อิคิไก (ikigai) หลักปรัชญาเพื่อความหมายและคุณค่าของชีวิต

ในโลกที่เต็มไปด้วยความเร่งรีบและความกดดัน หลายคนกำลังมองหาความหมายที่แท้จริงของชีวิต อิคิไก หรือ ikigai ปรัชญาชีวิตจากญี่ปุ่นที่มีอายุกว่า 100 ปี กลายเป็นแนวทางสำคัญที่ช่วยให้เราค้นพบจุดประสงค์ของชีวิตและใช้ชีวิตอย่างมีความสุข อิคิไกไม่ใช่แค่เพียงการมีงานทำหรือความสำเร็จเพียงอย่างเดียว แต่เป็นการรวมความรัก ความถนัด ความต้องการของโลก และสิ่งที่โลกยินดีจ่ายให้เข้าด้วยกัน

หลักการของอิคิไก (ikigai) คืออะไร?

อิคิไก คือ แนวคิดที่มาจากคำในภาษาญี่ปุ่นที่ประกอบด้วย "iki" แปลว่า "การใช้ชีวิต" และ "gai" แปลว่า "มูลค่า" หรือ "ความคุ้มค่า" รวมกันแล้วหมายถึง "เหตุผลในการตื่นขึ้นมาในแต่ละเช้า" หรือ "จุดประสงค์ของชีวิต" ปรัชญานี้เชื่อว่าทุกคนมีอิคิไกในตัวเอง เพียงแต่ต้องค้นหาและพัฒนาให้เจอ

หลักการพื้นฐานของอิคิไกมุ่งเน้นไปที่การหาจุดที่สมดุลระหว่างสี่องค์ประกอบสำคัญของชีวิต ไม่ใช่การเลือกเพียงสิ่งเดียวแต่เป็นการสร้างความกลมกลืนระหว่างทุกส่วน ปรัชญานี้ไม่ได้บอกให้เราทำเพียงสิ่งที่รักหรือเพียงสิ่งที่เก่ง แต่สอนให้เราพิจารณาภาพรวมทั้งหมดเพื่อสร้างชีวิตที่สมบูรณ์และยั่งยืน

การนำหลักอิคิไกมาใช้ในชีวิตประจำวันไม่ใช่เรื่องที่ยากเกินไป เริ่มจากการใคร่ครวญตนเองว่าอะไรคือสิ่งที่ทำให้เราตื่นเต้น อะไรที่เราทำได้ดี อะไรที่โลกต้องการ และอะไรที่สามารถสร้างรายได้ให้เรา เมื่อเราสามารถตอบคำถามเหล่านี้ได้แล้ว เราก็จะเริ่มมองเห็นเส้นทางสู่อิคิไกของตัวเองชัดเจนยิ่งขึ้น

อิคิไกกับการทำงาน สามารถประยุกต์ใช้ได้อย่างไรบ้าง?

ในยุคที่ผู้คนให้ความสำคัญกับ Work-Life Balance มากขึ้น การนำอิคิไกมาประยุกต์ใช้กับการทำงานกลายเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างยิ่ง อิคิไกไม่ได้หมายความว่าเราต้องทิ้งงานปัจจุบันแล้วไปทำสิ่งที่รักเพียงอย่างเดียว แต่เป็นการมองหาวิธีที่จะทำให้งานที่เราทำอยู่มีความหมายและสร้างคุณค่ามากขึ้น

การประยุกต์ใช้อิคิไกในการทำงานเริ่มต้นจากการทำความเข้าใจว่างานปัจจุบันของเราตอบสนององค์ประกอบใดของอิคิไกบ้าง หากงานที่เราทำสามารถใช้ความสามารถของเรา สร้างรายได้ที่เพียงพอ และตอบสนองความต้องการของสังคม แต่ไม่ใช่สิ่งที่เรารัก เราก็สามารถหาวิธีสร้างความหลงใหลในงานนั้นได้ หรือหาทางเสริมในด้านอื่นที่ทำให้ชีวิตสมดุลขึ้น

