ในหมู่เครื่องดนตรีทั้งหลาย ที่ว่ากันได้ว่าเป็นราชาแห่งเรื่องดนตรีของอินเดียก็คือ กลอง แต่ถ้าถือว่าเป็นราชินีเครื่องดนตรีของอินเดียแล้วก็น่าจะนับได้ว่าคือ พิณหรือวีณา ซึ่งมีมากมายหลายชนิด

 

ซาราสวาติ วีน่า

 

ซาราสวาติ วีน่า เป็นเครื่องสายของอินเดีย ตั้งชื่อตามซาราสวาติ(พระแม่สรัสวตีหรือพระแม่สุรัสวดี ชายาของพระพรหม) เทวีแห่งความรอบรู้ ดนตรี ศิลปะ และธรรมชาติของศาสนาฮินดูซึ่งมักเป็นที่รู้จักในปางทรงเครื่องดนตรีชนิดนี้

 

พระแม่สรัสวดีเทวีแห่งปัญญาความรู้ของฮินดู

 

เครื่องสายชนิดนี้ยาว 4 ฟุต เล่นโดยใช้นิ้วดีด บนคอเครื่องมีเฟรตทำจากงาช้างกว่า 24 ชิ้นเรียงรายกัน สายทั้ง 7 เส้นปัจจุบันนิยมทำจากเหล็ก บนส่วนหัวนิยมตกแต่งเป็นรูปมังกร ปรับความตึงสายได้ ด้วยเครื่องขนาดใหญ่ทำให้มีพื้นที่สั่นสะเทือนเกิดเสียงดัง นิยมทำจากไม้ต้นขนุน

ชาวอินเดียเรียกนักดนตรีซาราสวาติ วีน่า ว่า "รักฮูนาธา วีน่า" นิยมเล่นเครื่องดนตรีเครื่องนี้บนระบบคาร์นาติก ซึ่งเป็นระบบดนตรีของอินเดียที่เล่นกันทางตอนใต้ของประเทศ

นักประวัติศาสตร์สันนิษฐานว่า ซาราสวาติ วีน่า มีกำเนิดมาก่อนคริสตกาล 1,500 ปี เป็นเครื่องดนตรีที่เป็นสัญลักษณ์ของเทวีซาราสวาติ พระศิวะเองก็โปรดปรานเครื่องดนตรีนี้ถึงขนาดมีปางวินาดฮารา หรือ ปางทรงวีนา ขณะที่มีนักวิชาการหลายคนเชื่อว่าปางเทวีซาราสวาติถือเครื่องดนตรีนี้น่าจะเพิ่งเกิดเมื่อไม่นาน เนื่องจากพระนางทรงมีคุณสมบัติแห่งปัญญาและศิลปะที่เหมาะจะถือเครื่องดนตรีชนิดนี้

นอกจาก ซาราสวาติ วีน่า จะเป็นเครื่องดนตรีที่ปราชญ์และนักคิดคนสำคัญของอินเดียมากมายโปรดปรานแล้ว ยังถือเป็นร่องรอยวัฒนธรรมที่ทำให้รู้ว่าดนตรีอินเดียมีระบบดนตรีที่แตกต่างจากดนตรีอื่นๆ

 

     โคตตุวัธยัม

 

 

โคตตุวัธยัม ( Gottuvadhyam) หรือ จิตรวีณา หรือมหานาฏกะ วีณา มีชื่อเรียกหลายชื่อมาก เป็นวีณาที่ใช้ในวงดนตรีกรรณาติก ซึ่งมีจำนวนสายดีดมากกว่า สรัสวดี วีณา เพราะมีสายดีดถึง 21 เส้น แต่มีรูปพรรณคล้ายสรัสวดี วีณา บางครั้งมีการตั้งบนพื้นด้านหน้าพรมนิ้วจากด้านบนเหมือนจะเข้บ้านเรา

 

     รุทรวีณา

 

 

