อาย อาย

 

 

 

 

      อาย-อาย (อังกฤษ: Aye-aye; ชื่อวิทยาศาสตร์: Daubentonia madagascariensis) เป็นไพรเมตชนิดหนึ่ง จำพวกลีเมอร์ โดยที่อาย-อาย เป็นสัตว์เพียงชนิดเดียวเท่านั้นที่อยู่ในสกุล Daubentonia และวงศ์ Daubentoniidae   (มีอยู่ชนิดหนึ่ง คือ อาย-อายยักษ์ ที่มีความยาวกว่า 2.5 เมตร แต่ได้สูญพันธุ์ไปแล้วกว่า 2,000 ปีก่อน และมีน้ำหนักมากกว่า อาย-อาย หลายเท่า

 

 

ลูกอาย อาย

 

ศัพท์มูลวิทยา

      ชื่อวิทยาศาสตร์ของ อาย-อาย คือ Daudentonia madagascariensis (/เดอ-เบน-เทอ-เนีย มา-ดา-กัส-กา-เรียน-ซิส/) โดยชื่อสกุลตั้งขึ้นเพื่อเป็นเกียรติแก่ หลุยส์-ฌอง-มารี-เดอเบนทัน นักธรรมชาติวิทยาชาวฝรั่งเศส ที่ศึกษา อาย-อาย เป็นบุคคลแรก ขณะที่ชื่อชนิดมีความหมายถึง การอาศัยอยู่บนเกาะมาดากัสการ์ ขณะที่ชื่อสามัญคำ ว่า "อาย-อาย" มาจากเสียงร้องเรียกหากันของชาวตะวันตก ที่ออกเสียงว่า "เฮ้-เฮ้" นั่นเอง อย่างไรก็ตามยังไม่มีหลักฐานใดที่บ่งบอกว่านี่เป็นที่มาอย่างแท้จริง แต่อาจเป็นไปได้ว่าคำว่า "เฮ้-เฮ้" ในภาษามาลากาซี ออกเสียงใกล้เคียงกับคำว่า "เฮห์-เฮห์" ซึ่งมีความหมายว่า "ฉันไม่รู้" มาจากการที่ชาวมาลากาซี ซึ่งเป็นชนพื้นเมืองของเกาะมาดากัสการ์ใช้เรียก อาย-อาย กับชาวตะวันตก แทนที่จะเรียกชื่อโดยตรงก็เป็นได้ เพราะความเชื่อที่ว่า อาย-อาย เป็นสัตว์อัปมงคล

 

 

 

ลักษณะ

      จากการศึกษาทางดีเอ็นเอพบว่า อาย-อาย เป็นลีเมอร์ที่เก่าแก่ที่สุดชนิดหนึ่ง ถือเป็นต้นพันธุกรรมของลีเมอร์ที่หลากหลายในปัจจุบัน อาย-อาย เป็นลีเมอร์ที่มีลักษณะแตกต่างไปจากลีเมอร์ทั่วไป คือ มีรูปร่างหน้าตาน่าเกลียดน่ากลัวเหมือนปีศาจ มีใบหูที่กางโตเหมือนค้างคาว มีฟันที่แหลมคม โดยเฉพาะฟันหน้าที่จะไม่หยุดการงอกเหมือนกับสัตว์ฟันแทะ และมีนิ้วตีน ที่ลีบเล็กเรียวยาวผอมติดกระดูก ทำหน้าที่เหมือนมือ และมีจุดเด่น คือ นิ้วตรงกลาง 2 นิ้ว คือ นิ้วชี้ และนิ้วกลางจะแหลมยาวออกมาจากนิ้วอื่น ๆ อย่างเห็นได้ชัดเจนโดยมีนิ้วชี้เป็นนิ้วที่ยาวที่สุด อาย-อาย มีลำตัวขนาดเท่าแมว มีขนตามลำตัวสีดำปลายขนเป็นสีเงินหรือสีเทา มีหางยาวขนฟูเป็นพวงเหมือนกระรอก น้ำหนักตัวประมาณ 15 กิโลกรัม

จากการที่อาย-อาย มีฟันหน้าเหมือนสัตว์ฟันแทะ ทำให้ในระยะแรกในการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ ในปี ค.ศ. 1770 เดอเบนทันได้จัดให้อาย-อาย อยู่ในอันดับสัตว์ฟันแทะด้วยซ้ำ

 

 

 

