“พลจัตวา” คือยศใด? ทำความรู้จักยศนายพลชั้นต้นของไทยและต่างประเทศ พร้อมสถานะปัจจุบัน

แม้จะไม่ใช่ยศที่พบเห็นได้บ่อยในปัจจุบัน แต่ “พลจัตวา” ถือเป็นยศที่มีความสำคัญในโครงสร้างการบังคับบัญชาของกองทัพ โดยเฉพาะในอดีตที่ระบบยศทหารมีลำดับขั้นที่ละเอียดและหลากหลายมากกว่าปัจจุบัน

 

หลายท่านอาจเคยเห็นคำว่า “พลจัตวา” ผ่านสื่อหรือเอกสารราชการในอดีต แต่ยังไม่ทราบถึงความหมาย บทบาท รวมถึงสถานะของยศนี้ในปัจจุบัน วันนี้จึงขอพาทุกท่านไปทำความเข้าใจเกี่ยวกับ “พลจัตวา” ทั้งในประเทศไทยและในต่างประเทศอย่างชัดเจน

 

 “พลจัตวา” คืออะไร?

 

“พลจัตวา” เป็นยศของนายทหารชั้นสัญญาบัตรในระดับนายพลชั้นต้น ต่ำกว่ายศ “พลตรี” โดยมีลักษณะหน้าที่ควบคุมกำลังพลในระดับ “กองจัตวา” หรือกองพลน้อย (Brigade) ซึ่งเป็นที่มาของคำว่า “Brigadier General” ในภาษาอังกฤษ

 

🇹🇭 สถานะของยศพลจัตวาในประเทศไทย

 

ในอดีตกองทัพไทยเคยมียศ “พลจัตวา” อย่างเป็นทางการ จัดอยู่เหนือพันเอกแต่ต่ำกว่าพลตรี พบในหน่วยงานที่ไม่ใช่สายรบโดยตรง เช่น หน่วยบัญชาการพิเศษ ตำรวจตระเวนชายแดน หรือฝ่ายเสนาธิการ

 

ต่อมาได้มีการยกเลิกการใช้ยศนี้อย่างเป็นทางการ และปรับเปลี่ยนโครงสร้างยศให้สอดคล้องกับระบบใหม่ โดยแทนที่ด้วยตำแหน่ง “พันเอกพิเศษ” ซึ่งมีเครื่องหมายยศเป็นดาวสามดวงมงกุฎครอบ พร้อมคทาไขว้ที่ปกคอเสื้อ

 

บุคคลสำคัญที่เคยได้รับยศ “พลจัตวา”

 

พลจัตวา ประมาณ อดิเรกสาร

– อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม (พ.ศ. 2496)

 

พลจัตวา ศิริ สิริโยธิน

– รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงสหกรณ์ (พ.ศ. 2497)

 

พลจัตวา เล็ก แนวมาลี

– รักษาราชการผู้บัญชาการวิทยาลัยกองทัพบก (พ.ศ. 2501)

 

พลจัตวา เชาว์ สวัสดิสงคราม

– อดีตผู้บังคับการกรมนักเรียนนายร้อย

 

อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันยศนี้ยังคงปรากฏอยู่ในกรณี พระราชทานยศเกียรติยศ แก่ข้าราชการพลเรือนที่มีผลงานด้านความมั่นคง หรือในบางหน่วยพิเศษเท่านั้น

 

 ยศเทียบเท่าในต่างประเทศ

 

แม้ประเทศไทยจะยกเลิกยศพลจัตวาไปแล้ว แต่ในหลายประเทศทั่วโลกยังคงมีการใช้ยศในลักษณะเดียวกัน โดยยศที่เทียบเท่าคือ “Brigadier General” ซึ่งถือเป็นนายพลระดับล่างสุด (1 ดาว) โดยมีหน้าที่ควบคุมหน่วยรบระดับกองพลน้อยหรือกองกำลังเฉพาะกิจ

 

ตัวอย่างยศในประเทศต่าง ๆ

 

สหรัฐอเมริกา: Brigadier General (1 ดาว) → รองจาก Major General (2 ดาว)

 

สหราชอาณาจักร: ปัจจุบันใช้คำว่า “Brigadier” (ยกเลิกคำว่า General) แต่ถือว่าเทียบเท่า Brigadier General

 

ฝรั่งเศส: Général de brigade

 

เยอรมนี: Brigadegeneral

 

ญี่ปุ่น: ไม่มีคำตรงตัว แต่มีตำแหน่ง “Sho-ho” (เทียบเท่านายพลระดับต้น)

 

สรุป 

 

ประเทศไทย: ยศ “พลจัตวา” ยกเลิกการใช้อย่างเป็นทางการแล้ว ปัจจุบันใช้ “พันเอกพิเศษ” แทน

 

ต่างประเทศ: หลายประเทศยังคงใช้อย่างต่อเนื่อง โดยมีบทบาทสำคัญในการบัญชาการระดับหน่วยเฉพาะกิจ

 

การเทียบยศ

 

พลจัตวา (Brigadier General) ≈ 1 ดาว

 

พลตรี (Major General) ≈ 2 ดาว