยู่รอดและการสืบเผ่าวงศ์ตระกูลของมันต่อไป