ภาวะอุจจาระตกค้าง ขับถ่ายอุจจาระออกไม่หมดทำให้มีการตกค้างอยู่ภายในลำไส้

 

อุจจาระตกค้าง เป็นภาวะที่ขับถ่ายอุจจาระออกไม่หมดทำให้มีการตกค้างอยู่ภายในลำไส้ หากปล่อยไว้เป็นเวลานานจนอุจจาระเกาะติดแน่น เมื่อมีอุจจาระใหม่ก็จะไม่สามารถขับอุจจาระเก่าออกไปได้ กลายเป็นอุจจาระที่แข็งติดแน่นสะสมไม่สามารถออกไปจากลำไส้ได้ ส่งผลให้มีอาการท้องผูกรุนแรง คลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะ หายใจติดขัด แน่นท้อง รู้สึกมีลมจำนวนมาก

 

 

สาเหตุของภาวะอุจจาระตกค้าง

ภาวะอุจจาระตกค้าง สามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศทุกวัย แม้แต่ผู้ที่มีสุขภาพดี หรือ อุจจาระทุกวัน โดยมีสาเหตุ ดังนี้

 

สาเหตุของอุจจาระอุดตันที่มาจากพฤติกรรม

• การเบ่งถ่ายอุจจาระผิดวิธี เช่น การเบ่งถ่ายขณะหายใจเข้าแล้วแขม่วท้อง   

 

• การกลั้นอุจจาระ ผู้ป่วยอาจปวดอุจจาระในระหว่างการเดินทาง ระหว่างการประชุม หรือ สถานการณ์ต่าง ๆ จนต้องกลั้นอุจจาระไว้ไม่สามารถเข้าห้องน้ำขณะรู้สึกปวดได้  

 

• ผู้สูงอายุหรือผู้ป่วยเรื้อรัง ที่เคลื่อนไหวน้อย

 

• รับประทานอาหารไขมันสูง เช่น เนื้อแดง หรือ อาหารที่ย่อยยาก ไม่มีกากใย รวมถึงอาหารที่ทำให้เกิดอาการอืดแน่นท้อง

 

• ไม่รับประทานผัก ผลไม้ หรือ รับประทานอาหารที่มีกากใยน้อยเกินไป

 

• การรับประทานอาหารประเภท แป้ง ไขมัน และ น้ำตาล มากจนเกินไป

 

• ขาดการออกกำลังกาย จึงขาดการกระตุ้นการทำงานของระบบขับถ่าย

 

• ดื่มน้ำน้อย ดื่มน้ำไม่เพียงพอ

 

สาเหตุของอุจจาระอุดตันที่มาจากความผิดปกติของร่างกาย

• ผู้ที่ได้รับการผ่าตัดบ่อย จนลำไส้เป็นพังผืด มีซอกหลืบให้อุจจาระไปตกค้าง

 

• ผู้ป่วยที่มีอาการของโรคท้องผูก     

 

• เกิดความผิดปกติของร่างกายบริเวณลำไส้      

 

• ผู้ป่วยที่ประสบอุบัติเหตุ ได้รับอาการบาดเจ็บบริเวณกระดูกสันหลัง

   

• การใช้ยาที่มีคุณสมบัติลดการเคลื่นไหวของลำไส้เป็นเวลานาน เช่น ยากลุ่ม calcium channel blockers ซึ่งใช้รักษาโรคความดันโลหิตสูง ยาแก้ปวดกลุ่ม narcotics  และยาลดกรด เป็นต้น    

 

• โรคต่าง ๆ ที่ทำให้ผู้ป่วยโรคได้รับผลกระทบกับพฤติกรรมในการรับประทานอาหาร เช่น โรคซึมเศร้า หรือ โรคไทรอยด์

 

 

อาการของภาวะอุจจาระตกค้าง

• ปวดท้อง ท้องอืด แน่นท้อง ไม่สบายท้อง

 

• คลื่นไส้ อาเจียน

 

