ดร. ดาราวรรณ เด่นอุดม อาจารย์ที่ทุ่มเทชีวิตเพื่อลูกศิษย์ให้มีจิตวิญญาณที่ดีและมีศาสนานำชีวิต

เมื่อคืนทิมมี่ได้ดูการสัมภาษณ์ระหว่างคุณดู๋ และดร. ดาราวรรณ เด่นอุดม ในรายการเจาะใจ เป็นอีกหนึ่งเทปที่คุณดู๋ได้เจาะที่ใจของแขกรับเชิญได้ประทับใจมากและทำให้ทราบว่าใจของดร. ดาราวรรณ นั้นมีพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์นำอยู่ทุกขณะ 

ดร.ดาราวรรณ  เด่นอุดม
ผู้อำนวยการศูนย์พัฒนาจิตเฉลิมพระเกียรติ 
วัดวะภูแก้ว   อำเภอสูงเนิน    จังหวัดนครราชสีมา 

เกิดวันที่  8  พฤษภาคม  2494  อายุ 65 ปี

ประวัติการศึกษา

ม.ศ. 5    โรงเรียนสตรีวิทยา  (ได้คะแนนเป็นอันดับที่ 43 ของประเทศ)
อักษรศาสตร์บัณฑิต  จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
อักษรศาสตร์มหาบัณฑิต  จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
อักษรศาสตร์ดุษฎีบัณฑิต (Ph.D)   มหาวิทยาลัย    Grenoble  ประเทศฝรั่งเศส   (คะแนนเกียรตินิยมดีเยี่ยม   เป็นอันดับ 1 ของรุ่น)

ประวัติการทำงาน

 2516 – 2521       ครูสอนภาษาฝรั่งเศส   โรงเรียนวัดมกุฎกษัตริย์

 2523 – 2544       ศึกษานิเทศก์   กรมสามัญศึกษา  เขตการศึกษา 11   

                             รับผิดชอบงานนิเทศการสอนวิชาภาษาฝรั่งเศส 
                             และ งานปลูกฝังคุณธรรม

 2544 – ปัจจุบัน     ผู้อำนวยการศูนย์พัฒนาจิตเฉลิมพระเกียรติ 
                             วัดวะภูแก้ว  อำเภอสูงเนิน    จังหวัดนครราชสีมา

เกียรติประวัติ

2540        รางวัลเสาเสมาธรรมจักร   (ผู้ทำประโยชน์ต่อ   
                พระพุทธศาสนา   สาขาส่งเสริมผู้ปฏิบัติธรรม)

2544        ได้รับการประกาศเกียรติคุณ  จากสภาการศึกษาเป็น
               ครูภูมิปัญญาไทย   ด้าน ปรัชญา  ศาสนา และ
               ประเพณี  รุ่นที่ 2

           ดร. ดาราวรรณ ถือกำเนิดในครอบครัวที่นับถือศาสนาอิสลาม ประพฤติ ปฏิบัติตามหลักของศาสนาอย่างเคร่งครัด เป็นครอบครัวที่อบอุ่นมีบิดามารดาเป็นแบบอย่างที่ดีในเรื่องควา มซื่อสัตย์ และความขยันหมั่นเพียร มีคุณปู่เป็นผู้นำศาสนาอิสลาม (อิหม่าม) อุปนิสัยส่วนตัวชอบความสงบ ชอบพิธีกรรมทางศาสนา โดยเฉพาะการสวดมนต์ภาวนาทางบ้านได้ส่งให้เรียนในโรงเรียนศาสนา ในระดับชั้นประถมศึกษาและเรียนพิเศษด้านศาสนาตอนเย็นหลังเลิกเรียน จึงมีความรู้ศาสนาอิสลามแตกฉานได้รับคัดเลือกเป็นตัว แทนโรงเรียนเข้าแข่งขันตอบปัญหาและปาฐกถาธรรมทางศาสนาได้รับรางวัลชนะเลิศ และรองชนะเลิศ