พฤติกรรมและการขยายพันธุ์

      อาย-อาย จะใช้นิ้วนี้ให้เป็นประโยชน์ในการเคาะตามเปลือกไม้เพื่อหาแมลงหรือหนอนที่ ซ่อนตัวอยู่ข้างใน โดยใช้หูขนาดใหญ่ห่อตัวรับฟังเสียงการเคลื่อนไหวของแมลง คล้ายกับระบบโซนาร์ จากนั้นจะใช้ฟันหน้าที่แหลมคมกัดเปลือกไม้และใช้นิ้วที่ยาวนี้ล้วงเอาออกมา กินเป็นอาหาร นับได้ว่าเป็นสัตว์ที่ช่วยในการรักษาเยียวยาต้นไม้อีกชนิดหนึ่งเหมือนนกหัวขวาน เพราะช่วยกำจัดแมลงที่เป็นศัตรูพืช นอกจากนี้แล้วยังใช้ประโยชน์ในการตกแต่งขนตามลำตัวและให้ลูกได้อีกด้วย ซึ่งลูกอาย-อาย จะอาศัยดูดนมแม่เป็นระยะเวลานาน 1 ปี และจะอยู่กับแม่จนกระทั่งโตเต็มที่ จึงจะแยกตัวออกไปใช้ชีวิตอยู่ด้วยตัวเอง ซึ่งหัวนมของอาย-อาย นั้นจะไม่เหมือนกับสัตว์ในอันดับไพรเมตทั่วไป คือ จะอยู่ในตำแหน่งใกล้กับขาหนีบของขาหลัง และมีเพียง 2 หัว แทนที่จะเป็น 4 ทั้งนี้อาย-อาย ได้สูญเสียหัวนม 2 หัวไป และอยู่ในตำแหน่งที่ใกล้กับขาหนีบ เนื่องจากเป็นการวิวัฒนาการตัวเองเพื่อให้เคลื่อนที่ไปข้างหน้าอย่างรวดเร็ว ลูกอาย-อาย จะปลอดภัยกว่าหากเกาะดูดนมแม่ในตำแหน่งนี้มากกว่าหน้าอก

อาย-อาย มีระยะเวลาการผสมพันธุ์นานมากกว่าไพรเมตจำพวกอื่น ๆ คือ ใช้เวลานานถึง 45-50 นาที การผสมพันธุ์เริ่มขึ้นจากตัวเมียจะเรียกหาตัวผู้หลายตัวมารวมกันบนต้นไม้ ตัวผู้จะต่อสู้กันเพื่อที่จะได้สิทธิเป็นผู้ผสมพันธุ์กับตัวเมีย ตัวผู้ที่แพ้จะถูกไล่ออกไป เมื่อผสมพันธุ์ตัวผู้จะจับตัวเมียล็อกไม่ให้เคลื่อนไหวหนีได้ ซึ่งการผสมพันธุ์อาจจะต่อเนื่องไปเป็นระยะเวลานานถึง 3 วัน อาย-อาย ไม่มีฤดูผสมพันธุ์ที่แน่นอน จึงสามารถผสมพันธุ์ได้ตลอดปี และมีพฤติกรรมที่ผสมพันธุ์กันไปทั่ว อาย-อายตัวเมียจะเลี้ยงดูลูกจนกระทั่งโต แล้วจึงกลับมาผสมพันธุ์อีกทีซึ่งกินระยะเวลาเป็นวงรอบประมาณ 2-3 ปี อาย-อาย เป็นสัตว์ที่อยู่ตามลำพังเพียงตัวเดียว ทำรังเป็นต้นไม้ ซึ่งอยู่ด้วยกันหลายรัง โดยจะใช้รังเหล่านี้สลับกันไปเป็นที่หลับนอน

นอกจากนี้แล้ว อาย-อาย ยังกินผลไม้ที่มีเปลือกแข็งได้ เช่น มะพร้าว ด้วยการใช้ฟันกัดและกินน้ำจากมะพร้าว เป็นการหาน้ำที่ไม่ต้องพึ่งพาน้ำจากแหล่งน้ำตามธรรมชาติเหมือนสัตว์ทั่วไป อันเป็นการวิวัฒนาการที่เป็นการปรับตัวเพื่อให้ดำรงชีวิตอยู่ในสถานที่ ๆ แห้งแล้งอย่างเกาะมาดากัสการ์ในอดีต อาย-อาย มีรัศมีการหากินไกลถึง 4 กิโลเมตร

 

 

ความเชื่อ

      อาย-อาย เป็นลีเมอร์อีกชนิดหนึ่งในจำนวนไม่กี่ชนิดที่หากินในเวลากลางคืน และยังสามารถที่จะเกาะต้นไม้แบบตีลังกาแบบค้างคาวได้เมื่อหากิน ประกอบมีหน้าตาน่าเกลียดน่ากลัว ชาวมาลากาซีจึงมีความเชื่อว่า อาย-อาย เป็นสัตว์ที่นำความตายมาสู่ผู้เห็นพบ มีความเชื่อและข้อห้ามเกี่ยวกับอาย-อายเป็นจำนวนมาก ซึ่งเรียกว่า ฟาดี้ เช่น หากใครถูกอาย-อาย ใช้นิ้วที่แหลมยาวนั้นชี้ก็จะถึ่งแก่ความตายในไม่ช้า และหากพบอาย-อาย ใกล้หมู่บ้าน ก็เป็นลางบอกเหตุว่าจะมีผู้ตายในหมู่บ้านนี้ในไม่ช้า หรือถ้าได้สัมผัสเนื้อตัวอาย-อาย ก็จะถึงแก่ความตายในเวลา 1 ปี และหากพบซากอาย-อาย ต้องฝังด้วยตนเอง หรือแม้แต่ว่าหากใครตายไปแล้ว ก็จะกลับมาเกิดใหม่เป็นอาย-อาย เป็นต้น

 

 

คลิปจากYOUTUBE