Single Gateway คืออะไร? ทำแล้วได้อะไร? ทำไมเราถึงควรคัดค้าน?

ภาพจากคุณ Wisaruth Wisidh (PhuPhu)

สองสามวันที่ผ่านมาหลายคนน่าจะทราบข่าวเกี่ยวกับการเร่งผลักดันให้มีการจัดตั้ง Single Gateway หรือที่เคยเป็นข่าวก่อนหน้านี้ในชื่อว่า "เกตเวย์แห่งชาติ" โดยข้อมูลที่กล่าวถึง Single Gateway นั้นมาจากเอกสารข้อสั่งการของนายกรัฐมนตรีฉบับวันที่ 27 สิงหาคมโดยมีเนื้อหาตอนหนึ่งระบุว่า "ให้หน่วยงานที่รับผิดชอบมาตรการและโครงการสำคัญต่างๆ เร่งดำเนินการให้เกิดผลเป็นรูปธรรมภายในปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 ซึ่งรวมเรื่องการจัดตั้ง single gateway ที่ให้กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเป็นผู้รับผิดชอบ"

ผมจะขอพักเรื่องเกี่ยวโครงการไว้ก่อนและจะพูดถึงคำว่า 'Gateway' ที่ปรากฏบ่อยมาก และเชื่อว่าน่าจะมีคนจำนวนไม่น้อยเช่นกันที่ยังไม่เข้าใจว่ามันคืออะไร ถ้าหากแปลคำว่า Gateway เป็นภาษาไทยตรงๆ ก็จะแปลได้ว่ามันคือ "ทางผ่าน" ซึ่งคำแปลนี้ก็ไม่ผิดจากความหมายเต็มๆ เท่าไรนัก แต่คำว่า Gateway ในที่นี้หมายถึง "ทางผ่านของการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต" ครับ กล่าวอีกอย่างก็คือเป็นเส้นทางที่ข้อมูลเราไหลไปในเวลาที่เราส่งข้อมูลผ่านอินเทอร์เน็ตนั่นเอง

ผมจะขออธิบายด้วยภาพต่อไปนี้ครับ โดยทรงกระบอกแบนๆ ในภาพนั้นหมายถึงเราเตอร์ครับ

สมมติว่าเราใช้อุปกรณ์ที่ต่อินเทอร์เน็ตกับเราเตอร์ X อยู่และต้องการส่งข้อมูลให้กับเพื่อนที่ต่ออินเทอร์เน็ตกับเราเตอร์ Z ที่อยู่คนละเขตให้บริการอินเทอร์เน็ตกัน เส้นทางที่ข้อมูลจะไหลไปก็จะผ่านเราเตอร์ 1 ผ่านเราเตอร์ Y เข้าสู่เราเตอร์ 2 และถึงไปยังเราเตอร์ Z ก่อนจะส่งต่อเข้าอุปกรณ์ของเพื่อน เราเรียกเราเตอร์ 1 กับ 2 ว่าเป็น Gateway ของเขต A และ B ตามลำดับครับ คือเป็นทางที่ผ่านเพื่อเข้าหรือออกจากเขตหนึ่งๆ และในกรณีที่เราเตอร์ Y อาจจะไปเชื่อมกับกลุ่มของเขตให้บริการอื่นๆ ก็จะเป็น Gateway ระหว่างกลุ่มอีกเช่นกัน

สมมติว่ามีข้อมูลที่ต้องส่งข้ามโซนมากขึ้นแต่ Gateway นั้นยังน้อยเท่าเดิมก็จะทำให้ Gateway (ที่ลูกศรชี้) ทำงานหนักขึ้นและอาจจะไม่สามารถรับภาระงานไหวจนล่มได้ครับ หากล่มก็จะส่งผลให้เครื่อข่ายฝั่งซ้ายไม่สามารถติดต่อกับฝั่งขวาได้เลย

ผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตจึงมักจะกระจาย Gateway ของแต่ละพื้นที่ไว้เป็นแบบลำดับขั้นตามภาพบนครับ และมีการเชื่อมต่ออีกทอดหนึ่งที่เส้นสีแดงที่ Gateway บนสุด โครงสร้างลักษณะนี้ถูกนำไปใช้กับโครงสร้างของ Gateway ที่ส่งข้อมูลระหว่างประเทศ เวลาที่เรารับส่งข้อมูลกับเว็บไซต์ที่อยู่นอกประเทศก็ต้องมีการส่งผ่านข้อมูลผ่าน Gateway เหล่านี้เพื่อส่งต่อไปยัง Gateway ที่ประเทศอื่นๆ ก่อนจะถึงเป้าหมายครับ

ผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตแต่ละเจ้าก็จะมี Gateway สำหรับส่งข้อมูลระหว่างประเทศเป็นของตนเอง และนอกจากของผู้ให้บริการแล้วก็ยังมีของ CAT ที่ให้บริการร่วมกันด้วย โดยข้อมูลล่าสุดจาก NECTEC ระบุว่าปัจจุบัน Gateway สำหรับส่งข้อมูลระหว่างประเทศของไทยนั้นมีรวมกัน 10 Gateway ซึ่ง Gateway เหล่านี้มีประสิทธิภาพสูงกว่าเราเตอร์ธรรมดาๆ มากและรองรับโหลดได้มหาศาล

ข้อมูลการใช้งานอินเทอร์เน็ตระหว่างประเทศของไทยเราเมื่อเดือนที่ผ่านมานั้นสูงถึง 1,954,083 Mbps หรือจะให้เห็นภาพมากขึ้นก็คือมีข้อมูลไหลออกจากไทยเป็นปริมาณ 238.5 GB ต่อวินาที และจากแนวโน้มที่ผ่านๆ มาปริมาณข้อมูลนั้นก็เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ อย่างรวดเร็วครับ ซึ่งก็ได้ Gateway ทั้ง 10 ตัวนี้มาช่วยกระจายโหลด และแม้ว่าจะมีบาง Gateway ล่มไปก็ยังสามารถสลับเส้นทางไปส่งข้อมูลทาง Gateway อื่นได้ ทำให้เราสามารถส่งข้อมูลไปยังเป้าหมายที่อยู่นอกประเทศได้รวดเร็วและครบถ้วน

ข้อมูลการเชื่อมต่อเครือข่ายในไทยไปยังเกตเวย์ที่เชื่อมต่อระหว่างประเทศ

(คลิกดูภาพใหญ่เลยครับ)

ทีนี้แนวคิดของ Single Gateway ที่ว่าก็คือแทนที่จะใช้งาน Gateway ทั้ง 10 ตัวที่มีอยู่ในปัจจุบันนั้น ก็หันมาใช้งาน Gateway ตัวเดียวเท่านั้นและข้อมูลทุกอย่างที่จะส่งออกจากประเทศไทยไปก็จะผ่านเจ้า Gateway ตัวนี้ โดยทางภาครัฐได้ให้เหตุผลว่า "เพื่อใช้เป็นเครื่องมือควบคุมเว็บไซต์ที่ไม่เหมาะสมและการไหลเข้าของข้อมูลข่าวสารจากต่างประเทศผ่านทางอินเตอร์เน็ต"

สำหรับประเด็นที่กำลังคุกรุ่นอยู่ในสังคมโซเซียลตอนนี้ก็คือนโยบาย Single Gateway ตัวนี้นั้นให้ผลเสียมากกว่าประโยชน์ โดยพิจารณาออกเป็น 2 ประเด็นใหญ่ๆ คือ

1. ปัญหาทางเทคนิคที่จะเกิดตามมา และ
2. ประเด็นเรื่องความเป็นส่วนตัวของข้อมูลและการควบคุมอินเทอร์เน็ตของภาครัฐ

สำหรับปัญหาทางเทคนิคที่จะเป็นผลพวงตามมาจาก Single Gateway นั้นก็คือเราจะเหลือ Gateway ที่รับข้อมูลที่คนทั้งประเทศส่งออกไปยังนอกประเทศเพียง Gateway เดียว นั่นก็คือข้อมูลที่ไหลมาจำนวนมหาศาลนั้นจะถูกบีบให้อยู่ในท่อเดียวกันก่อนที่จะออกไปยังนอกประเทศ และหากท่อนั้นไม่สามารถรับข้อมูลได้เพียงพอก็จะทำให้เกิดสภาพคอขวด การเชื่อมต่อระหว่างประเทศก็จะช้าลงหรืออาจจะไม่สามารถเชื่อมต่อได้สำเร็จเลย และหาก Single Gateway ไม่สามารถรับโหลดได้ไหวก็อาจจะสูญเสียความสามารถในการทำงานและล่มในที่สุด และในกรณีที่มี Gateway เดียวนั้นก็จะต่างจากเดิมที่เรามีเป็น 10 ที่หากมีตัวไหนล่มก็ยังสามารถส่งข้อมูลได้ แต่ถ้าหากมี Gateway เดียวแล้วล่มขึ้นมาก็เท่ากันว่าคนทั้งประเทศจะไม่สามารถส่งข้อมูลออกนอกประเทศได้เลย

