"โหราศาสตร์เชิงจิตวิทยา” (Psychological  Astrology) กับบุคลิกภาพของคนทั้ง 12 ราศี

            ในทุกยุคทุสมัย มนุษย์พยามคิดค้นทฤษฎีในการจำแนกลักษณะของนิสัยของคนเราออกเป็นประเภทต่างๆเพื่อทำความเข้าใจ ความรู้สึกแนวคิดของตนเองและผู้อื่น โดยมีทฤษฎีที่มีชื่อเสียงต่างๆเข้ามาเกี่ยวข้อง อาทิเช่น จริต 6 ในพุทธศาสนา ลักษณะนิสัยที่แสดงออก ผ่านการกระทำหรือความเชื่อของบุคคล เป็นต้น แต่หลายคนอาจไม่ทราบว่า แท้จริงแล้วศาสตร์ในการจำแนกลักษณะนิสัยบุคคลที่เก่าแก่สุดก็น่าจะเป็น “โหราศาสตร์”

            “โหราศาสตร์” (Astrology) เป็นศาสตร์ที่ว่าด้วยความสัมพันธ์ระหว่างดวงดาวในจักรวาล กับสิ่งต่างๆบนโลก ซึ่งมีอิทธิพลต่อบุคลิกภาพปและความสัมพันธ์ของมนุษย์ คำว่า “Astrology” มาจากรากศัพท์คำว่า “astron” มีหมายถึง “ดวงดาว” และคำว่า “logos” หมายถึง “คำสอน” หรือ “วิชา” ดังนั้นวิชาว่าด้วย “โหราศาสตร์” (Astrology) จึงหมายถึง วิชาหรือคำสอนเกี่ยวกับดวงดาว ที่พยามอธิบายผลกระทบของดวงดาวที่มีอิทธิพลต่อมนุษย์

            ต้นกำเนิดโหราศาสตร์ตะวันตก หากย้อนไปเมื่อหลายพันปี ในยุคของบาบิโล ได้ก่อกำเนิดวิชาโหราศาสตร์ตะวันตก ดั่งจะเห็นจาก นาฬิกาจักรราศีโบราณที่ถูกสร้างโดยชาวบาบิโล ต่อมาเข้ามาแพร่หลายในยุคกรีกและโรมันรุ่งเรือง และขยายความนิยมในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา จนถึงปัจจุบันตามลำดับ

            คำว่า “โหราศาสตร์ตะวันตก” เปรียบเหมือนกับร่มคันใหญ่ที่ครอบแขนงวิชาโหราศาสตร์ฝั่ง western ไว้หลากหลายมาก เช่น “โหราศาสตร์เชิงจิตวิทยา” (Psychological  Astrology) / “โหราศาสตร์วิวัฒน์” (evolution astrology) / “โหราศาสตร์กรรม” (karmic astrology) / ฯลฯ ที่กล่าวไม่หมด แต่ทั้งหมดล้วนให้ความสำคัญกับพลังงานธาตุทั้ง 4 หรือ 4 elements และมีการใช้ความหมายของธาตุในการอ่านชะตาบนหลักเกณฑ์เดียวกัน

“โหราศาสตร์เชิงจิตวิทยา” (Psychological  Astrology) คืออะไร?

            “โหราศาสตร์เชิงจิตวิทยา” (Psychological  Astrology) เป็นปารผสมผสานหลักความเชื่อทางโหราศาสตร์ตะวันตกเข้ากับหลักการทางจิตวิทยา เพื่อเสนอมุมมองเกี่ยวกับบุคลิกภาพ พฤติกรรม ผ่านตำแหน่งของดวงดาวในแผนที่ดวงดาวเกิด และวิธีการที่บุคลนั้นๆมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นอย่างไร โดยจุดมุ่งหมายในการเข้าใจในตัวตนของเรา และตัวตนผู้อื่นที่เข้ามาปฏิสัมพันธ์กับเรา โดยในบทความนี้ผู้เขียนจะขอนำเสนอเรื่องธาตุตามหลักโหราศาสตร์ตะวันตกในรูปแบบ“โหราศาสตร์เชิงจิตวิทยา” (Psychological  Astrology) พอสังเขป

ทำไมเราต้องเรียนรู้เรื่องธาตุ?