หลายองค์กรเริ่มตระหนักถึงความสำคัญของอิคิไกในการบริหารทรัพยากรมนุษย์ การช่วยให้พนักงานค้นพบและพัฒนาอิคิไกในงานไม่เพียงแต่เพิ่มความสุขในการทำงาน แต่ยังเพิ่มประสิทธิภาพและความผูกพันกับองค์กรอีกด้วย การมีงานที่สอดคล้องกับอิคิไกจะทำให้เราไม่รู้สึกว่าต้อง "ไป" ทำงาน แต่จะรู้สึกว่า "ได้" ทำงาน

อิคิไกประกอบไปด้วยหลักคิดสำคัญอะไรบ้าง?

หลักอิคิไกที่แท้จริงประกอบด้วยสี่องค์ประกอบหลักที่ต้องมาบรรจบกันในจุดเดียว เพื่อสร้างความสมบูรณ์ของชีวิต ส่วนที่อยู่ตรงกลางระหว่าง 4 องค์ประกอบสำคัญนี้คือจุดที่เราจะพบกับอิคิไกของตัวเอง การเข้าใจแต่ละองค์ประกอบและหาวิธีนำมาสมดุลกันจะเป็นกุญแจสำคัญในการใช้ชีวิตที่มีความสุขและมีความหมาย

การมีเพียงสองหรือสามองค์ประกอบอาจทำให้เราประสบความสำเร็จในบางด้าน แต่ยังขาดความครบถ้วนที่จะทำให้เราใช้ชีวิตอย่างเต็มที่ เช่น มีความรักและความสามารถ แต่ไม่มีรายได้หรือไม่ตอบโจทย์ความต้องการของสังคม จะทำให้เราอาจรู้สึกว่าชีวิตยังไม่สมบูรณ์ ดังนั้นการทำความเข้าใจและพัฒนาทั้งสี่องค์ประกอบจึงเป็นเรื่องสำคัญ

1. Passion

Passion หรือความหลงใหลคือสิ่งที่ทำให้หัวใจเราเต้นแรง สิ่งที่เราทำแล้วรู้สึกมีความสุขและลืมเวลา ไม่ว่าจะเป็นงานศิลปะ กีฬา การอ่านหนังสือ การทำอาหาร หรือการช่วยเหลือผู้อื่น ความรักนี้เป็นพลังขับเคลื่อนที่สำคัญในการมุ่งมั่นฝึกฝนและพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง เมื่อเราทำสิ่งที่รัก เราจะไม่รู้สึกเหนื่อยหรือบังคับตัวเอง

การค้นหาความรักที่แท้จริงต้องใช้เวลาและการทดลอง บางครั้งสิ่งที่เราคิดว่ารักอาจเป็นเพียงความสนใจชั่วคราว หรือบางครั้งเราอาจยังไม่ได้พบกับสิ่งที่เราจะรักอย่างแท้จริง การเปิดใจรับฟังตัวเอง เข้าร่วมกิจกรรมใหม่ ๆ และสังเกตสิ่งที่ทำให้เรารู้สึกมีพลังจะช่วยให้เราค้นพบความรักที่แท้จริง

2. Mission

Mission คืออีกหนึ่งองค์ประกอบของอิคิไก ซึ่งหมายถึงสิ่งที่โลกต้องการและเราเชื่อว่าควรทำเพื่อทำให้โลกดีขึ้น เป็นความเชื่อมั่นในคุณค่าและจุดมุ่งหมายที่ใหญ่กว่าตัวเรา อาจเป็นการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม การศึกษาเด็กด้อยโอกาส การรักษาคนป่วย หรือการสร้างเทคโนโลยีที่ช่วยให้ชีวิตคนง่ายขึ้น ภารกิจนี้ให้ความหมายและจุดประสงค์แก่การดำเนินชีวิตของเรา

