ขนมไทย 9 มงคล กับความเชื่อของคนไทยในอดีต

ปัจจุบันหากพูดถึงขนมไทย  เด็กรุ่นใหม่คงตอบกันได้ไม่กี่ชนิด  ขนมไทยในอดีตไม่ใช่แค่อร่อยแต่ยังประกอบไปด้วยความประณีตสวยงาม และความเชื่อ  วันนี้ขนมไทยหลายชนิดกำลังถูกกาลเวลาค่อยๆ กลืนหายไปจากคนไทยรุ่นใหม่  ซึ่งเชื่อว่าอีกไม่นานเราคงได้แค่เรียนรู้จากตำราประกอบภาพเท่านั้น  วันนี้ผมจึงอยากพาเพื่อนๆ มารู้จักขนมไทยซึ่งเป็นมงคลกัน  ซึ่งจริงๆ แล้วขนมไทยโบราณยังมีอีกหลายอย่าง  แต่วันนี้เรามารู้จักแค่นี้กันก่อน  เพื่อนๆ คนไหนเคยได้ทานครบทั้ง 9 อย่าง ก็เม้นท์บอกกันหน่อยนะครับ

คนไทยมีความเชื่อกันมาตั้งแต่โบราณ ว่าถ้าจัดงานมงคลจะต้องมี ขนมไทย 9 มงคล เลี้ยงแขกบ้านแขกเมือง เพื่อเอาเคล็ดเอาฤกษ์และเพื่อเป็นสิริมงคลแก่ผู้เข้าร่วมงาน ให้มีความสุข ความเจริญรุ่งเรือง มั่งคั่งร่ำรวย ตามความหมายของขนมทั้ง 9 ชนิด

ขนมไทย เอกลักษณ์ของความเป็นไทย นอกจากจะมีความงดงามวิจิตร ละเอียดอ่อน พิถีพิถันในทุกขั้นตอนการทำแล้ว ยังมีรสชาติที่อร่อย หอมกลิ่นพืชพรรณจากธรรมชาติ และกลิ่นอบร่ำควันเทียน อีกทั้งขนมแต่ละชนิดยังมีชื่อเรียกที่บ่งบอกถึงคุณค่า และแฝงไปด้วยความหมายอันเป็นสิริมงคล
คำว่า มงคล หมายถึง สิ่งที่นำมาซึ่งความดีงามและความเจริญรุ่งเรือง ส่วน “ขนมมงคล“ หมายถึง ขนมไทยที่นำไปใช้ประกอบเครื่องคาวหวาน ถวายพระ เลี้ยงแขก ในงานพิธีมงคลต่างๆ เช่น งานมงคลสมรส งานบวช หรืองานขึ้นบ้านใหม่ เป็นต้น โดยจะต้องเลือกใช้เฉพาะขนมไทยที่มีชื่อไพเราะและเป็นสิริมงคล ดังเช่น “ขนมมงคล 9 อย่าง“ ที่จะกล่าวต่อไป

ทองหยิบ เป็นขนมมงคลชนิดหนึ่งมีลักษณะ งดงามคล้าย ดอกไม้สีทอง ต้องใช้ความสามารถและความพิถีพิถันเป็นอย่างมาก ในการประดิษฐ์ประดอย จับกลีบให้มีความงดงามเหมือนกลีบดอกไม้ ขนมทองหยิบ เป็นชื่อสิริมงคลเชื่อว่าหากนำไปใช้ประกอบ พิธีมงคลต่างๆ หรือให้เป็นของขวัญ แก่ใครแล้วจะทำให้เกิดความมั่งคั่งร่ำรวย หยิบจับการงานสิ่งใดก็จะร่ำรวยมีเงินมีทองสมดังชื่อ “ทองหยิบ”

ทองหยอด ใช้ประกอบในพิธีมงคลทั้งหลายหรือมอบเป็น ของขวัญ ในโอกาสสำคัญๆแก่ผู้ใหญ่ที่เคารพรัก หรือญาติสนิทมิตรสหาย แทนคำอวยพร ให้ ร่ำรวยมีเงินมีทอง ใช้จ่ายอย่างไม่รู้หมดสิ้น ประดุจให้ทองคำ แก่กัน