            เวลาพูดถึงโหราศาสตร์ หลายคนจะนึกถึง “ราศีประจำตัว” หรือ “ดวงดาว” แต่ในความเป็นจริงแล้ว รากฐานที่น่าสนใจอีกหนึ่งสิ่งของโหราศาสตร์ตะวันตกคือ “ธาตุ” ธาตุ (Elements) เป็นแนวคิดที่มีมาตั้งแต่ยุคกรีกโบราณ สมัย Aristotle เองก็ได้เคยบันทึกไว้ว่า “ไฟ ดิน ลม น้ำ” เป็นสารตั้งต้นของสรรพสิ่ง

            เมื่อแนวคิดนี้ถูกนำเข้ามาสู่เส้นทางของโหราศาสตร์ตะวันตก นักโหราศาสตร์โบราณเช่น Claudius Ptolemy ก็มีการใช้ธาตุเป็นตัวอธิบายพลังงานชีวิตของมนุษย์เช่นกัน ต่อมาในเชิงจิตวิทยา Carl Jung ยังอ้างถึงธาตุทั้งสี่ในฐานะ archetypes ของจิตใจมนุษย์ เช่น

            “ไฟแทน สัญชาตญาณ (Intuition), น้ำแทนอารมณ์-ความรู้สึก (Feeling), ลมแทนความคิด (Thinking), ดินแทนประสาทสัมผัส (Sensation)”

            สิ่งนี้ทำให้ธาตุกลายเป็น “สะพาน” ที่เชื่อมโหราศาสตร์เข้ากับจิตวิทยาสมัยใหม่ ดังนั้นการเข้าใจธาตุ ไม่ใช่แค่เรื่องดวงดาว แต่คือการเข้าใจว่า เราสัมพันธ์กับโลกและจักรวาลอย่างไร โดยเฉพาะ "จักรวาลภายในของเรา" นั่นเอง

ทำไมธาตุถึงมีความสำคัญ

            ถ้าเปรียบโหราศาสตร์เป็น “ภาษา” ดาวและราศีก็คือคำศัพท์ ส่วน ธาตุคือรากศัพท์ ที่หล่อหลอมความหมายของทุกคำ Stephen Arroyo นักโหราศาสตร์ ปรมาจารย์ชื่อดังได้ เขียนไว้ใน Astrology, Psychology and the Four Elements ว่า

            “เพียงแค่เข้าใจสมดุลของธาตุในดวงชะตา คุณก็เข้าใจพื้นฐานชีวิตและบุคลิกภาพของเจ้าชะตาไปแล้วเกินครึ่ง”

            นอกจากนี้ ธาตุยังทำหน้าที่เป็น “ระบบตรวจสอบความสมดุล” ของเราด้วย เช่น ถ้าไฟมากเกินไป เราอาจใจร้อน วู่วาม, ถ้าดินน้อยเกินไป เราอาจไม่มั่นคง ขาดความเป็นรูปธรรม, ถ้าน้ำล้น เราอาจจมในอารมณ์, ถ้าลมขาด เราอาจสื่อสารไม่ได้ รู้สึกเหมือนโดดเดี่ยว

            กล่าวอีกแบบคือ ธาตุ เท่ากับ “ระบบนิเวศพลังงาน” ของเรา ถ้าธาตุสมดุล เราจะรู้สึกมีชีวิตชีวา แต่ถ้าธาตุขาดหรือเกิน ชีวิตจะเริ่มส่งสัญญาณให้เราหันกลับมาดูแล

            ประเภทของธาตุถูกแบ่งออกเป็น 2 ประเภท - ธาตุแบ่งออกเป็น Active และ Passive ใน”โหราศาสตร์ตะวันตก” และ“โหราศาสตร์เชิงจิตวิทยา” (Psychological  Astrology)  ธาตุยังถูกจัดออกเป็น พลังงานสองขั้ว ที่สะท้อนวิธีที่เรามีปฏิสัมพันธ์กับโลก

1. Active Elements (ไฟ & ลม): สายลงมือทำ action

            ธาตุที่เคลื่อนไหวออกนอกตัวเอง เป็นพลังของการริเริ่ม แสดงออก สร้างการเปลี่ยนแปลง เหมาะกับการเริ่มต้นและการสื่อสาร