     แม้จะมีความรู้และศรัทธาในศาสนาอิสลาม แต่ก็เก็บความสงสัยในคำสอนหลายเรื่องที่หาเหตุผลไม่ได้และไม่สามารถถามผู้รู้ได้ เนื่องจากเป็นข้อห้ามของศาสนา ต่อมาได้อ่านหนังสือ เกี่ยวกับการปฏิบัติสมาธิภาวนาแบบเซ็นอยู่ ๒ เล่ม คือเรื่องกุญแจเซ็น และปาฏิหาริย์แห่งการตื่นอยู่เสมอของท่านติช นัท ฮันท์ พระภิกษุชาวเวียตนาม แล้วเกิดความประทับใจว่า การปฏิบัติสมาธิและการอยู่อย่างมีสติสามารถทำให้พันทุกข์ เมื่อศึกษาและปฏิบัติแล้วพบว่า ถูกกับอุปนิสัย จึงมีความเลื่อมใสศรัทธาที่พุทธศาสนาเป็นศาสนาที่เป็นวิทยาศาสตร์ มีเหตุผลและเน้นสอนให้เราพึ่งตนเองและเชื่อหลักธรรม

            ดร. ดาราวรรณ ได้เริ่มการศึกษาและปฏิบัติธรรมตามหลักพระพุทธศาสนาอย่างจริงจั งเมื่อปี พ.ศ. 2523 โดยเริ่มจากการปฏิบัติจิตภาวนา ได้ฝึกฝนกับอุบาสิกาสะอาด เกษมสันต์ ที่วัดน้อยนพคุณ กรุงเทพฯ จากนั้นเมื่อย้ายมารับตำแหน่งศึกษาสิเทศก์ กรมสามัญศึกษาเขตการศึกษา 11 ที่จังหวัดนครราชสีมา ได้เข้าอบรมกรรมฐานกับคุณแม่สิริ กรินไชย 2 ครั้ง ๆ ละ 7 วัน

            ใน ปี พ.ศ. 2523 - 2526 ได้ศึกษาและปฏิบัติธรรมกับหลวงปู่ดูลย์ อตุโล วัดบูรพาราม จังหวัดสุรินทร์ โดยไปรายงานผลการปฏิบัติ และซักถามปัญหาเกี่ยวกับการปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอ แนวทางที่หลวงปู่อบรมให้เน้นจิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือการตามดูจิต ซึ่งเป็นแนวทางที่ถูกจริตมากที่สุด ปี พ.ศ. 2526 ก่อนหลวงปู่มรณภาพประมาณ 2 เดือน ท่านสั่งให้ไปสอนผู้อื่นเพราะจิตชำนาญแล้ว นอกจากการสอนอบรมแล้วยังได้แปลธรรมะของหลวงปู่ดูลย์ อตุโล เรื่อง จิตคือพุทธะ? เป็นภาษาอังกฤษเผยแพร่ให้นักปฏิบัติต่างชาติ โดยได้พิมพ์แจกทันงานพระราชทานเพลิงศพของปู่ดูลย์ อตุโล ในปี พ.ศ. 2527

            ช่วงปี พ.ศ. 2523 - 2542 ได้ศึกษาและปฏิบัติธรรมอย่างใกล้ชิดกับพระราชสังวรญาณ (หลวงพ่อพุธ ฐานิโย) วัดป่าสาลวัน จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งท่านได้ให้คำสอนทั้งด้านปริยัติและปฏิบัติอย่างละเอียดมาก ได้รับการไว้วางใจให้จัดทำหนังสือธรรมะเผยแพร่มาตลอด ปีละ 1 - 2 ครั้ง ๆ ละ 10,000 - 50,000 เล่ม ได้แก่ ธรรมวิสัชนาหลวงพ่อสอนธรรม ฐานิยปูชา มอบธรรม นำพร เป็นต้น

          ดร. ดาราวรรณ  เด่นอุดม  เป็นบุคคลที่ทำงานมุ่งมั่นสร้างสรรค์สิ่งดีๆ  สู่สังคมตลอดชีวิต   อุทิศแรงกาย  แรงใจ  ตลอดจนกำลังทรัพย์  กำลังสติปัญญา  ปลูกต้นกล้าธรรมะในจิตใจของเด็กๆ และ บุคคลทั่วไปในสังคม   ทั้งข้าราชการ  นักธุรกิจ  ภาคเอกชน  จนถึงผู้สูงวัย  ทวนกระแสสังคมวัตถุนิยม  ที่ให้ความสำคัญกับความเก่ง เงินตรา และ ยศถาบรรดาศักดิ์  มากกว่าความดี   สังคมปัจจุบันจึงเป็นสังคมที่เต็มไปด้วยผู้ป่วยทางจิตใจ    ภูมิคุ้มกันความดีบกพร่อง  เสื่อมถอยทางคุณธรรมลงเรื่อยๆ

