เทพเจ้าสายนรกตามคตินิยมของจีน

        วันที่ 6 กันยายน 2568 นี้เป็นวันสาทรจีน ผู้เขียนเลยขอแนะนำให้ทุกรู้จักกับเทพเจ้าที่อยู่ที่ขุมนรกของจีนนั้นมีใครกันบ้าง      เมื่อพูดถึงความเชื่อเรื่องเทพเจ้า หลายคนอาจนึกถึงสวรรค์ แสงสว่าง และความเป็นสิริมงคล แต่ในอีกด้านหนึ่งความเชื่อคตินิยมของจีน มีดินแดนอันลึกลับที่ทำหน้าที่ตัดสินบาปบุญคุณโทษ นั่นก็คือ "นรก"

              “นรก” หลายคนรู้จักว่าเป็นที่สถิตของเทพผู้ทรงอำนาจแห่งยมโลก สะท้อนถึงแนวคิดเรื่องบาปบุญและการเวียนว่ายตายเกิดอันลึกซึ้งที่ฝังรากอยู่ในวัฒนธรรมจีนมาช้านาน มาร่วมเปิดประตูสู่แดนหลังความตาย และทำความเข้าใจบทบาทสำคัญของเทพเจ้าต่างๆในโลกที่เรามองไม่เห็นกัน หรือโลกหลังความตายกัน

“เหงี่ยมล่ออ๋อง หรือเหยียนโหลวหวาง” เป็นที่รู้จักันในนาม เทพเจ้าแห่งนรกทั้ง 10 ขุม และเป็นผู้ครอบครองบัญชีการเกิดการตายของมนุษย์และสัตว์บนโลก

              เพราะความตายไม่ใช่จุดจบ แต่เป็นการเริ่มต้นของการพิพากษา วิญญาณจะต้องเดินทางไปยังยมโลกผ่านแม่น้ำลืมเลือนและเข้าพบเหงี่ยมล่ออ๋อง ซึ่งท่านจะตรวจสอบบุญและบาปของวิญญาณนั้นผ่าน "สมุดบันทึกกรรม" ที่เก็บบันทึกสิ่งการกระทำทั้งดีและไม่ดีตลอดชีวิตของวิญญาณดวงนั้น
หากทำความดี ท่านจะตัดสินให้ไปเกิดในภพภูมิที่ดี เช่น โลกมนุษย์ สวรรค์ หรือได้รับพรในภพชาติใหม่ หากทำความชั่ว จะต้องรับโทษในนรกก่อน อาจต้องเวียนว่ายตายเกิดในภพภูมิที่ต่ำกว่า เช่น ภพสัตว์ หรืออยู่ในนรกเพื่อชดใช้กรรม

              ชาวจีนมักจะบูชาเหงี่ยมล่ออ๋องเพื่อขอพรให้แคล้วคลาดปลอดภัย ขอให้ท่านเมตตาดวงวิญญาณในการพิพากษาหลังความตาย นอกจากนี้เชื่อว่าเหงี่ยมล่ออ๋องสามารถช่วยปลดปล่อยวิญญาณที่ติดอยู่ในยมโลกให้สามารถรับส่วนบุญจากครอบครัวได้

              นอกจากนี้ในพุทธศาสนานิกายมหายานของจีน เหงี่ยมล่ออ๋องเป็นหนึ่งในเทพเจ้าประจำ สิบตำหนัก ของยมโลก

“จงขุย”  ได้รับขนานนามว่าเทพปราบปีศาจ ลักษณะหนวดเคราดกดำล้มกรอบหน้า ตาโปนดุดันน่ากลัว สวมใส่ชุดขุนนาง ท่านมีหน้าที่กำราบวิญญาณร้าย

              ตามตำนานของจีน เล่าว่า จงขุยเป็นชายหนุ่ม มีความรู้ดี แต่หน้าตาอัปลักษณ์ เขาเดินทางไปกับตู้ผิง เพื่อนคนหนึ่งซึ่งเป็นคนบ้านเดียวกัน เพื่อเข้าสอบรับราชการเป็นบัณฑิต ที่เรียกว่า จอหงวน ในเมืองหลวง แม้ว่าจงจะสอบได้คะแนนสูงสุด แต่ฮ่องเต้ก็มิได้ประทานตำแหน่งจอหงวน ให้เพราะ“จงขุย”  มีรูปร่างหน้าตาที่น่าเกลียดนั่นเอง เมื่อเป็นเช่นนี้ “จงขุย”  จึงโกรธและน้อยใจอย่างยิ่ง และฆ่าตัวตายที่บันไดพระราชวังนั่นเอง