2. Passive Elements (ดิน & น้ำ): สายสนับสนุน support

            ธาตุที่เก็บรับและโอบอุ้ม เป็นพลังของการสร้างฐานราก ดูแล รักษา สะท้อนความมั่นคงและความลึกซึ้ง

            การเข้าใจขั้ว Active และPassive ทำให้เราเห็นเลยว่าทำไมบางคนถึงพุ่งเข้าใส่โลกเหมือนเปลวไฟ (Active) ขณะที่บางคนกลับนิ่ง ลึก และซึมซับ (Passive) ทั้งสองด้านไม่ได้ดีหรือแย่ เพียงแต่ ต้องเรียนรู้การทำงานร่วมกัน

คุณสมบัติของในแต่ละกลุ่มราศีธาตุ

 

กลุ่มธาตุไฟ : กลุ่มราศีธาตุไฟ คือ แรงบันดาลใจ ความกล้าหาญ การริเริ่ม

 

Aries (เมษ) – ไฟเริ่มต้น (Cardinal Fire)

ลักษณะภายนอก : กระฉับกระเฉง ตอบสนองเร็ว เหมือนเปลวไฟที่จุดปุ๊บก็ลุกทันที

จิตใจ: ใจร้อน กล้าเสี่ยง ชอบเป็นผู้นำ ขับเคลื่อนโดย “ความอยากลอง”

จิตวิญญาณ : พลังแห่งการเกิดใหม่ (Initiation) สอนให้เรารู้จัก “ก้าวแรก”

สิ่งที่แสดงออก : กล้าหาญ บุกเบิก สร้างแรงบันดาลใจให้คนรอบตัว

เบื้องลึกภายในจิตใจ : หุนหันพลันแล่น เอาแต่ใจ มักเบื่อเร็ว

ไฟเกิน: Aggressive, ขี้โมโห ควบคุมอารมณ์ยาก

ไฟขาด: ไม่มีแรงขับ เหมือนชีวิตขาดประกาย ไม่กล้าลงมือทำ

ข้อแนะนำ : เขียน gratitude journal เกี่ยวกับคุณค่าที่แท้จริงในตัวเอง  หรือ การฟังเพลงช้าๆ ที่อ่อนโยน หรือเล่นกับสัตว์เลี้ยง

 

Leo (สิงห์) : ไฟมั่นคง (Fixed Fire)

ลักษณะภายนอก : พลังงานอบอุ่น เหมือนดวงอาทิตย์ ให้ความมั่นใจแก่คนรอบข้าง

จิตใจ : ต้องการการยอมรับ ชอบสร้างความภูมิใจในตัวเอง มีความเป็นศิลปินในชีวิต

จิตวิญญาณ : พลังแห่ง “การส่องสว่าง” เรียนรู้การเป็นแสงให้ตัวเองและผู้อื่น

สิ่งที่แสดงออก : ใจกว้าง อบอุ่น มีเสน่ห์ เป็นผู้นำโดยธรรมชาติ

เบื้องลึกภายในจิตใจ : หยิ่ง อีโก้สูง ดื้อดึง ยึดติดภาพลักษณ์ ต้องการคำชมมากเกินไป

ไฟเกิน: Ego ใหญ่ หยิ่งผยอง ต้องการ spotlight ตลอดเวลา

ไฟขาด: รู้สึกหมดพลัง เหมือนไม่มีใครเห็นค่า ไม่มั่นใจ

ข้อแนะนำ : เขียน gratitude journal เกี่ยวกับคุณค่าที่แท้จริงในตัวเอง และ การฟังเพลงช้าๆ ที่อ่อนโยน หรือเล่นกับสัตว์เลี้ยง

 

Sagittarius (ธนู) : ไฟเคลื่อนไหว (Mutable Fire)

ลัษณะภายนอก : กระปรี้กระเปร่า ชอบเดินทาง ชอบความท้าทายใหม่ ๆ

จิตใจ : ใฝ่หาความรู้ เชื่อมโยงความคิด ชอบอิสระ

จิตวิญญาณ : พลังแห่ง “การแสวงหา” เส้นทางสู่ความจริงที่ยิ่งใหญ่

สิ่งที่แสดงออก : มองโลกกว้าง สนุกกับการเรียนรู้ รักอิสระ เปิดใจกว้าง สนุกกับการผจญภัย