รุทรวีณา หรือ ปิณ หรือ พิณ เป็นวีณาที่นิยมใช้ในวงดนตรี ฮินดูสตานี บางประเภท ซึ่งเป็นชื่อเรียกชนิดดนตรีของอินเดียเหนือทั้งหมด มีลักษณะเป็นวีณาสันฐานตรงยาว 54 นิ้ว ที่ตั้งอยู่บนหม้อใหญ่สองหม้อ มีสายดีด 7 เส้น เวลาเล่นผู้เล่นต้องเอาวีณาพาดบาให้หมออันหนึ่งอยู่หลัง หมออันหนึ่งอยู่หน้า ส่วนตัวผู้เล่นดีดวีณาอยู่ตรงกลางว่ากันว่าคนเล่นรุทรวีณานั้นมักจะเป็นผู้ชายเท่านั้นและต้องมีลีลาการเล่นที่เผ็ดร้อนด้วย สมกับชื่อรุทรวีณา (วีณาที่มีเสียงร้องที่น่ากลัว หรือรุนแรง หรือ วีณาของพระรุทรเทพ)

 

     วิจิตรวีณา

 

 

วิจิตรวีณา มีรูปสันฐานคล้ายรุทรวีณาที่ตั้งอยู่บนหม้อคว่ำสองหม้อ แต่ยาวประมาณ 48 นิ้ว มีสายทั้งหมด 17 เส้น ซึ่งมีการแกะตัววีณาตกแต่งให้สวยงามเป็นรูปนกยูง จึงไม่อาจเล่นพาดบา ใช้วางกับพื้นด้านหน้าดีดเหมือนจะเข้ บ้านเราที่ต้องมีการกดและพรมนิ้วจากด้านบน นิยมเล่นกันมากในศตวรรษที่ 19

 

     มกระวีณา

 

 

มกระวีณา คือวีณาที่แกะเป็นรูปจระเข้ อาจเป็นที่มาของจะเข้ของมอญ มีการกล่าวถึงในวาลมิกิรามายณะว่าเมื่อพระรามพระลักษณ์พร้อมฤาษีวิศวามิตรเดินทางไปเมืองมิถุราของท้าวชนก พระบิดาของนางสีดา ได้เห็นเหล่าสตรีชั้นสูงในเมืองนั้นนิยมเล่นมกระวีณากันแทบทุกแห่งห้องเมือง

 

     มยุระวีณา

 

 

มยุระวีณา คือวีณาที่แกะเป็นรูปนกยุงเพราะรูปนกยุงเป็นสัญญาลักษณ์ประจำชาติของอินเดีย สืบมาแต่ครั้งราชวงศ์โมริยะของพระเจ้าอโศกมหาราช

 

     สตตันตรี วีณา หรือ ซันตูร

 

 

สตตันตรี วีณา หรือ ซันตูร คือวีณาร้อยสาย มีลักษณะอย่างขิมบ้านเราและก็มีการดีดคล้ายคลึงกัน มีไม้ใช้ตีด้วยสองมือด้วย นิยมเล่นกันแพร่หลายในราชสำนักของราชวงโมกุล กษัตริย์อิสลามของอินเดีย

 

     สัปตะ ตันตรี วีณา

 

 

สัปตะ ตันตรี วีณา คือ ยาฬ เจ็ดสาย เป็นเครื่องดนตรีมีรูปทรงคล้าย ฮาร์ป หรือพิณโบราณทางยุโรป แต่สัปตะตันตรีวีณา มีเจ็ดสาย เชื่อกันว่า ยาฬนี้ราวณะ หรือทศกัณฐ์นั้นเป็นผู้มีความชำนาญมาก วันหนึ่งมาท้าฤาษีอคัสตยะ ที่อยู่ที่ทมิฬนาดูสู้ แต่ฤาษีอคัสตยะดีดยาฬจนภูเขาทองคำที่อยู่ใกล้อาศรมท่านละลาย ราวณะก็เลยยอมแพ้ เชื่อกันว่ายาฬเจ็ดสายนี้เองเป็นต้นกำเนิดของสรัสวดีวีณา ซึ่งอันที่จริง ยาฬ หรือฮาร์ป Harp นี้เป็นที่แพร่หลายไปทั่ว ไอยาคุปต์ อียิปต์ กรีก โรมัน สุมารตรา พม่า (พม่าเรียกว่า saung ส้วง) ทั้งเป็นเครื่องดนตรีทางภาคเหนือ และคนกลุ่มน้อยทางภาคเหนือของไทยด้วย บางชนิดมีถึง16สายเรียกว่าพิณปีกนก

 

ส้วง

 

พิณปีกนก

 

ภาพประกอบจากอินเตอร์เน็ต

 

ซ้ำขออภัยค่ะ