              ส่วนตู้ผิงก็ช่วยทำศพเพื่อน ครั้นเมื่อตายไปแล้ว “จงขุย”  ได้เป็นราชาแห่งปิศาจในนรก และจะกลับบ้านเกิดในช่วงปีใหม่ (นั่นคือ ตรุษจีน) นอกจากนี้ ยังได้ตอบแทนความมีน้ำใจของตู้ผิง โดยการมอบน้องสาวให้แต่งงาน

              เรื่องราวของ“จงขุย”  นั้นเป็นที่รู้จักกันดีในนิทานพื้นบ้านของจีน ตั้งแต่สมัยจักรพรรดิถังเสฺวียนจง ในราชวงศ์ถัง (ค.ศ. 712 ถึง ค.ศ. 756) จากเอกสารในสมัยราชวงศ์ซ่ง ระบุว่า เมื่อจักรพรรดิเสวียนจงทรงพระประชวรหนัก ทรงพระสุบินเห็นปิศาจสองตน ตนเล็กขโมยถุงเงินไปจากพระสนม นามว่าหยางกุ้ยเฟย และขลุ่ยขององค์จักรพรรดิ ส่วนปีศาจคนใหญ่นั้น สวมหมวกขุนนาง มาจับปิศาจตนเล็ก และดึงลูกตาออกมากินเสีย จากนั้นปิศาจตนใหญ่ก็แนะนำตนว่าชื่อ“จงขุย”  และบอกว่าตนได้สาบานที่จะกำจัดอาณาจักรแห่งความชั่วร้าย เมื่อจักรพรรดิตื่นบรรทม ก็ทรงหายจากอาการประชวร จากนั้นได้มีบัญชาให้นายช่างหลวง ชื่อ อู่ เต้าจื่อ วาดภาพจง ขุยให้เหล่าขุนนางดู และภาพดังกล่าวมีอิทธิพลอย่างมากต่อภาพวาดจง ขุยในสมัยต่อ ๆ มา

              "อู๋เต้าจื่อ" วาดภาพของจงขุยตามที่เห็นในพระสุบิน และทรงแจกจ่ายรูปของจงขุยให้แก่ประชาราษฎรติดที่หน้าประตูบ้าน เพื่อป้องกันสิ่งอัปมงคลและสิ่งชั่วร้ายนานาประการ ในตำนานยังกล่าวด้วยว่า จงขุยได้รับมอบหมายจากสวรรค์ให้มีทหารในสังกัดถึง 3 พันนาย เพื่อช่วยในการปราบปีศาจ

              ดังนั้น สำหรับชาวจีนแล้ว จงขุยคือเทพผู้สำคัญที่สุดในยามที่ชาวบ้านเกรงกลัวภูตผี และกลายมาเป็นสัญลักษณ์ของเทพเจ้าผู้พิทักษ์มนุษย์ให้พ้นจากภัยรังควานของภูตผีปีศาจสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน เชื่อกันว่า ใครที่กลัวจะถูกทำของใส่ หรือถูกคุณไสยเล่นเอา ต้องมีจงขุยคุ้มครองอยู่ในบ้าน หรือกรณีที่ต้องเข้าโรงพยาบาล หรือคนป่วยไปพักฟื้นที่ไหน สถานที่เหล่านั้นถือว่า มันสกปรก คือมีคนตายมาก ต้องมีผีอยู่ ให้เอาเทพปราบมารองค์นี้ไปด้วย แล้วจะปลอดภัยหายเป็นปกติกลับบ้านได้

ยมทูตขาวดำสองยมทูตผู้ทำหน้าที่รับวิญญาณ
              ยมทูตขาว ชื่อว่า เชี่ยปี่อัน ลักษณะผิวซีดขาวราวกับซากศพ ร่างสูงชะลูด ใส่ชุดจีนโบราณสีขาว สวมหมวกทรงสูงจารึกอักษร “พบเจอแล้วมีโชค” แลบลิ้นสีแดงยาวจนถึงหน้าอก ในมือถือกระบองหรือร่มกระดาษ คอยรับดวงวิญญาณที่เป็นคนดีมีศีลธรรม หรือยอมไปยังปรโลกแต่โดยดี

              ยมทูตดำ ชื่อว่าฟ่านอู๋จิ้ว ลักษณะแข็งแรงกำยำ ผิวคล้ำ ใบหน้าเคร่งขรึมดุดัน ใส่ชุดจีนโบราณสีดำ สวมหมวกทรงสั้นจารึกอักษร “ใครพบข้าความตายมาเยือน” ในมือถือโซ่ตรวนล่ามวิญญาณ ที่เอวเหน็บลูกคิดอันเป็นสัญลักษณ์แห่งการคิดคำนวณบาปบุญของดวงวิญญาณ คอยจับดวงวิญญาณคนที่มีจิตใจโหดร้าย หรือดื้อดึงไม่ยอมไปปรโลก