        ด้วยความมุ่งมั่นที่จะเยียวยาสังคมที่อ่อนแอ  จึงเริ่มต้นที่การพัฒนาตัวเองให้แข็งแกร่งก่อน   ด้วยการฝึกจิตตนเองตามแนวทางของพระพุทธศาสนา  ตั้งแต่ปี  พ.ศ. 2523   ตามรอยพ่อแม่ครูบาอาจารย์กรรมฐานสายพระป่า โดยได้มีโอกาสได้รับธรรมะและคำสอนภาคปฏิบัติอย่างเป็นขั้นตอนและละเอียดลึกซึ้งโดยตรง จากพระอริยบุคคลหลายองค์  ได้แก่

          1. พระราชวุฒาจารย์ (หลวงปู่ดูลย์  อตุโล)   วัดบูรพาราม   จ.สุรินทร์
          2. พระราชนิโรธรังสีคัมภีรปัญญาวิศิษฏ์ (หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี)   วัดหินหมากเป้ง อ.ศรีเชียงใหม่ จ .หนองคาย
          3. พระธรรมวิสุทธิมงคล (หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน)       วัดป่าบ้านตาด  อ.เมือง จ.อุดรธานี
          4.  พระราชสังวรญาณ (หลวงพ่อพุธ ฐานิโย)     วัดป่าสาลวัน       จ.นครราชสีมา
          5. พระอาจารย์อุทัย สิริธโร วัดเขาใหญ่เจริญธรรม ญาณสัมปันโน      อ.ปากช่อง  จ.นครราชสีมา
          6.  พระอาจารย์โสภา สมโณ    วัดแสงธรรมวังเขาเขียว         อ.วังน้ำเขียว  จ.นครราชสีมา 

        จากการศึกษาทางพระพุทธศาสนาทั้งปริยัติและปฏิบัติได้พบว่าพุทธธรรม  โดยเฉพาะเรื่องการฝึกจิต   เป็นยาขนานเอกที่จะช่วยสร้างภูมิคุ้มกันทางใจไม่ให้หวั่นไหวต่อสิ่งยั่วยุคือ กิเลส  ความโลภ  ความโกรธ  ความหลง    สามารถควบคุมตนเองไม่ให้ประพฤติผิดศีลธรรม   ผิดกฎหมาย  ผิดกฎกติกา   ผิดจารีตประเพณีอันดีงามได้     เพราะพระพุทธศาสนาให้ความสำคัญกับ  “จิต”  ซึ่งเป็นผู้สั่งกายและวาจา   ดังที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า  “ธรรมทั้งหลายมีใจเป็นใหญ่   มีใจเป็นประธาน  ทุกอย่างสำเร็จด้วยใจ” 

        กระบวนการฝึกจิตโดยหลักไตรสิกขา  คือ  ศีล  สมาธิ  ปัญญา   จึงเป็นกระบวนการแก้ปัญหาสังคมและพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ได้ตรงจุดที่สุด  คือแก้ปัญหาที่ต้นตอคือจิตผู้สั่ง และเป็นการพัฒนาที่ยั่งยืน  พัฒนาจากภายในไปสู่ภายนอก   ผู้ที่ฝึกจิตไว้ดีแล้วจึงไม่ก่อปัญหาให้กับตัวเองและสังคม   ในทางตรงกันข้ามจะเป็นบุคคลที่สร้างสรรค์สังคมได้เป็นอย่างดี 

         ด้วยความที่มีความศรัทธาเชื่อมั่นในหลักการดังกล่าว  จึงเลือกที่จะปฏิบัติงานในจุดที่สามารถทำประโยชน์ด้านนี้ได้เต็มที่  โดยไม่สนใจงานที่สามารถสร้างความเจริญก้าวหน้าทางราชการ  ทั้งค่าตอบแทนที่สูงกว่าและเกียรติยศที่จะได้รับ ที่มีผู้ทาบทามจากหลายหน่วยงาน  เช่น มหาวิทยาลัยต่างๆ  เพราะเห็นว่าระบบการจัดการศึกษาในระดับอุดมศึกษาส่วนใหญ่มุ่งเน้นความเป็นเลิศทางวิชาการมากกว่าด้านคุณธรรม,  องค์กรระหว่าประเทศที่มีเงินเดือนสูงกว่าราชการหลายเท่า  แต่เนื้องานเป็นเรื่องวัตถุมากกว่าจิตใจ  ได้เงินแต่ไม่ได้บุญ

       ดังนั้นในปี 2544  จึงได้ตัดสินใจลาออกจากราชการ ซึ่งถึงแม้จะมีโอกาสทำงานด้านวิชาการควบคู่กับงานคุณธรรม   แต่การทำงานด้านคุณธรรมทำได้ไม่เต็มที่ เพราะต้องห่วงภาระรับผิดชอบงานด้านวิชาการด้วย