• ต้องใช้แรงในการเบ่งอุจจาระอย่างมาก 

 

• รู้สึกว่าอุจจาระไม่สุด หรือ อุจจาระไม่หมดท้อง

 

• มีเลือดปนอุจจาระ

 

• ปัสสาวะบ่อยจากการที่กระเพาะปัสสาวะถูกกดทับ  

 

• ปวดหลังส่วนล่าง

 

• หายใจติดขัด หายใจได้ครึ่งเดียว ต้องหายใจลึก ๆ ตลอดเวลา

 

• รับประทานอาหารได้น้อย เบื่ออาหาร  

 

• ขมคอ เรอเปรี้ยว และ ผายลมตลอดทั้งวัน   

 

• อ่อนเพลีย นอนไม่หลับ

 

 

การรักษาโรคอุจจาระอุดตัน

• แพทย์จะทำการสวนทวารหนักของผู้ป่วยด้วยนิ้ว

 

• การรักษาด้วยการเหน็บยา

 

• รักษาด้วยการให้ยา

 

• หากผู้ป่วยมีอาการของโรคอุจจาระอุดตันรุนแรง แพทย์จะทำการผ่าตัด เพื่อนำอุจจาระออกมาจากลำไส้ของผู้ป่วย

 

การป้องกัน ลดความเสี่ยงในการเกิดโรคอุจจาระอุดตัน

• ฝึกขับถ่ายให้เป็นเวลาทุกวัน โดยเฉพาะช่วงเช้าหลังตื่นนอน ประมาณ 5-7 น. ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ดีที่สุด

 

• ฝึกเบ่งถ่ายอุจจาระอย่างถูกวิธี ให้นั่งบนโถชักโครกแล้วโค้งตัวไปด้านหน้าเล็กน้อย กรณีที่เท้าเหยียบไม่ถึงพื้นหรือเป็นเด็ก ควรมีที่วางเท้า เพื่อออกแรงเบ่งอุจจาระได้ดีขึ้น 

 

• สำหรับคนที่ขับถ่ายยาก วิธีถ่ายให้หมดท้อง อาจใช้มือกดท้องด้านซ้ายล่างขณะขับถ่ายเพื่อช่วยกระตุ้นให้ลำไส้เคลื่อนตัวได้ดีขึ้น

 

• ลดอาหารที่มีไขมันสูง เพิ่มการรับประทานอาหารที่มีกากใยสูง เช่น ผัก ผลไม้ต่าง ๆ

 

• ดื่มน้ำให้พอเพียง

 

• ไม่กลั้นอุจจาระเด็ดขาด ควรขับถ่ายทันทีที่ปวด 

 

• หากยังไม่ปวดอุจจาระแต่จำเป็นต้องออกนอกบ้าน ไม่ควรพยายามเบ่งขณะที่ยังไม่ปวด เนื่องจากการเบ่งอุจจาระแรง ๆ เป็นการกระตุ้นและเพิ่มแรงดันในลำไส้ หากทำบ่อยอาจทำให้ลำไส้โป่งพอง เกิดริดสีดวงทวารได้

 

• กรณีมีภาวะท้องผูก ควรรับประทานอาหารที่มีโปรไบโอติกเพิ่ม เช่น นมเปรี้ยว ชาหมัก

 

• ฝึกหายใจให้ถูกวิธี โดยหายใจเข้าท้องป่อง หายใจออกท้องแฟบ 

 

• ไม่ควรเกร็งขณะเบ่งถ่าย  

 

• ลุกขึ้นขยับร่างกายหลังรับประทานอาหาร เพื่อช่วยให้ลำไส้ได้บีบตัว และ กระเพาะอาหารย่อยอาหารได้ดีขึ้น

 

• ออกกำลังกายเป็นประจำ

 

• ปรึกษาแพทย์ เพื่อทำการวินิจฉัย และรักษาอย่างถูกต้อง มีประสิทธิภาพ