ทำไมอังกฤษจึงเป็นประเทศแห่งสโมสรฟุตบอล ?

 

หงส์แดง ปืนใหญ่ เรือใบสีฟ้า สิงโตน้ำเงินคราม ไก่เดือยทอง ปีศาจแดง..

 

หลายคนตอบได้ทันทีว่าฉายาเหล่านี้หมายถึงสโมสรฟุตบอลอะไร แม้จะไม่ใช่แฟนบอลก็ตาม ซึ่งเรื่องนี้ทําให้ นอกจากประเทศไทยแล้ว อีกประเทศหนึ่งที่คนไทยน่าจะรู้จักชื่อเมืองมากที่สุด คงหนีไม่พ้น “อังกฤษ”

 

หลายคนรู้จักลิเวอร์พูล แม้ไม่รู้ว่าเมืองนี้ตั้งอยู่ตรงไหนของเกาะอังกฤษ แต่รู้ประวัติของทีมฟุตบอลและประวัติของผู้เล่นทุกคนอย่างละเอียด อย่างที่หลายคนทราบดีว่าอังกฤษเป็นผู้ริเริ่มกีฬาฟุตบอลสมัยใหม่ที่ทำให้ลูกหนังอังกฤษครองใจคนทั้งโลกมานานมากกว่า 100 ฤดูกาล ?

 

รู้หรือไม่ว่า สิ่งที่เชื่อมโยงกับกีฬาลูกหนัง ก็คือ การปฏิวัติอุตสาหกรรม การปฏิวัติอุตสาหกรรม คือ การประดิษฐ์เครื่องจักร มาเป็นเครื่องทุ่นแรงแทนแรงงานของมนุษย์โดยเริ่มจากการประดิษฐ์เครื่องทอผ้า ในช่วงปลายศตวรรษที่ 18

 

อังกฤษเป็นชาติแรกของโลกที่มีการปฏิวัติอุตสาหกรรม จากอุตสาหกรรมสิ่งทอ ต่อยอดสู่อุตสาหกรรมเหล็ก มีการตั้งโรงงานในเมืองใหญ่ ๆ ทั่วเกาะอังกฤษ ดึงดูดแรงงานภาคเกษตรกรรมให้เข้าสู่โรงงานอุตสาหกรรม เมื่อแรงงาน มารวมกันมากเข้า เมืองที่มีขนาดใหญ่มากขึ้น

 

ในช่วงแรก แรงงานเหล่านี้ทํางานกันอย่างหนัก แต่เมื่อมีการแก้ไขกฎหมาย แรงงานในช่วงทศวรรษ 1850s ทําให้แรงงานในเมืองใหญ่มีเวลาว่างมากขึ้น ในช่วงวันหยุด จึงใช้เวลาพักผ่อนเล่นกีฬา หนึ่งในกีฬายอดฮิตก็คือฟุตบอล

 

เมื่อการคมนาคมโดยรถไฟขยายตัว ทําให้การเดินทางไปมาหาสู่สะดวกขึ้นมาก เริ่มมีการแข่งขันฟุตบอลระหว่างเมือง ดึงดูดทั้งผู้เล่นและผู้เข้าชมมากมาย และ นํามาสู่การก่อตั้งสโมสรฟุตบอล

สโมสรฟุตบอลแห่งแรกของอังกฤษ ก็คือ สโมสรเชฟฟีลด์ (Sheffield FC) ก่อตั้งขึ้นที่เมืองเชฟฟีลด์ ใจกลางของเกาะอังกฤษ ในปี ค.ศ. 1857

 

เมื่อมีการก่อตั้งสโมสรฟุตบอลมากขึ้น จึงจําเป็นต้องมีผู้กําหนดกติกาพื้นฐาน ของการเล่นฟุตบอล และใช้บังคับในการแข่งขันระหว่างสโมสรต่าง ๆ นํามาสู่การจัดตั้งสมาคมฟุตบอล The Football Association หรือ FA ในปี ค.ศ. 1863 กีฬาฟุตบอลเริ่มได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อย ๆ ดึงดูดให้แรงงานหันมาเล่นเพื่อเป็นนักฟุตบอล จนเกิดเป็นนักเตะฟุตบอลอาชีพ

 

เมื่อมีทั้งสโมสรฟุตบอลและนักฟุตบอลอาชีพ สโมสรที่ต้องรับภาระค่าใช้จ่ายในการดูแลนักฟุตบอล จึงต้องการให้มีการจัดแข่งขันอย่างสม่ำเสมอ ท้ายที่สุดก็นำมาสู่การจัดตั้งการแข่งขันฟุตบอล หรือ “ฟุตบอลลีกดิวิชัน 1” โดยฤดูกาลแรกคือ ปี ค.ศ. 1888-1889

 

ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการแข่งขันฟุตบอลลีกที่ยาวนานกว่า 100 ฤดูกาลด้วยสภาพภูมิอากาศของเกาะอังกฤษที่มีฝนตกเป็นประจำ สนามหญ้าที่ใช้เตะฟุตบอลจึงชื้นแฉะอยู่เสมอ การเล่นแบบเลี้ยงลูกโชว์ลีลาจึงทำได้ยาก เช่นเดียวกับการเตะบอลลูกเรียดที่จะทำให้ลูกบอลติดน้ำ ฟุตบอลอังกฤษจึงมุ่งเน้นไปที่การใช้พละกำลัง เล่นลูกกลางอากาศโดยใช้การโยนบอลยาว ไปจนถึงการวิ่งแข่งเพื่อเข้าทำประตู

 

ความดุดันและตื่นเต้นเร้าใจนี้ ทำให้เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของฟุตบอลอังกฤษ ลีกฟุตบอลอังกฤษจึงได้รับความนิยม ดึงดูดใจแฟนบอลทั่วยุโรป ต่อมาเมื่อการสื่อสารทั่วโลกพัฒนาขึ้น คนทั่วโลกจึงมีโอกาสได้รับชมการแข่งขันที่ตื่นเต้นเร้าใจนี้

 

 

แต่อย่างไรก็ตาม ลีกดิวิชัน 1 ของอังกฤษก็ดำเนินมาถึงจุดเปลี่ยนในช่วงปีค.ศ. 1985-1990 เมื่อกลุ่มแฟนบอลอันธพาล หรือ ฮูลิแกน (Hooligans)

ได้สร้างความวุ่นวายทั้งในและนอกสนาม จนทำให้ทีมฟุตบอลอังกฤษถูกห้ามแข่งขันในรายการฟุตบอลยุโรปเป็นเวลาถึง 5 ปี เรื่องราวถูกซ้ำเติม

ด้วยเหตุการณ์อัฒจันทร์ถล่มที่สนามฮิลส์โบโร ของทีมเชฟฟิลด์ เวนส์เดย์ ในเกมเอฟเอคัพ รอบรองชนะเลิศ ในปี ค.ศ. 1989 ทำให้มีผู้เสียชีวิตถึง 96 ราย

จากสภาพของสนามที่ไม่ได้มาตรฐาน โดยมีสาเหตุหลักมาจากการมีตัวยืนชม ทำให้แฟนบอลมาอัดแน่นกันมากเกินไปจนโครงสร้างรองรับไม่ไหว ปัญหาเรื้อรังเหล่านี้นำความเสื่อมถอยมาสู่ลีกฟุตบอลอังกฤษ

 

สโมสรฟุตบอลล้วนประสบปัญหาขาดทุน บ้างจำต้องขายนักเตะฝีเท้าดีให้แก่สโมสรอื่น ๆ ในยุโรปเมื่อถึงจุดต่ำสุด ทางเดียวที่จะทำให้ลีกฟุตบอลที่มีอายุยาวนานกว่า 100 ปีอยู่รอดต่อไปได้ จำเป็นจะต้องมีการรีแบรนด์ครั้งใหญ่และนี่เองที่เป็นจุดเริ่มต้นของพรีเมียร์ลีก (Premier League) ที่เราทุกคนรู้จักกันดี..

 

พรีเมียร์ลีก ถือกำเนิดขึ้นในปี ค.ศ. 1992 จากการรีแบรนด์ของลีกดิวิชัน 1 มีการจดทะเบียนเป็นบริษัท เพื่อการดำเนินงานที่เป็นอิสระ และความคล่องตัวจากสมาคมฟุตบอล

 

แต่สิ่งสำคัญที่สุดคือการสร้างจุดหมายที่ชัดเจนในการสร้างแบรนด์เข้าสู่ตลาดโลก โดยเริ่มจากการวางกลยุทธ์การตลาดเพื่อสร้างรายได้นอกเหนือจากค่าตั๋วเข้าชมในสนาม

 

ในช่วงทศวรรษ 1990s เทคโนโลยีการสื่อสารผ่านดาวเทียมก้าวหน้าขึ้นมาก ทำให้สามารถถ่ายทอดสดการแข่งขันจากอังกฤษไปสู่ทั่วโลกได้ และกลายเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของการรับชมการแข่งขันพรีเมียร์ลีกของแฟนบอลทั่วโลก

“ลิขสิทธิ์ถ่ายทอดสด"

 