           ปัจจุบันรับผิดชอบโครงการอบรมพัฒนาจิต  ณ ศูนย์พัฒนาจิตเฉลิมพระเกียรติ วัดวะภูแก้ว อ.สูงเนิน จ.นครราชสีมา

           ดร.ดาราวรรณ  เด่นอุดม ได้ทำงานสร้าง “คน” ให้เป็น “มนุษย์” (ผู้มีใจสูง) มากว่า 20 ปี  

         เริ่มจัดโครงการอบรมพัฒนาจิตครูและนักเรียนตั้งแต่ปี 2529   จากนั้นได้ขยายผลไปสู่หน่วยงานราชการอื่นๆ  ทั้ง มหาวิทยาลัย  ทหาร  ตำรวจ  อบต. โรงพยาบาล และภาคเอกชน  ได้จัดอบรมไปแล้วกว่า 700 รุ่น   รุ่น ๆ ละประมาณ 300 – 400 คน  รวมแล้วกว่า  200,000  คน

           นอกจากการจัดอบรมที่ ศูนย์พัฒนาจิตเฉลิมพระเกียรติ วัดวะภูแก้ว เป็นหลักแล้ว  ยังรับเชิญเป็นวิทยากรบรรยายตามสถานที่ต่างๆ ทั้งบรรยายถวายความรู้  พระภิกษุ  สามเณร   บรรยายตามหน่วยงานราชการ และภาคเอกชน

           นอกจากนี้ยังได้จัดทำหนังสือ ฐานิยปูชา ซึ่งเป็นธรรมะของหลวงพ่อพุธ ฐานิโย  เผยแพร่มาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2532  จนถึงปัจจุบัน   จัดพิมพ์ปีละประมาณ  30,000 เล่ม

ในการทำงานต้องเผชิญกับอุปสรรคหลายอย่างเช่น

- การต่อต้านจากผู้บังคับบัญชาและเพื่อนร่วมงานที่ให้ความสำคัญกับงานด้านวิชาการมากกว่า
- สถานที่จัดอบรม (วัดวะภูแก้ว) ในช่วง 4-5 ปีแรกมีความทุรกันดารมาก  เป็นทางลูกรังที่ขรุขระ การเดินทางยากลำบากมาก, ไม่มีน้ำประปาใช้  ต้องสั่งซื้อน้ำเป็นรถในราคาแพงมาก หรือเดินไปอาบน้ำที่น้ำตกวะภูแก้วซึ่งอยู่ไกลประมาณ 2 กิโลเมตร,  ที่พักไม่พอเพียงต้องนอนในเต็นท์เป็นบางส่วน
- ช่วง 4-5 ปีแรกทำงานโดดเดี่ยว  ยังไม่มีทีมงานต้องดูแลผู้อบรมตั้งแต่ ตี 4  จนถึง 4-5 ทุ่ม   ภายหลังมีผู้ศรัทธาในงานจึงสมัครมาร่วมเป็นวิทยากรเพิ่มขึ้น
- ตั้งแต่ช่วงวิกฤติเศรษฐกิจและน้ำมันแพง    โรงเรียนมีค่าใช้จ่ายในการเดินทางสูงมาก   ไม่มีงบประมาณค่าอาหาร   จึงต้องช่วยหาทุนสนับสนุน  ด้วยการก่อตั้งมูลนิธิสารธารธรรมในความอุปถัมภ์ของพระราชสังวรญาณ (พุธ ฐานิโย)    เพื่อนำดอกผลมาช่วยแบ่งเบาภาระของโรงเรียนและนักเรียน  และหาเงินบริจาคจากผู้มีจิตศรัทธาเพิ่มเติม   ปัจจุบันมีค่าใช้จ่ายช่วยค่าอาหารนักเรียนประมาณปีละ  1,500,000 บาท

       แต่ปัญหาอุปสรรคและความยากลำบากเหล่านี้   ไม่ได้ทำให้เกิดความท้อถอย   ยังมุ่งมั่นทำงานต่อไป แม้วัยจะล่วงมากว่า 60 ปีแล้ว   ด้วยอุดมการณ์ที่จะสร้างสรรค์สังคมให้มีความสุขและความงอกงามทางจิตใจมากขึ้น   ความเปลี่ยนแปลงทางจิตใจและพฤติกรรมของผู้ผ่านการอบรม   เป็นกำลังใจสำคัญ  ที่ทำให้สามารถฝ่าฟันและต่อสู้กับความเหนื่อยยากและปัญหาอุปสรรคต่างๆ 