เบื้องลึกภายในจิตใจ: ฟุ้งฝันเกินจริง ขาดความต่อเนื่อง พูดมากกว่าทำ อยู่ไม่ติดที่

ไฟเกิน: Hyperactive, หุนหัน, พยายามหนีจาก commitment, ฟุ้งซ่าน อยากทำทุกอย่าง แต่ไม่โฟกัสสักอย่าง

ไฟขาด: ขาดแรงบันดาลใจ ไม่กล้าฝันใหญ่ หรือหมดศรัทธา มองไม่เห็นความหมายของชีวิต

ข้อแนะนำ : ฝึกการอยู่กับปัจจุบัน เช่น กินข้าวโดยไม่เล่นมือถือ หรือ การเดินป่าหรือทำกิจกรรมกลางแจ้งที่มีธรรมชาติช่วยดึงกลับมา

 

กลุ่มธาตุดิน  : กลุ่มราศีธาตุดิน คือ ความมั่นคง การสร้างรากฐาน การจัดการรูปธรรม

 

Taurus (พฤษภ) : ดินมั่นคง (Fixed Earth)

ลักษณะภายนอก : แข็งแรง มั่นคง รักความสบายทางกาย

จิตวิญญาณ : พลังแห่ง “การยึดโยงกับโลก” ผ่านประสบการณ์สัมผัส

สิ่งที่แสดงออก : อดทน ภักดี มีความสุขกับสิ่งง่ายๆ มั่นคง มีความสุขกับความเรียบง่าย

เบื้องลึกภายในจิตใจ  : ดื้อดึง ยึดติด วัตถุนิยม รักความสบายจนเกินไป

ดินเกิน: ยึดติดกับสิ่งของหรือความสัมพันธ์ ไม่ยอมเปลี่ยน ดื้อ ยึดติด ไม่อยากเปลี่ยนแปลง

ดินขาด: ขาดรากฐาน รู้สึกไม่มีความมั่นคงทางใจหรือการเงิน รู้สึกไม่มีหลัก ไม่มีที่ยืน ขาดความมั่นใจในความมั่นคง

ข้อแนะนำ : ฝึกกินอาหารแบบ mindful eating หรือ  ทำสวน ปลูกต้นไม้ แตะดินด้วยมือ และงานศิลป์ที่เกี่ยวกับการสัมผัส เช่น ปั้นดินเผา ทำอาหาร

 

Virgo (กันย์) : ดินเคลื่อนไหว (Mutable Earth)

ลักษณะภายนอก : ชอบความเป็นระเบียบ รายละเอียด

จิตใจ : วิเคราะห์เก่ง มองหาข้อบกพร่องเพื่อปรับปรุง

จิตวิญญาณ : พลังแห่ง “การรับใช้” (Service) การดูแลผู้อื่น

สิ่งที่แสดงออก : ขยัน เอาใจใส่ ซื่อสัตย์ ใส่ใจรายละเอียด มีใจบริการ

เบื้องลึกภายในจิตใจ : จู้จี้ วิตกเกินไป วิจารณ์ตัวเองหนัก กังวลไม่หยุด

ดินขาด: รู้สึกไร้ระบบ ร่างกาย/ใจไม่เป็นระเบียบ สับสน วุ่นวาย ไม่รู้จะเริ่มตรงไหน รู้สึกไร้ประสิทธิภาพ

ข้อแนะนำ : ฝึกหายใจ 5 นาทีเวลาสมองเริ่มตีกันเอง หรือ การจัดห้องหรือโต๊ะทำงานให้เป็นระเบียบ และ การทำBullet journal, การเขียน check-list ที่สร้างสรรค์

 

Capricorn (มังกร) : ดินเริ่มต้น (Cardinal Earth)

ลักษณะภายนอก : หนักแน่น มุ่งเป้าหมาย ร่างกายทำงานเพื่อความสำเร็จ

จิตใจ : จริงจัง รับผิดชอบ มุ่งมั่นในสถานะและความสำเร็จ

 จิตวิญญาณ :  พลังแห่ง “การปีนเขา” ไปสู่ยอดที่สูงกว่า

สิ่งที่แสดงออก : มีวินัย รับผิดชอบ สร้างผลลัพธ์ได้จริง

เบื้องหลังภายในจิตใจ : เคร่งเครียด เก็บกด มุ่งวัตถุเกินไป เครียด มุ่งแต่งาน เก็บกดอารมณ์

