แอก คืออะไร? ทำไมต้อง"ปลดแอก"

เชื่อว่าคนไทยทุกคนต้องเคยได้ยินคำว่า "ปลดแอก" แล้วเคยสงสัยไหมว่า "แอก คืออะไร" "ทำไมต้องปลด"
ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ได้ให้ความหมายไว้ว่า

“แอก”  หมายถึง ไม้วางขวางบนคอวัวหรือควายใช้ไถนา คราดนา หรือเทียมเกวียน เป็นต้น,  แต่อีกความหมายคือ การถูกกดขี่ ด้วยแอก

แอกนั้นป็นเครื่องมือที่ใช้ในการเกษตรของไทยมานาน ทำมาจากท่อนไม้เนื้อแข็งที่มีความโค้งงอ ใช้ครอบบนคอควายหรือวัวเพื่อให้สามารถบังคับให้ไปในทิศทางที่ต้องการในการไถนาหรือเทียมเกวียน

การใช้งานของแอก เป็นเครื่องหมายที่แสดงให้เห็นถึงความมีอำนาจในการควบคุมวัวหรือควายให้ไปในทิศทางที่ต้องการ โดยการกระตุกเชือก  ซึ่งเราสามารถควบคุมให้เลี้ยวซ้าย เลี้ยวขวา เดินหน้า ถอยหลังก็ได้  เมื่อทำงานเสร็จก็จะมีการปลดแอกเพื่อให้วัวควายเดินได้อย่างอิสระ

แอกจึงมีนัยยะของการมีอำนาจในการควบคุม รวมไปถึงการกดขี่ การอยู่ภายใต้อำนาจ จึงมีการใช้คำว่าปลดแอกในทางการเมืองที่ทำให้เรารู้สึกว่า การถูกควบคุมอย่างไม่เป็นธรรม จนอยากจะปลดแอกออกจากคอเสียที เพื่อให้หลุดพ้นจากการถูกกดขี่ หรือถูกควบคุม

“ปลดแอก” จึงหมายถึง ทำให้พ้นจากอำนาจหรือการกดขี่, ทำให้เป็นอิสระนั่นเอง