        จากการต่อต้านและไม่เต็มใจเข้าอบรมของผู้เข้าอบรมอย่างน้อย 80 % ในวันแรกของการอบรม กลับกลายมาเป็นความประทับใจ  พอใจ ที่ได้เข้าปฏิบัติธรรม ไม่ต่ำกว่า 90 % ในวันปิดอบรม เกิดศรัทธาและเห็นคุณค่าของพุทธศาสนาและการปฏิบัติธรรม    เกิดสำนึกผิดชอบชั่วดี   ต้องการละเลิกสิ่งผิด  ประพฤติตนอย่างมีคุณธรรม ใช้ธรรมะในการดำเนินชีวิตแก้ปัญหาชีวิตด้วยสติปัญญา  ดังประสบการณ์ที่ผู้ผ่านการอบรมได้ถ่ายทอดในวัดปิดอบรม และได้คัดเลือกจัดพิมพ์รวมเล่มไว้หลายเล่ม  ได้แก่ เด็กเล่าให้ฟัง นักศึกษาคิดอย่างไรเมื่อไปวัด เมื่อตำรวจตบเท้าเข้าวัด ครั้งหนึ่ง  ที่ฉันเข้าวัด

สิ่งที่ ดร. ดาราวรรณ ฝากไว้ให้สังคมได้คิด ในรายการเจาะใจเมื่อคืนนี้คือ

1. ทุกคนไม่จำเป็นต้องเข้าวัดเพื่อทำบุญทำทานก็ได้ แต่ละวันที่เราทำงานนั้นก็ทำมาหากินสุจริต และดูว่าจากตำแหน่งงาน ฐานะการเงินของเรานั้นพอจะช่วยเหลือใครได้บ้าง งานของหลายๆ คนนั้น เช่น พยาบาล ครู กู้ภัย แม้แต่ อบต. ก็ถือว่าเป็นแนวทางเดินไปสู่ความเป็นพระโพธิสัตย์ ที่โปรดช่วยเหลือคนให้พ้นทุกข์ เพียงแต่คุณจัดสรร แบ่งปันให้มันถูกต้องแล้วก็จะได้บุญ ที่สำคัญคือ ให้เข้าใจก่อนว่าอาชีพคุณนั้นสำคัญมากกว่าเงินงบประมาณ หรือเงินเดือน อาชีพคุณมีคุณค่าต่อหลายๆ ชีวิตในโลกนี้

2. เมื่อเกิดเป็นคนแล้ว ซึ่งมันไม่ใช่เรื่องง่ายๆ ก็ขอให้อย่าจบชีวิตแค่เรียนหนังสือ ทำงานหาเงิน ใช้เงิน เก็บเงินแค่นั้น ชีวิตมันขาดทุน ไม่คุ้มค่าที่เกิดมา แต่จงแสวงหาช่องทางสร้างบุญกุศลเพิ่มเสมอๆ หาทางเข้าใกล้ ดำเนินชีวิตตามพระพุทธศาสนาให้ได้ ตายไปก็ขนมรดกไปไม่ได้สักชิ้น 

3. ครูต้องสอนให้นักเรียนเป็นคนดี เพราะคนดีสำคัญกว่าคนเก่ง ถ้าเก่งแล้วไม่ดีจะใช้ช่องทางเก่งนั้นหาประโยชน์ใส่ตัวทำชั่วได้ ถ้าครูสอนให้เด็กดีไม่ได้ ก็จงอย่าสอนให้เด็กเก่ง ยิ่งเก่งจะมักมีมานะทิฎฐิ ซึ่งไม่เป็นผลดีต่อสังคม

4. เราต้องนำพระพุทธศาสนาเข้าไปในโรงเรียนให้ได้ หลังจากมีการทิ้งช่วงไป การเป็นสังคมความรู้คู่คุณธรรมนั้นยังถือว่าน้อยไป เราต้องให้คุณธรรมนำความรู้ นั่นคือ สร้างปัญญาแท้จริงให้เกิดแล้วความรู้ต่างๆ จะถูกนำไปใช้อย่างดีงามถูกต้อง

5. เด็กที่มาอบรม ส่วนใหญ่ 80% ขึ้นไปมักไม่ได้สมัครใจมา จะด้วยเหตุผลอะไรก็ตาม  เมื่อเด็กเข้าใจและปรับใจยอมรับ มีความสุขกับพุทธธรรมแล้ว สามวันที่บ่นว่าหนักหนาก็อยากให้ต่อเวลาและอยากมาอีก