ตำนานกำเนิด: ทั้งสองเป็นพี่น้องที่รักกันมาก ทำงานเป็นผู้คุมนักโทษ ต่อมาได้ปล่อยนักโทษที่ขอไปพบครอบครัว ด้วยความรู้สึกผิดและเสียใจต่อหน้าที่ที่บกพร่อง จึงจบชีวิตตนเองลงในคุก พญายมจึงรับดวงวิญญาณของทั้งสองมาช่วยงานและตั้งให้เป็นยมทูต

ชาวจีนมักบูชาท่านเป็นคู่ เพื่อขอพรด้านโชคลาภโดยเฉพาะเรื่องการเสี่ยงดวงลาภลอยต่างๆ เชื่อว่าหากขอพรจากฟ้า (เทพบนสวรรค์) ไม่ได้ ก็ให้ขอกับดิน (เทพในนรก) แทน

ยมฑูตหัววัวหน้าม้า เทพเจ้าผู้คอยจับดวงวิญญาณ
              ยมทูตหัววัว หน้าม้า ทั้งสองเป็นผู้จับดวงวิญญาณที่ชั่วร้าย ท่านจะมีหน้าที่คอยดูแลสะพานที่ต้องข้ามระหว่างเหวนรก และยังมีหน้าที่คอยลงทัณฑ์ดวงวิญญาณที่ชั่วร้ายไปตามวาระโทษของแต่ละดวงวิญญาณด้วย ซึ่งท่านทั้งสองจะมีหน้าที่ประจำอยู่ที่เมืองนรกเพียงเท่านั้นจะต่างไปจากยมทูตขาวดำซึ่งทั้งสองทำหน้าที่บนโลกมนุษย์คอยนำดวงวิญญาณมาพิพากษาในนรก

              ยมทูตหัววัว หน้าม้า เปรียบได้ว่าท่านทั้งสองเป็นเทพเจ้าซึ่งคอยทำหน้าที่จับดวงจิตวิญญาณที่มีความชั่วร้าย ซึ่งยมทูตหัววัวนั้นเมื่อครั้งยังเป็นมนุษย์อยู่นั้น เขาผู้นี้เป็นผู้อกตัญญูต่อบิดามารดาเป็นอย่างมาก พอเขาได้เสียชีวิตลงจึงกลายมาเป็นคนที่มีหัวเป็นวัวในนรกคอยทำหน้าที่ควบคุมดูแลความสงบในนรกและยังคอยจับกุมสัตว์นรกที่ทำการหลบหนีอีกด้วย ซึ่งในศาสนาพุทธฝ่ายมหายานนั้นผู้ทำหน้าที่นี้มีเพียงแค่หัววัวเท่านั้น

              แต่ในคติความเชื่อของชาวจีน ในยุคราชวงศ์ฮั่น ณ ขณะนั้นมักให้ความสำคัญกับความหมาย “คู่” หรือ “สมมาตร” เป็นอย่างมาก พวกเขาจึงมีความกังวลเกี่ยวกับสิ่งนี้เป็นอย่างมากจึงได้มีการเพิ่มเติมลงไปให้มียมทูตหน้าม้าเพิ่มขึ้นมาให้เกิดเป็นคู่ แต่จากข้อมูลได้บอกเอาไว้อีกว่ายมทูตหน้าม้านี้เป็นพวก รากษสซึ่งเป็นความเชื่อของพระพุทธศาสนา อีกด้วยเช่นกัน

ลักษณะภายนอก : ยมทูตหัววัว หน้าม้า

              ในตามตำนานยมทูตหัววัว หน้าม้าถือได้ว่าเป็นองครักษ์ของผู้เป็นใหญ่ในนรกคือพญายมก็ได้เช่นกัน

              ผู้หนึ่งมีร่างกายเป็นมนุษย์มีส่วนหัวเป็นวัวมีมือเป็นแบบมนุษย์ ท่านจะมีกีบของวัว ซึ่งยมทูตหัววัวจะมีพละกำลังเป็นอย่างมากเขาแข็งแรงมากซึ่งสามารถยกภูเขาได้ทั่งลูก อาวุธที่ยมทูตหัววัวอยู่นั้นมักจะเป็นสามง่าม ง้าว หรือโซ่ ตามคัมภีร์พระพุทธศาสนาบางเล่มได้กล่าวเอาไว้ว่ายมทูตหัววัวเปรียบได้เหมือนกับ “ผู้พิทักษ์” บางตำนานได้กล่าวถึงลักษณะยมฑูตทั้งสองว่า

              ยมฑูตหัววัว มีร่างกายและมือเป็นมนุษย์ ทว่าหัวและกีบเท้าเป็นวัว ในมือถือง้าว โซ่ หรือสามง่าม

              ยมฑูตม้า มีร่างกายและมือเป็นมนุษย์ ทว่าหัวและกีบเท้าเป็นม้า ในมือถืออาวุธลงทัณฑ์เช่นมีด ตะขอ หรือโซ่เพื่อคอยจับกุมสัตว์นรกที่ทำการหลบหนี

              นอกจากนี้ยมทูตหัววัวมักจะต้องคอยลาดตะเวน ตรวจตราเหล่าวิญญาณผู้ทำบาปที่อยูในนรกไม่ให้หลบหนี ซึ่งมีการเข้าใจผิดเรื่องโลกหลังความตายที่มีคนบางกลุ่มเชื่อว่าผุ้ที่ยังมีชีวิตอยู่บนโลกมนุษย์ ถ้าไม่มีความกตัญญูต่อบิดามารดาแล้วนั้นถ้าเสียชีวิตตายลงไป ดวงจิตวิญญาณนั้นจะกลายเป็นผีและคนที่มีส่วนหัวเป็นวัว ในที่นี้ผู้ที่ตีความในพระสูตรไถโคลนถีเฉิงนั้นอาจจะตีความผิดก็เป็นได้เช่นกันซึ่งเป็นความเชื่อที่ผิด ซึ่งพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน มีเรื่องเล่าไว้ว่า พระพุทธเจ้าทรงได้กล่าวโดยสรุปว่าผุ้ที่อกตัญญูต่อบิดามารดาหรือผู้ที่ไม่เคารพต่อผู้ใหญ่นั้นถ้าตายไปก็ต้องตกลงไปที่นรกให้พญายมพิพากษาอย่างแน่นอน ส่วนยมทูตหน้าม้านั้นเป็นรากษส มีลักษณะส่วนหัวเป็นม้ามีร่างกายเป็นมนุษย์ ท่านจะมีอาวุธเป็นมีด ตะขอ อาจเป็นโซ่ก็ได้ แต่ความเป็นจริงแล้วอาวุธของท่านทั้งสองจะขึ้นอยู่กับความเชื่อของแต่ละยุคสมัยของผู้ที่จะสื่อสารวาดรูปให้ท่านเป็นอย่างไรมากกว่า

              คติความเชื่อราชวงศ์ซ่ง : ยมทูตหัววัว หน้าม้า

              ในยุคสมัยของราชวงศ์ซ่งนั้น ครั้งนั้นมีนักพรตผู้หนึ่งซึ่งได้บำเพ็ญบารมี ท่านมีฤทธิ์สามารถเหาะเหินเดินอากาศ และยังมีญาณสามารถถอดจิตออกไปท่องเที่ยวแล้วภพภูมิต่าง ๆ ได้ ขณะนั้นนักพรตได้ถอดจิตไปเที่ยวเยียมดูบังสวรรค์และยังได้ลงไปสำรวจที่นรกภูมิอีกด้วย ซึ่งตอนนั้นนักพรตได้กลับมาบอกกับกษัตริย์ที่ปกครองบ้านเมืองขณะนั้นว่า ท่านผู้เป็นใหญ่ในนรกได้ฝากส่งสารมาบอกว่า 

              ท่านพญายมมีความสงสารในวัวและม้าที่ถูกสังเวยเซ่นไหว้จนตัวต้องถูกฆ่าอย่างทรมาน ท่านพญายมสงสารเมื่อยามที่ดวงจิตวิญญาณของม้าและวัวลงมายังนรกท่านจึงได้แต่งตัวใหดวงจิตทั้งสองนี้คอยทำหน้าที่ควบคุมและลงทัณฑ์เหล่าบรรดาสัตว์นรก เปรียบได้เหมือนกับว่า ท่านให้โอกาสวัวกับม้าคอยแก้แค้นมนุษย์ที่มาปลิดชีวิตทรมานพวกมันนั้นเอง

              จากตำนานเรื่องเทพเจ้าสายนรกนี้ ทำให้เห็นว่าสรรพชีวิตล้วนหนีไม่พ้นการเกิดดับ สิ่งต่างๆ ล้วนเป็นไปตามสัจธรรมที่ว่า "ทำดีย่อมได้ดี ทำชั่วย่อมได้ชั่ว" ก็ยังคงเป็นแก่นแท้ที่ทรงอิทธิพลในการดำเนินชีวิต และเป็นสิ่งที่ช่วยชี้นำให้เราใช้ชีวิตอย่างมีสติและไม่ประมาทอยู่เสมอ

********