ดินเกิน: Workaholic, ยึดติดสถานะและความสำเร็จ, ทำงานหนักเกินไป, มองโลกเคร่งเครียดจนหมดความสุข

ดินขาด: รู้สึกไร้ทิศทาง ไม่มีเป้าหมายชัดเจน ไม่มั่นใจว่าจะไปถึงเป้าหมายได้

ข้อแนะนำ : หัดปล่อยวางกับสิ่งที่ควบคุมไม่ได้ หรือ การหากิจกรรมทำอาทิ ปีนเขา เดินในธรรมชาติ และ การวางแผนชีวิตผ่าน vision board หรือ art ที่สะท้อนความฝัน

 

กลุ่มธาตุลม : กลุ่มราศีธาตุลม คือ ความคิด การสื่อสาร การเชื่อมโยง

 

Gemini (เมถุน) – ลมเคลื่อนไหว (Mutable Air)

ลักษณะภายนอก : คล่องตัว เปลี่ยนไว

จิตใจ : อยากรู้อยากเห็น พูดเก่ง กระตือรือร้นกับข้อมูลใหม่ ๆ

จิตวิญญาณ : พลังแห่ง “Messenger” ส่งต่อความคิดและการเรียนรู้

สิ่งที่แสดงอออก : ปรับตัวเก่ง สื่อสารดี ปรับตัวเก่ง เรียนรู้ไว

เบื้องลึกภายในจิตใจ : วอกแวก ขาดความลึกซึ้ง ฟุ้งซ่าน เบื่อง่าย สมาธิสั้น

ลมเกิน: พูดเยอะ วุ่นวาย ขาดสมาธิ ฟุ้งซ่าน คิดเยอะ แต่ไม่ลงมือทำ

ลมขาด: สื่อสารไม่ออก ปิดใจ ไม่อยากเชื่อมกับใคร ไม่อยากคุยกับใคร รู้สึกเบื่อ ไม่มีความคิดใหม่

ข้อแนะนำ : ฝึกการเขียน free writing ระบายความคิดออกมา หรือ  การปิดมือถือช่วงหนึ่งวัน เพื่อสงบใจ และทำ podcast เล็กๆ หรือเขียน blog

 

Libra (ตุลย์): ลมเริ่มต้น (Cardinal Air)

ลักษณะภายนอก : มีเสน่ห์ น่าคบหา

จิตใจ : แสวงหาความสมดุลและความยุติธรรม

จิตวิญญาณ : พลังแห่ง “การสร้าง Harmony” การอยู่ร่วมกัน

สิ่งที่เสดงออก : สุภาพ เข้าใจผู้อื่น มีเสน่ห์ รักความสมดุล รักศิลปะ

เบื้องลึกภายในจิตใจ : โลเล เอาใจคนอื่นมากไป ขาดการตัดสินใจ ขาด self-boundary สูญเสียตัวตน

ลมเกิน: ติดการเข้าสังคม ไม่กล้าตัดสินใจเอง ตัดสินใจไม่ได้ เอาใจคนอื่นมากเกินไป

ลมขาด: รู้สึกโดดเดี่ยว ไม่กล้า connect กับใคร รู้สึกไม่เข้ากับใคร ไม่เห็นคุณค่าในความสัมพันธ์

ข้อแนะนำ : นั่งสมาธิด้วยการโฟกัสเสียงเพลงหรือกลิ่นหอม หรือ การเดินในสวนสาธารณะ มองท้องฟ้า และ การทำ art ที่เกี่ยวกับความสมมาตร เช่น วาด mandala

 

Aquarius (กุมภ์) : ลมมั่นคง (Fixed Air)

ลักษณะภายนอก : พลังงานแปลกใหม่ ฉีกกฎเกณฑ์

จิตใจ : รักอิสระ คิดนอกกรอบ สนใจเรื่องอนาคต

จิตวิญญาณ  : พลังแห่ง “Visionary” มองไปไกลกว่าปัจจุบัน

สิ่งที่แสดงอออก : ปฏิรูป ก้าวหน้า Visionary คิดนอกกรอบ สนใจอนาคต

เบื้องลึกภายในจิตใจ : ดื้อรั้น เย็นชา ตัดขาดจากอารมณ์ แยกตัว ขาด emotional warmth