(ภาพจาก: the guardian)

นอกจากประเด็นทางเทคนิคแล้วก็ยังมีความน่าเป็นห่วงในเรื่องข้อมูลที่ถูกส่งผ่าน Single Gateway ด้วยว่าการที่ภาครัฐสามารถเก็บบันทึกข้อมูลไปได้ และถ้าหาก พ.ร.บ. ความมั่นคงดิจิทัลที่เคยเป็นประเด็นมาเมื่อต้นปีนั้นถูกดันจนผ่านด้วย เจ้าหน้าที่รัฐจะได้สิทธิในการเข้าถึงข้อมูลทุกๆ อย่างได้โดยไม่ต้องขออนุญาตเจ้าของได้เลย รวมถึงข้อมูลที่ต่างชาติส่งเข้ามาในไทยก็สามารถดักจับได้ง่ายขึ้นเช่นกัน แน่นอนว่าการดักข้อมูลนี้ก็จะทำให้ประเทศเราเสียความเชื่อมั่นจากต่างชาติ เพราะเค้าอาจจะถูกดักข้อมูลความลับทางองค์กรหรือธุรกิจได้ง่าย และพลอยจะทำให้ต่างชาติไม่อยากเข้าหาทำธุรกิจกับในไทย ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อเศรษฐกิจที่ปัจจุบันนี้ก็ไม่สู้ดีอยู่แล้วไปด้วย

จากความกังวงนี้ก็ทำให้หลายๆ คนตั้งข้อสงสัยและกลัวว่าจะโดนเจ้าหน้าที่ที่ไม่หวังดีหรือกลัวภาครัฐจะแอบจับตามองเราทุกฝีก้าวในโลกออนไลน์ ทำให้สูญเสียความเป็นส่วนตัวไป และการที่มี Gateway ที่ให้ข้อมูลในประเทศออกนอกหรือข้อมูลจากนอกเข้าไทยเพียงช่องทางเดียวก็ทำให้ง่ายต่อรัฐที่จะควบคุมข้อมูลได้ เช่น ภาครัฐอาจจะบล็อกไม่ให้อินเทอร์เน็ตในประเทศไทยเข้าถึงเว็บไซต์ที่ต้องการได้ คล้ายกับหลายๆ ประเทศ เช่น ลาว จีน เมียนมา เกาหลีเหนือที่สามารถบล็อกเว็บไซต์ที่รัฐไม่ต้องการให้ประชาชนเข้าถึงได้เบ็ดเสร็จ

พิจารณาจากผลเสียต่างๆ แล้วก็จะพบว่าโครงการ Single Gateway นี้ดูจะสร้างผลเสียซะมากกว่าผลดีที่รัฐบาลได้อ้างและคาดหวังไว้ ทำให้โลกออนไลน์ในไทยตอนนี้เริ่มตื่นตัวและแสดงความคิดเห็นต่อต้านแนวคิดการจัดตั้ง Single Gateway กันเป็นจำนวนมากแล้ว

และในตอนนี้ก็ได้มีคนตั้งแคมเปญคัดค้านการจัดตั้ง Single Gateway แล้วในเว็บไซต์ Change.org และปัจจุบันมีผู้เห็นด้วยกับการคัดค้านร่วมลงชื่อแล้วกว่า 27,000 คน และยังคงเพิ่มขึ้นเรื่อย โดยหวังว่าทางรัฐบาลจะรับฟังความคิดเห็นของผู้คัดค้านและยอมยกเลิกโครงการนี้ไป

สำหรับผู้สนใจลงชื่อร่วมคัดค้านด้วยสามารถทำได้ที่เว็บไซต์ตามลิงค์นี้เลยครับ

อย่างไรก็ตาม นอกจากจะมีประเด็นที่คนให้ความเห็นว่าการจัดตั้ง Single Gateway นั้นเป็นเรื่องน่าวิตกแล้ว ก็มีผู้ที่แสดงความคิดเห็นว่าด้วยหลักการแล้ว Single Gateway เป็นโครงการที่ไม่มีทางทำได้สำเร็จ โดยได้ยกสาเหตุหลายๆ สาเหตุให้เราได้อ่านกันครับ ซึ่งก็น่าสนใจมากๆ และทำให้เห็นภาพในอีกมุมมองหนึ่งด้วย ลองอ่านกันดูได้ครับ