นักโบราณคดีค้นพบเมืองโบราณที่สาบสูญใต้เมืองนครราชสีมาของประเทศไทย

โดย ดาริโอ ราดลีย์ 9 มีนาคม 2568

การศึกษาล่าสุดที่นำโดยศาสตราจารย์ ดร.สันติ ไพลพลี จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้เปิดเผยถึงการมีอยู่ของเมืองโบราณใต้ศูนย์กลางประวัติศาสตร์ของนครราชสีมาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย การค้นพบดังกล่าวซึ่งใช้ภาพถ่ายทางอากาศที่ถ่ายไว้เมื่อทศวรรษ 1950 ชี้ให้เห็นว่าอาจมีคันดินขนาดใหญ่สี่ด้านที่โอบล้อมเมืองที่สาบสูญอยู่ก่อนประวัติศาสตร์ของเมืองนี้

นักโบราณคดีค้นพบเมืองโบราณที่สาบสูญใต้เมืองนครราชสีมาของประเทศไทย

นักโบราณคดีค้นพบเมืองโบราณที่สาบสูญใต้เมืองนครราชสีมา เครดิต: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ศ.ดร.สันติ ไพลพลี และทีมงานได้ทำการวิจัยเกี่ยวกับเรื่องนี้ภายใต้โครงการที่เรียกว่า “การสังเคราะห์ภูมิสารสนเทศและสถิติเกี่ยวกับคูเมืองโบราณในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย”

โดยการวิเคราะห์ภาพถ่ายทางอากาศจากปีพ.ศ. 2497 พวกเขาได้ระบุสิ่งที่ดูเหมือนเป็นคันดินเชิงเส้นบางประเภททางทิศเหนือ ทิศตะวันตก และทิศตะวันออกของคลองตะคอง คันดินดังกล่าวดูเหมือนจะทอดตัวอยู่ใต้ศูนย์กลางประวัติศาสตร์ของนครราชสีมา ซึ่งแสดงให้เห็นว่าคันดินนี้สร้างขึ้นก่อนเมืองและคลองตะคอง ซึ่งสร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยาในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (พ.ศ. 2199 ถึง 2231)

เขื่อนดินที่เพิ่งค้นพบใหม่นี้บ่งชี้ถึงการมีอยู่ของชุมชนโบราณที่สำคัญในพื้นที่นี้ โดยพื้นที่ประมาณ 3.4 ตารางกิโลเมตร ชุมชนแห่งนี้น่าจะมีขนาดใหญ่เป็นสองเท่าของนครราชสีมาในปัจจุบัน และใหญ่กว่าชุมชนดินที่ขุดขึ้นด้วยคันดินอื่นๆ ที่พบทั้งหมดในภูมิภาคนี้

เขื่อนดังกล่าวอยู่แนวเดียวกับถนนจอมพล ซึ่งเป็นทางหลวงสายหลักที่วิ่งผ่านเมืองเก่าจากประตูชุมพรทางทิศตะวันตกไปยังประตูพลลานทางทิศตะวันออก ซึ่งทำให้ศาสตราจารย์ ดร.สันติ ตั้งสมมติฐานว่า เขื่อนด้านใต้เดิมอาจได้รับการปรับปรุงเป็นถนนสายหลักใจกลางเมือง “เขื่อนด้านใต้เดิมอาจได้รับการปรับปรุงจากการใช้งานเดิมเป็นป้ายเขตชุมชน มาเป็นถนนสายหลักใจกลางเมืองนครราชสีมาเก่า” ศาสตราจารย์ ดร.สันติอธิบาย

นักโบราณคดีค้นพบเมืองโบราณที่สาบสูญใต้เมืองนครราชสีมาของประเทศไทย

จากการตรวจสอบลักษณะทางภูมิศาสตร์ของพื้นที่เพิ่มเติม พบว่าเขื่อนกั้นน้ำอาจส่งน้ำไปยังชุมชนโบราณอื่นๆ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เช่น ในจังหวัดบุรีรัมย์และสกลนคร

ตัวอย่างชุมชนโบราณที่มีคันดินกั้นเขตทั้ง 4 ด้าน เครดิต: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ในช่วงฤดูน้ำท่วม น้ำจากลำตะคองเก่าอาจถูกเขื่อนกั้นน้ำกั้นไว้และเปลี่ยนเส้นทางให้ไหลผ่านช่องระบายน้ำที่แคบลง ส่งผลให้เกิดการกัดเซาะและเกิดเป็นพื้นที่ลุ่มซึ่งต่อมาได้กลายเป็นแอ่งน้ำหรือหนองบึง เช่น อ่างเก็บน้ำอัษฎางค์ในปัจจุบัน

การค้นพบครั้งนี้ทำให้เกิดคำถามเกี่ยวกับไทม์ไลน์ของนครราชสีมา ซึ่งบ่งชี้ว่าพื้นที่ดังกล่าวอาจเป็นชุมชนสำคัญมาก่อนที่คาดคิดไว้ อย่างไรก็ตาม ศ.ดร.สันติ เตือนว่าการค้นพบดังกล่าวอาศัย ข้อมูล จากการสำรวจระยะไกลและจำเป็นต้องมีการสำรวจและขุดค้นทางโบราณคดีเพื่อยืนยันการตีความดังกล่าว

หากได้รับการยืนยันผ่านการขุดค้น เมืองที่สูญหายนี้จะมีสถานะมีส่วนสนับสนุนที่สำคัญต่อบันทึกทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีของประเทศไทย