นี่คือเหตุที่มนุษย์ตายไปกลายเป็นเถ้าถ่าน เป็นธาตุคาร์บอน ไม่ต่างสิ่งมีชีวิตอื่นๆ

เคยส่งกันมั้ย "อังคาร” ที่ไม่ใช้ พุธ ศุกร์ นั้นคืออะไร อังคาร แปลว่า “ถ่าน” ซึ่งหมายรวมทั้งถ่านที่ติดและไม่ติดไฟ จึงเรียกเถ้าถ่านและเถ้ากระดูกหลังการเผาศพว่า อังคาร แล้วถ่านคืออะไร 

ถ่าน ก็คือคือ สะสารวัตถุที่นำผ่านกระบวนการให้ความร้อนโดยเปลวไพ ในสภาวะที่ปราศจากก๊าซ ออกซิเจนที่เป็นตัวทำให้เกิดการเผาไหม้ การลุกติดไฟ เมื่อได้รับความร้อนจนความชื้นลบดลง  เกิดการละเหยและสลายตัวออกไป ก็จะเหลือแต่ส่วนที่เป็นคาร์บอน ไม้จึงเปลี่ยนเป็นสีดำ

แล้วทำไมมนุษย์ตายไปจึงกลายเป็นเถ้าถ่าน เป็นธาตุคาร์บอน

 หลังความตาย ร่างกายมนุษย์จะเข้าสู่กระบวนการเน่าเปื่อย (decomposition) ซึ่งจุลินทรีย์และสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ จะย่อยสลายเนื้อเยื่อ กระดูก และสารอินทรีย์ต่าง ๆ

คาร์บอน (C) ที่เป็นส่วนประกอบหลักของโมเลกุลชีวภาพจะถูกปลดปล่อยกลับสู่สิ่งแวดล้อมในรูปก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO₂) อินทรียวัตถุในดิน และสารละลายในน้ำ ทำให้คาร์บอนจากร่างมนุษย์ “หมุนเวียน” กลับเข้าสู่วงจรคาร์บอนโลก (carbon cycle) เพื่อถูกนำไปใช้สร้างชีวิตใหม่ต่อไป

โดยที่ในร่างกายมนุษย์ประกอบไปด้วยธาตุออกซิเจนในปริมาณที่สูงกว่าธาตุอื่น ๆ ออกซิเจนมีการหมุนเวียนอยู่ในร่างกายในรูปของน้ำประมาณ 60% กว่าของร่างกาย

และมีคาร์บอน (Carbon, C) 22%
เป็นธาตุที่มีมากเป็นอันดับ 2 ในร่างกาย นำเข้าสู่ร่างกายได้โดยอาหารที่เรารับประทานและอากาศที่เราหายใจเข้าไป ธาตุคาร์บอนเป็นธาตุพื้นฐานของทุกชีวิตเช่นกัน

ในส่วนของร่างกายมนุษย์

1. องค์ประกอบคาร์บอนในร่างกายมนุษย์
-สัดส่วนคาร์บอนในร่างกาย
ร่างกายมนุษย์ประกอบด้วยคาร์บอนเป็นอัตราส่วนประมาณ 18–18.5% ตามน้ำหนัก
คาร์บอนเป็นธาตุหลักรองจากออกซิเจนและมากกว่าไฮโดรเจนและไนโตรเจนในร่างกายมนุษย์

-โครงสร้าง
คาร์บอนสร้าง “กระดูกสันหลัง” ของสารอินทรีย์ (backbone) ในโมเลกุลชีวภาพ เช่น โปรตีน ไขมัน คาร์โบไฮเดรต และกรดนิวคลีอิก
Visual Capitalist ความสามารถในการสร้างพันธะโควาเลนต์ 4 แห่งกับอะตอมอื่น ทำให้คาร์บอนสามารถสร้างโครงข่ายโซ่ (catenation) ซับซ้อนได้มากมาย

2. การเน่าเปื่อยและการปล่อยคาร์บอน
- การย่อยสลายโดยจุลินทรีย์
หลังความตาย แบคทีเรีย รา และสิ่งมีชีวิตสลายเนื้อเยื่อ จะย่อยสลายสารอินทรีย์จนเปลี่ยนเป็น CO₂ น้ำ และอินทรียวัตถุในดิน
กระบวนการหายใจของจุลินทรีย์ (microbial respiration) ขณะย่อยสลายจะปล่อย CO₂ กลับสู่บรรยากาศ