การมีภารกิจที่ชัดเจนจะทำให้เรามีแรงจูงใจในการลุกขึ้นมาทำงานทุกวัน แม้ในยามที่ประสบความยากลำบาก เพราะเรารู้ว่าสิ่งที่เราทำมีความหมายและส่งผลต่อคนอื่นหรือสังคมโดยรวม ภารกิจไม่จำเป็นต้องเป็นเรื่องใหญ่โตเสมอไป แต่ต้องเป็นสิ่งที่เราเชื่อมั่นและยินดีอุทิศเวลาและความพยายามให้

3. Professional

อีกส่วนของอิคิไกที่สำคัญไม่แพ้กันเลยก็คือ Profession หรือความเชี่ยวชาญคือทักษะ ความรู้ และประสบการณ์ที่เราสั่งสมมาจนสามารถทำได้ดีกว่าคนอื่น อาจเป็นความสามารถทางเทคนิค ความสามารถในการสื่อสาร การแก้ไขปัญหา หรือการบริหารจัดการ เป็นสิ่งที่เราสามารถพึ่งพาได้และใช้เป็นเครื่องมือในการสร้างคุณค่า

ความชำนาญไม่ได้เกิดขึ้นภายในวันเดียว แต่ต้องผ่านกระบวนการฝึกฝน เรียนรู้ และพัฒนาอย่างต่อเนื่อง การที่เราทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งซ้ำแล้วซ้ำเล่าจนชำนาญจะสร้างความมั่นใจและเปิดโอกาสใหม่ๆ ในการใช้ความสามารถนั้น ความชำนาญยังช่วยให้เราสร้างชื่อเสียงและความน่าเชื่อถือในสิ่งที่เราทำ

4. Vocation

องค์ประกอบสุดท้ายของอิคิไก คือ Vocation หรือสิ่งที่สังคมหรือตลาดยินดีจ่ายเงินให้เราเพื่อแลกกับความสามารถหรือบริการที่เรามี เป็นความสามารถในการสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจและความยั่งยืนในการดำรงชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการทำงานประจำ การประกอบธุรกิจ หรือการให้บริการเฉพาะด้าน อาชีพที่ดีควรสามารถตอบสนองทั้งความต้องการทางการเงินและการใช้ชีวิต

การมีรายได้ที่เพียงพอไม่ได้หมายความว่าต้องรวยมาก แต่หมายถึงการมีฐานะทางการเงินที่เสถียรพอที่จะไม่ต้องกังวลเรื่องความเป็นอยู่ขั้นพื้นฐาน และมีเสรีภาพในการเลือกทำสิ่งที่มีความหมาย การไม่มีความมั่นคงทางการเงินอาจทำให้เราไม่สามารถมุ่งเน้นไปที่การพัฒนาตนเองในด้านอื่น ๆ ได้เต็มที่

อิคิไก จุดเริ่มต้นสู่ปรัชญาชีวิตของตนเองที่แท้จริง

ikigai อิคิไก คือ มากกว่าแนวคิดทางปรัชญาในการใช้ชีวิต แต่เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เราค้นพบตัวตนที่แท้จริงและสร้างชีวิตที่มีความสุขอย่างยั่งยืน ผ่านการทำความเข้าใจและพัฒนาทั้งสี่องค์ประกอบของ Passion, Mission, Profession และ Vocation เราจะสามารถสร้างชีวิตที่สมบูรณ์และมีความหมาย

การนำอิคิไกมาใช้ในชีวิตประจำวันไม่ได้หมายความว่าเราต้องเปลี่ยนแปลงชีวิตแบบรุนแรงในวันเดียว แต่เป็นกระบวนการที่ต้องอดทนเพียรพยายามอย่างต่อเนื่อง เริ่มจากการตั้งคำถามกับตัวเองในแต่ละองค์ประกอบ และค่อย ๆ ปรับปรุงและพัฒนาเพื่อให้เกิดความสมดุลมากขึ้น บางช่วงของชีวิตอาจต้องให้ความสำคัญกับองค์ประกอบใดองค์ประกอบหนึ่งมากกว่า แต่เป้าหมายสุดท้ายคือการสร้างความกลมกลืนระหว่างทั้งสี่ด้านนั่นเอง