Rupert Murdoch นักธุรกิจเจ้าของ Sky TV ได้ยื่นข้อเสนอด้วยวงเงิน 304 ล้านปอนด์ ซึ่งมากกว่าเจ้าของลิขสิทธิ์เดิมเกือบ 10 เท่า จึงได้ทำสัญญาฉบับใหม่ในการเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์การถ่ายทอดสดพรีเมียร์ลีกตลอด 5 ฤดูกาล ตั้งแต่ ค.ศ. 1992-1997 รายได้จากลิขสิทธิ์ถ่ายทอดสดที่เพิ่มขึ้นมาก กลายเป็นทุนที่ถูกนำมาจัดสรรให้กับทุกสโมสรในพรีเมียร์ลีก เพื่อปรับปรุงสนามฟุตบอลให้ทันสมัย ยกเลิกตั๋วแบบยืน ปรับให้เป็นที่นั่งทั้งหมด รวมถึงการพัฒนาระบบรักษาความปลอดภัยให้มีประสิทธิภาพเพื่อป้องกันพวกฮูลิแกน เมื่อสนามมีความปลอดภัยมากขึ้น ก็ยิ่งดึงดูดผู้ชมให้เข้ามาเชียร์ติดขอบสนามได้มากขึ้น เมื่อภาพของเกมที่เร้าใจ กับการเชียร์ที่สนุกสนานถูกเผยแพร่ไปทั่วโลก ก็ยิ่งสร้างแบรนด์ให้มีฐานแฟนบอลจากภูมิภาคอื่นมากขึ้นเรื่อย ๆ

 

เมื่อภาพการแข่งขันถูกเผยแพร่ “สปอนเซอร์บนหน้าอกเสื้อ” ก็กลายเป็นอีกขุมทรัพย์ที่สร้างรายได้มหาศาล ดึงดูดบริษัทชั้นนำระดับโลกให้เข้ามาจับจองพื้นที่ เช่นเดียวกับของที่ระลึกอย่างเสื้อทีมฟุตบอล ที่บริษัทเสื้อผ้าชั้นนำต่างเข้ามาจับจองลิขสิทธิ์เพื่อจำหน่ายแก่แฟนบอลทั่วโลก

 

นอกจากลิขสิทธิ์ถ่ายทอด สปอนเซอร์ และของที่ระลึกแล้ว “การบุกตลาดเอเชีย” คืออีกหนึ่งหมุดหมายสำคัญของพรีเมียร์ลีก โดยเฉพาะภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก เช่น จีน ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ มาเลเซีย เวียดนาม และไทย ภูมิภาคนี้มีประชากรกว่า 2,000 ล้านคน เป็นตลาดที่เศรษฐกิจเติบโตอย่างรวดเร็ว และผู้คนชื่นชอบฟุตบอลอังกฤษเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว พรีเมียร์ลีกจึงสร้างกลยุทธ์ด้วยการมาจัดกิจกรรมในภูมิภาคนี้ ทั้งการสร้างชุมชนของแฟนคลับสโมสรต่าง ๆ

 

การนำสโมสรฟุตบอลมาตระเวนอุ่นเครื่องในช่วงปิดฤดูกาลแข่งขัน รวมถึงการถ่ายทอดแมตช์แข่งขัน ที่คำนึงถึงเวลาในแถบเอเชียที่เร็วกว่าอังกฤษประมาณ 6-7 ชั่วโมง ชาวเอเชียกลายเป็นฐานแฟนคลับที่เหนียวแน่นของพรีเมียร์ลีก ผลประโยชน์มหาศาลของการแข่งขัน ดึงดูดใจให้มหาเศรษฐีต่างชาติเข้ามาเทกโอเวอร์สโมสรฟุตบอลอังกฤษ สร้างเม็ดเงินให้แก่สโมสรนับหมื่นล้านบาท

 

มาถึงตรงนี้ การที่ฟุตบอลพรีเมียร์ลีกของอังกฤษ ได้รับความนิยมล้นหลาม และสร้างรายได้อย่างมหาศาล ไม่ใช่เพียงเพราะอังกฤษเป็นถิ่นกําเนิดฟุตบอล แต่ทั้งหมดล้วนเกิดจากการบริหารจัดการ และวิสัยทัศน์ของการต่อยอดจากการแข่งขัน มาสู่การสร้างแบรนด์ระดับนานาชาติ จนกลายเป็นลีกฟุตบอลที่มีเสน่ห์ที่ดึงดูดแฟนบอลทั่วโลก ทั้งที่รู้ว่าอะไรก็เกิดขึ้นได้กับลูกกลม ๆ ลูกนี้

 

แต่เหล่าแฟนบอลก็ยังโห่ร้องดีใจเมื่อทีมที่ชื่นชอบชนะร้องไห้เมื่อพ่ายแพ้ และโกรธเมื่อถูกทีมคู่แข่งแซงหน้าสำหรับแฟนบอลหลายคน สโมสรฟุตบอลก็ไม่ต่างอะไรกับที่ยึดเหนี่ยวจิตใจและทีมสโมสรฟุตบอลอังกฤษได้กลายเป็นหนึ่งในแบรนด์ที่ยั่งยืนที่สุดในโลกโดยที่ไม่มีใครคาดคิด

 

สําหรับแบรนด์สินค้า ที่คนพร้อมจะเปลี่ยนใจไปซื้อแบรนด์ใหม่ได้ตลอดเวลา แต่สำหรับเรื่องฟุตบอล ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้นในแมตช์ถัดไป ทุกคนพร้อมที่จะเดินเคียงข้าง สโมสร ที่ตนเองรักเสมอ และตลอดไป