ลมเกิน: Detached เกินไป อยู่กับความคิดมากกว่าความรู้สึก ต่อต้านทุกอย่าง หัวแข็ง คิดแต่ไอเดียใหม่

 ลมขาด: รู้สึกแปลกแยก ไม่กล้าเป็นตัวเอง รู้สึกโดดเดี่ยว ขาดแรงบันดาลใจในการสร้างสิ่งใหม่

ข้อแนะนำ : ทำสมาธิด้วยการสังเกตความคิดโดยไม่ตัดสิน หรือ การทำงานอาสาสมัคร เพื่อเชื่อมโยงกับสังคมจริงๆ และการทำงานศิลป์/โปรเจกต์ที่ไม่เหมือนใคร เช่น art installation

 

กลุ่มราศีธาตุน้ำ คือ  อารมณ์ ความรู้สึก ความลึกซึ้ง

 

Cancer (กรกฎ) : น้ำเริ่มต้น (Cardinal Water)

ลักษณะภายนอก : อ่อนไหวต่อสิ่งแวดล้อม

สิ่งที่แสดงอออก : อบอุ่น เห็นอกเห็นใจ

เบื้องลึกภายในจิตใจ : ขี้น้อยใจ เกาะติด ติดบ้าน ติด comfort zone

น้ำเกิน: Emotional overwhelm, sensitive เกินไป จมอยู่กับอารมณ์ ขี้น้อยใจ เก็บทุกอย่างมาคิด

ข้อแนะนำ : ฝึก body scan meditation เพื่อตระหนักอารมณ์ หรือ การกอดหมอน กอดคนที่ไว้ใจ และการ เขียน diary อารมณ์ วาดรูปเชิง abstract ทำอาหารทำขนม

 

Scorpio (พิจิก : น้ำมั่นคง (Fixed Water)

ลักษณะภายนอก : สายตาลึกซึ้ง พลังแม่เหล็ก

จิตใจ : จริงจัง ลึกซึ้ง ค้นหาความจริง

สิ่งที่แสดงออก : เข้มแข็ง ซื่อสัตย์ลึกซึ้ง ลึกซึ้งมีพลังการเปลี่ยนแปลง

เบื้องลึกในจิตใจ : หึงหวง เจ้าคิดเจ้าแค้น จมอยู่กับอดีต

น้ำเกิน: Obsessive, emotional intensity เกินไป คุมไม่ได้ หึงหวง ต้องการ control

น้ำขาด: กลัวความลึกซึ้ง ไม่กล้าสนิทกับใคร ไม่กล้าเชื่อมโยงกับใคร รู้สึกไร้พลัง

ข้อแนะนำ : ฝึกปล่อยวางสิ่งที่ควบคุมไม่ได้ หรือ การนั่งสมาธิใกล้น้ำ เช่น ริมแม่น้ำ ทะเลสาบ และ ทำ shadow work ผ่านงานเขียนหรือศิลปะ

 

Pisces (มีน) : น้ำเคลื่อนไหว (Mutable Water)

ลักษณะภายนอก : ละมุน อ่อนไหว

จิตใจ : อ่อนไหวต่อสิ่งรอบข้าง มีจินตนาการสูง

จิตวิญญาณ : พลังแห่ง “การหลอมรวมกับจักรวาล”

สิ่งที่แสดงออกมา : อ่อนโยน เมตตา มีศิลปะ มีจินตนาการ สื่อสารกับจักรวาล

เบื้องลึกในจิตใจ : หนีความจริง หลอกตัวเอง หนีโลก ฟุ้งฝัน เกาะติดสิ่งไม่ชัดเจน

ข้อแนะนำ : ทำสมาธิด้วยเสียงเพลงหรือ guided meditation หรือ การทำโยคะท่า balance เช่น tree pose และเล่นดนตรี วาดภาพในฝัน หรือทำ spiritual art

             “เมื่อคุณอ่านบทความนี้แล้ว คุณคิดว่าคุณคือธาตุอะไร”