ความฝัน ทำไมเราจึงฝัน ความฝันเป็นลางบอกเหตุ หรือบอกอะไรกับเรา ?

ในทางวิทยาศาสตร์ “ความฝัน” คือ ภาวะอย่างหนึ่งที่เกิดขึ้นในขณะที่เราหลับ โดยสมองจะฉายภาพสิ่งต่าง ๆ ทั้งที่มีอยู่จริงหรือไม่มีอยู่จริงขึ้นมา เราไม่สามารถคาดเดาฝันของตัวเองได้ไม่ว่าจะเป็นเรื่องราวที่เกิดขึ้น หรือการบังคับให้ตัวเองฝันหรือไม่ฝัน  หลาย ๆ ทฤษฎีเชื่อว่าความฝันมาจากจิตใต้สำนึกลึก ๆ ของคนเรา ที่อาจมีความกังวลหรือมีอะไรอยู่ภายในใจ ซึ่งสะท้อนออกมาในรูปแบบของความฝันโดยไม่รู้ตัว

ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับความฝัน

• ถึงแม้เราจะจำความฝันไม่ได้ แต่ผู้เชี่ยวชาญต่างคิดว่าในคืน ๆ หนึ่ง เราจะฝันกัน3 ถึง 6 เรื่อง

• เชื่อกันว่าความฝันแต่ละเรื่องนั้น มีความยาวประมาณ5 ถึง 20 นาที

• เมื่อตื่นขึ้นมานั้น คนเราจะลืมความฝันถึงประมาณ95 เปอร์เซ็นต์

• ความฝันสามารถช่วยให้เราเรียนรู้ และพัฒนาความทรงจำในระยะยาวได้

• ผู้พิการทางสายตามักจะฝันเกี่ยวกับประสาทสัมผัสทางด้านอื่น ได้มากกว่าคนสายตาดี

ทำไมเราถึงต้องฝัน

• ความฝันเป็นตัวแทนของความปรารถนา และความต้องการจากจิตใต้สำนึก

• ความฝันเป็นการถอดความหมายของสัญญาณต่าง ๆ ที่ส่งจากสมองไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายในขณะที่เรานอนหลับ

• ความฝันเป็นการรวบรวม และประมวลผลข้อมูลต่าง ๆ ที่เราได้รับมาตลอดทั้งวัน สมองกำลังจัดการความจำของตัวเอง

• ความฝันทำหน้าที่เป็น ‘จิตบำบัด‘ อย่างหนึ่ง

• ผลกระทบจากความคิด ความเครียด อารมณ์

• ฝันเพราะสารเคมีและกระแสไฟฟ้าในสมองเปลี่ยนไป

• ฝันเพราะเป็นสัญญาณการเจ็บป่วยของร่างกาย

หลักฐานและวิธีการทำการศึกษาวิจัยแบบใหม่ ๆ นักวิจัยก็สันนิษฐานได้ว่า ความฝันเกิดขึ้นเพื่อช่วยในการทำงานดังต่อไปนี้

• กลั่นกรองความทรงจำในขณะนอนหลับ ซึ่งสมองได้ทำการรวบรวมการเรียนรู้ และภาระกิจทางด้านความทรงจำต่าง ๆ และบันทึกการรับรู้ในขณะที่ตื่นอยู่เอาไว้

• จัดเตรียมภาพจำลองจากประสบการณ์ในชีวิตจริงไว้ใช้ในอนาคต เนื่องจากความฝันเป็นระบบย่อยของเครือข่ายเริ่มต้นของการตื่น ซึ่งมีบางส่วนของจิตใจยังทำงานอยู่ในขณะที่ฝัน

• ช่วยพัฒนาความสามารถทางด้านสติปัญญา

• สะท้อนการทำงานของจิตใต้สำนึกในรูปแบบของจิตวิเคราะห์

• เป็นแหล่งรวบรวมประสบการณ์ในปัจจุบัน ประมวลผลประสบการณ์ในอดีต และจัดเตรียมเอาไว้สำหรับอนาคต

ความฝันในทางจิตวิทยา

บิดาแห่งจิตวิเคราะห์ ซิกมันด์ ฟรอยด์  (Sigmund Freud)  มองว่าความฝัน คือ การแสดงออกถึงอารมณ์ ความรู้สึก และความปรารถนาบางอย่าง ซึ่งอาจจะถูกกดทับอยู่ในจิตใต้สำนึก (Unconscious) และเชื่อว่าส่วนมากแล้วความฝันมักจะเกี่ยวข้องกับแรงขับ (Drive) หรือความปรารถนาทางเพศบางอย่างอีกด้วย

เอียน วอลเลซ  (Ian Wallace)  นักจิตวิทยาผู้ศึกษาเกี่ยวกับจิตใต้สำนึก มองว่าความฝัน คือ การบ่งบอกถึงความรู้สึกลึก ๆ ของมนุษย์ เป็นสิ่งที่เราสร้างขึ้นมาเอง โดยใช้เวลามากกว่า 30 ปีในการศึกษาความฝันกว่า 150,000 ฝัน จนได้ข้อสังเกตว่าความฝันอาจจะมีรูปแบบที่คอยกำหนดลักษณะของความฝันนั้น ๆ อยู่ จึงทำให้เราสามารถจำแนกความฝันที่คล้ายกันออกเป็นสาเหตุต่าง ๆ ได้ อย่างเช่น

• ฝันว่าตกจากที่สูง อาจจะหมายถึงเรากำลังจดจ่อกับบางสิ่งบางอย่างมากเกินไป

• ฝันว่าบินได้ แปลว่าเรากำลังปล่อยตัวให้เป็นอิสระจากบางอย่างที่ทำให้รู้สึกแย่

• ฝันว่าฟันหลุด ความฝันนี้พบมากเป็นอันดับ 2 เลยทีเดียว ฝันนี้หมายถึง เรากำลังเผชิญหน้ากับสถานการณ์บางอย่างที่ทำให้เราเสียความมั่นใจไป

• ฝันว่าโดนวิ่งไล่ แปลว่า เรากำลังมีเหตุการณ์บางอย่างที่เราต้องเผชิญหรือต่อสู้กับมัน แต่ไม่รู้ว่าจะทำอย่างไรดี

โดยสรุป ความฝันในมุมมองของนักจิตวิทยา เปรียบเสมือนโลกที่เราสามารถปลดปล่อยความคิด ความต้องการ ความปรารถนาบางอย่างที่ถูกกดทับไว้ได้นั่นเอง

อย่าปล่อยให้ความฝันส่งผลกระทบกับเรา

หากรู้สึกว่าความฝันส่งผลกระทบกับการดำเนินชีวิตและจิตใจมากเกินไป อย่างเช่น ฝันร้ายบ่อยครั้ง ฝันติดต่อกันต่อเนื่องหลายคืน ฝันแล้วเหนื่อยมาก ฝันเหล่านี้อาจจะเป็นสัญญาณของความผิดปกติที่เกิดขึ้นในชีวิตจริง ไม่ว่าจะเป็นปัญหาทางอารมณ์หรือสุขภาพ เราสามารถปรึกษานักจิตวิทยาหรือจิตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้ เพื่อที่จะได้วิเคราะห์และประเมินต่อไปได้ถึงสาเหตุของการฝันเหล่านั้น