-ฝังศพและการย่อยสลายในดิน
ในการฝังศพตามธรรมชาติ เส้นใยและกระดูกอาจถูกย่อยสลายช้ากว่าเนื้อเยื่ออ่อน แต่ยังคงถูกสลายจนปล่อยคาร์บอนและแร่ธาตุกลับสู่ดิน
“การปุ๋ยหมักมนุษย์” (human composting) เป็นเทคนิคใหม่ที่เร่งการสลาย เพื่อเปลี่ยนร่างเป็นดินคุณภาพสูงโดยใช้จุลินทรีย์และการควบคุมสภาพแวดล้อม

3. วงจรคาร์บอน (Carbon Cycle)
-วงจรคาร์บอนระยะสั้น คาร์บอนที่ปลดปล่อยจากการสลายอินทรียวัตถุจะถูกพืชดูดซับผ่านกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง (photosynthesis) กลับมาเป็นชีวมวลใหม่ วัฏจักรนี้หมุนเวียนในชั้นบรรยากาศ ดิน และมหาสมุทร หลัก ๆ ภายในเวลาไม่กี่ปีถึงทศวรรษ

-วงจรคาร์บอนระยะยาว คาร์บอนบางส่วนอาจถูกฝังลึกเป็นชั้นอินทรียวัตถุในดินหรือกลายเป็นเชื้อเพลิงซากดึกดำบรรพ์ (fossil fuels) ซึ่งจะใช้เวลาหลายล้านปีจึงจะกลับสู่บรรยากาศ

4. คในเชิงนิเวศและสิ่งแวดล้อม
-การรักษาดุลยภาพระบบนิเวศ การหมุนเวียนคาร์บอนช่วยรักษาแร่ธาตุในดินและสนับสนุนการเจริญเติบโตของพืช ซึ่งเป็นฐานอาหารของห่วงโซ่บริโภคทั้งหมด

-ผลกระทบของการเผาศพและการเผาเชื้อเพลิง การเผาศพ จะปล่อย CO₂ และก๊าซเรือนกระจกจำนวนมากออกสู่บรรยากาศ ต่างจากการฝังศพหรือปุ๋ยหมักมนุษย์ที่ช่วยคาร์บอนกลับสู่ดินมากกว่า

ดังวนั้นเมื่อมนุษย์ตายไป ร่างกายจะถูกจุลินทรีย์และสิ่งมีชีวิตย่อยสลาย จนสารอินทรีย์ที่อุดมด้วยคาร์บอนถูกปล่อยกลับสู่สิ่งแวดล้อมในรูปก๊าซ CO₂ เป็นอินทรียวัตถุ และสารละลายในน้ำ

ซึ่งคาร์บอนเหล่านี้จะหมุนเวียนในวงจรคาร์บอนของธรรมชาติ และถูกนำไปสร้างชีวิตใหม่หรือฝังเป็นแหล่งเก็บคาร์บอนระยะยาวต่อไป

จะแตกต่างจ่กคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ้งเป็นการก่อตัวของ CO₂ ในวัฏจักรคาร์บอนธรรมชาติ
CO₂ ถูกผลิตขึ้นจากผลพลอยได้ตามธรรมชาติจากการหายใจระดับเซลล์ของสิ่งมีชีวิตจำนวนมาก การสลายตัวของสิ่งมีชีวิตที่ตายแล้ว และการเผาไหม้ของสารอินทรีย์ เช่น ไม้ ถ่านหิน และก๊าซ

หรือแม้แต่จากแหล่ง CO₂ ตามธรรมชาติ (เช่น ภูเขาไฟใต้น้ำและปล่องน้ำพุร้อนใต้ท้องทะเล) แหล่งดูดซับ CO₂ มีความสำคัญในการปิดวงจรคาร์บอนตามธรรมชาติ ในธรรมชาติ CO₂ จะถูกย่อยสลายโดยพืชผ่านการสังเคราะห์แสง หรือถูกละลายทางกายภาพและกักเก็บโดยแหล่งน้ำ เช่น ทะเลและมหาสมุทร