ฝอยทอง เป็นขนมในตระกูลทองที่มีลักษณะเป็น เส้น นิยมใช้กันในงานมงคลสมรส ถือเคล็ดกันว่าห้ามตัดขนมให้สั้น ต้องปล่อยให้เป็นเส้นยาวๆเพื่อที่คู่บ่าวสาวจะได้ครองชีวิตคู่ และรักกันได้อย่างยืนยาวตลอดไปเหมือนขนม “ฝอยทอง”

ขนมชั้น เป็นขนมไทยที่ถือเป็นขนมมงคล และจะต้องหยอดขนมชั้นๆ ให้ได้ 9 ชั้น เพราะคนไทยมีความเชื่อว่าเลข 9 เป็น เลขสิริมงคลหมายถึง ความเจริญก้าวหน้า และขนมชั้นก็หมายถึงการได้เลื่อนชั้น เลื่อนยศถาบรรดาศักดิ์ ให้สูงส่งยิ่งๆขึ้นไป

ขนมทองเอก เป็นขนมในตระกูลทองอีกชนิดหนึ่ง ที่ต้องใช้ความพิถีพิถันเป็นอย่างยิ่งในทุกขั้นตอนการทำ ขนมทองเอกมีลักษณะที่ สง่างาม โดดเด่น กว่าขนมตระกูลทองชนิดอื่นๆ ตรงที่มีทองคำเปลวติดไว้ที่ด้านบนของขนม คำว่า “เอก” หมายความถึง การเป็นที่หนึ่งการใช้ขนมทองเอก ประกอบพิธีมงคลสำคัญต่างๆ หรือใช้มอบเป็นของขวัญในงานฉลองการเลื่อนยศ เลื่อนตำแหน่ง จึงเปรียบเสมือน คำอวยพร ให้เป็นที่หนึ่ง ด้วยเช่นกัน

ขนมเม็ดขนุน เป็นหนึ่งในขนมตระกูลทองเช่นกัน ขนมจะมีสีเหลืองทอง รูปร่างจะคล้ายกับ เม็ดขนุน ข้างในมีไส้ทำด้วย ถั่วเขียวบด มีความเชื่อ
กันว่า ชื่อของขนมเม็ดขนุน จะเป็นสิริมงคลช่วยให้มีคนสนับสนุนหนุนในเรื่องการดำเนินชีวิต และในหน้าที่การงาน หรือกิจการต่างๆที่ได้กระทำอยู่

ขนมจ่ามงกุฎ เป็นขนมที่ทำยากมีขั้นตอนในการทำสลับซับซ้อน นิยมทำกันเพื่อใช้ประกอบพิธีการที่สำคัญจริงๆ คำว่า “จ่ามงกุฎ” หมายถึงการเป็นหัวหน้าสูงสุดแสดงถึงความมีเกียรติยศสูงส่ง นิยมใช้เป็นของขวัญในงานเลื่อนยศ เลื่อนตำแหน่ง ถือเป็นการแสดงความยินดี และอวยพรให้มีความก้าวหน้า ในหน้าที่การงานยิ่งๆขึ้นไป

ขนมถ้วยฟู ให้ความหมายอันเป็นสิริมงคล หมายถึง ความเจริญรุ่งเรืองเฟื่องฟู นิยมใช้ประกอบในพิธีมงคลต่างๆทุกงาน เคล็ดลับของการทำขนมถ้วยให้มีกลิ่นหอมน่ารับประทานนั้น คือการใช้น้ำดอกไม้สดเป็นส่วนผสม และการอบร่ำ ด้วยดอกมะลิสดในขั้นตอนสุดท้ายของการทำ

ขนมเสน่ห์จันทน์ “จันทน์” เป็นต้นไม้ชนิดหนึ่งมีผลสุก สีเหลือง เปล่งปลั่ง ทั้งสวยงามและมีกลิ่นหอมชวนให้หลงใหล คนโบราณจึงนำความมีเสน่ห์ของผลจันทน์มาประยุกต์ทำเป็น ขนมและได้นำ “ผลจันทน์ป่น” มาเป็นส่วนผสมทำให้มี กลิ่นหอม เหมือนผลจันทน์ ให้ชื่อว่า “ขนมเสน่ห์จันทน์” โดยเชื่อว่าคำว่า เสน่ห์จันทน์ เป็นคำที่มีสิริมงคลจะทำให้มีเสน่ห์ คนรักคนหลง ดังเสน่ห์ของผลจันทน์ ขนมเสน่ห์จันทน์ จึงถูกนำมาใช้ประกอบในงานพิธีมงคลสมรส