เจ้านายฝ่ายใน กับ เจ้าจอม และคุณข้าหลวง

ภาพเก่า ณ พระตำหนักเรือนต้น พระราชวังสวนดุสิต เจ้านายฝ่ายใน กับ เจ้าจอม และคุณข้าหลวง

แถวบน จากซ้าย สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ามาลินีนพดารา, พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าอดิสัยสุริยาภา, สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้านิภานภดล กรมขุนอุ่ทองเขตขัตติยนารี

แถวที่สอง จากซ้าย (เจ้าจอมก๊กออ) เจ้าจอมมารดาอ่อน, เจ้าจอมอาบ, เจ้าจอมเอี่ยม นั่งติดกัน ม.จ หญิงพูนพิศมัย ดิศกุล

แถวที่สาม จากซ้ายที่นั่ง เจ้าจอมเชื้อ

แถวที่สี่ นั่งขวาสุด เจ้าจอมม.ร.ว.จรวย
นอกนั้นจะเป็นเหล่าคุณข้าหลวงที่ปฏิบัติหน้าในเขตพระราชฐาน

#เกร็ดความรู้ "เจ้าจอม" คือ หญิงที่ ถวายงานในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จกรมพระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า) ที่มีชาติกำเนิดตั้งแต่ "หม่อมเจ้า" "หม่อมราชวงศ์" "หม่อมหลวง" "เจ้าหญิงต่างประเทศ" และ "สามัญชน" โดยจะต้องได้รับพระราชทาน "เครื่องยศ" ชั้น "หีบหมากทองคำ" หากตั้งครรภ์พระกุมาร ก็จะเปลี่ยนคำนำหน้านามเป็น "เจ้าจอมมารดา" โดยพระกุมาร ที่ประสูติแต่ "เจ้าจอมมารดา" จะมี พระอิสริยยศที่ "พระเจ้าลูกเธอ/ พระเจ้าลูกยา พระองค์เจ้า" ซึ่งมีการออกพระนามว่า "เสด็จ" (สำหรับพระโอรสธิดาในพระมหากษัตริย์" และ "พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า" สำหรับพระโอรสธิดาในสมเด็จกรมพระราชวังบวรสถานมงคล รายนามเจ้าจอม/เจ้าจอมมารดา เช่น
๑. เจ้าจอมมารดา เจ้านางหนูคำ ในรัชกาลที่ ๑ - พระธิดาในพระเจ้ากรุงศรีสัตนคนหุต
๒. เจ้าจอมมารดา หม่อมเจ้าหญิงบัว ในรัชกาลที่ ๕ (ต่อมาสถาปนาเป็น พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาคย์)
๓.เจ้าจอมหม่อมหลวงถนอม ในรัชกาลที่ ๕
เจ้าจอมมารดาอ่อน ในรัชกาลที่ ๕
๖. เจ้าจอมเอิบ ในรัชกาลที่ ๕

ส่วนคำว่า "หม่อม" คือ เมียเจ้านาย ตั้งแต่ชั้น กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (วังหลัง) / เจ้าฟ้าชาย/ พระองค์เจ้าชาย/ และหม่อมเจ้าชาย ที่มีชาติกำเนิดตั้งแต่ "หม่อมราชวงศ์" "หม่อมหลวง" และ "เจ้าหญิงต่างประเทศ" และ "สามัญชน" รายนามหม่อม เช่น
๑. หม่อมศรีพรหมา กฤดากร ณ อยุธยา (เดิม เจ้าศรีพรหมา ณ น่าน) ในหม่อมเจ้าสิทธิพร กฤดากร
๒. หม่อมราชวงศ์ดัชรีรัช รัชนี ในหม่อมเจ้าภีศเดช รัชนี
หมายเหตุ: หากเป็น หม่อมเจ้าหญิง จะเรียกว่า "ชายา" / หากเป็นพระองค์เจ้าหญิง จะเรียกว่า "พระชายา" หรือ "พระวรชายา"
ถามว่า "เจ้าจอม" กับ "หม่อม" ใครมีศักดิ์สูงกว่ากัน
ตอบ คือ "เจ้าจอม" มีศักดิ์สูงกว่า เพราะเป็นพระภรรยาในพระมหากษัตริย์