NK Cell คืออะไร? มาสำรวจเซลล์ระบบภูมิคุ้มกัน ที่ช่วยรักษามะเร็งได้!

NK Cell คืออะไร? บทความนี้จะพาทุกคนไปรู้จักกับ NK Cell สุดยอดเซลล์เม็ดเลือดขาวตามธรรมชาติจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายมนุษย์ที่มีบทบาทสำคัญในการต่อสู้โรค

ร่างกายของเรามีกองทัพภายในที่คอยปกป้องเราจากสิ่งแปลกปลอมและเชื้อโรคต่างๆ อยู่ตลอดเวลา นั่นคือระบบภูมิคุ้มกัน (immune system) ซึ่งประกอบด้วยเซลล์และกลไกมากมายที่ทำงานประสานกันเพื่อรักษาสมดุลและสุขภาพที่ดีของร่างกาย หนึ่งในเซลล์ที่มีบทบาทสำคัญในระบบภูมิคุ้มกันก็คือ NK cell หรือ Natural Killer cells นั่นเอง NK cell คืออะไร? และมีหน้าที่อย่างไรในการปกป้องร่างกายของเรา? บทความนี้จะพาคุณไปทำความรู้จักกับ NK cell และบทบาทสำคัญของมันในระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายอย่างละเอียด

NK Cell คืออะไร

NK cell หรือ Natural Killer cell คือเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่งที่เป็นส่วนสำคัญของระบบภูมิคุ้มกันแต่กำเนิด (innate immune system) ซึ่งเป็นด่านแรกในการต่อสู้กับสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกาย NK cell คือเซลล์ที่จัดอยู่ในกลุ่มของ lymphocyte คือเซลล์เม็ดเลือดขาวที่ผลิตจากไขกระดูก แต่มีลักษณะพิเศษที่แตกต่างจาก T cell และ B cell ซึ่งเป็น lymphocyte ชนิดอื่น NK cell มีความสามารถในการจดจำและทำลายเซลล์ที่ผิดปกติหรือติดเชื้อได้โดยไม่ต้องผ่านกระบวนการกระตุ้นที่ซับซ้อน จึงถือเป็น "นักฆ่าตามธรรมชาติ" ของร่างกาย ความสามารถนี้ทำให้ NK cell มีบทบาทสำคัญในการต่อต้านเซลล์มะเร็งและเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัส ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของกลไกภูมิคุ้มกันก่อเอง (innate immunity) ที่ช่วยปกป้องร่างกายเราอยู่ตลอดเวลา

กลไกการทำงานของภูมิคุ้มกัน NK Cell

NK cell มีกลไกการทำงานที่ซับซ้อนและมีประสิทธิภาพสูงในการปกป้องร่างกาย โดยมีหน้าที่หลักคือการทำลายเซลล์ที่ผิดปกติหรือเป็นอันตราย ซึ่งรวมถึงเซลล์มะเร็งและเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัส กระบวนการทำงานของ NK cell มีดังนี้:

1. การตรวจจับเป้าหมาย: NK cell มีตัวรับสัญญาณบนผิวเซลล์ที่สามารถแยกแยะระหว่างเซลล์ปกติและเซลล์ที่ผิดปกติได้ โดยจะตรวจสอบโมเลกุลบนผิวเซลล์เป้าหมาย
2. การตัดสินใจโจมตี: เมื่อ NK cell พบเซลล์ที่แสดงลักษณะผิดปกติ เช่น ขาดโมเลกุล MHC class I หรือมีโมเลกุลบ่งชี้ความเครียดบนผิวเซลล์ มันจะเริ่มกระบวนการโจมตี
3. การปล่อยสารทำลาย: NK cell จะปล่อยสารเคมีที่เรียกว่า perforin และ granzymes ซึ่งจะเจาะผนังเซลล์เป้าหมายและกระตุ้นให้เกิดการตายของเซลล์แบบ apoptosis
4. การกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันอื่น: นอกจากการทำลายเซลล์โดยตรง NK cell ยังสามารถหลั่งสาร cytokines เช่น interferon-gamma เพื่อกระตุ้นการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกันอื่น ๆ

ความสามารถในการทำงานของ NK cell เรียกว่า NK cell activity โดย NK cell activity คือ ตัวชี้วัดสำคัญของประสิทธิภาพระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย การรักษาระดับ NK cell activity ให้อยู่ในเกณฑ์ที่ดีจึงเป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันโรคและรักษาสุขภาพโดยรวม

หน้าที่ของ NK Cell

NK cell มีหน้าที่สำคัญหลายประการในระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย:

1. ต่อต้านมะเร็ง: NK cell คือ เซลล์ที่สามารถตรวจจับและทำลายเซลล์มะเร็งได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2. ต่อสู้กับการติดเชื้อไวรัส: ทำลายเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัสเพื่อป้องกันการแพร่กระจาย
3. ควบคุมการอักเสบ: ผลิตสารสื่อกลางที่ช่วยควบคุมกระบวนการอักเสบในร่างกาย
4. ประสานงานกับระบบภูมิคุ้มกันอื่น ๆ: กระตุ้นการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกันชนิดอื่น เช่น T cell

NK cell ถูกสร้างขึ้นในไขกระดูก (bone marrow) ซึ่งเป็นแหล่งผลิตเซลล์เม็ดเลือดหลักของร่างกาย โดยพัฒนามาจากเซลล์ต้นกำเนิดของเม็ดเลือด (hematopoietic stem cells) เช่นเดียวกับ lymphocyte ชนิดอื่น ๆ

หลังจากถูกสร้างขึ้น NK cell สามารถเคลื่อนที่ไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้ผ่านทางกระแสเลือดและระบบน้ำเหลือง โดยสามารถพบได้ในบริเวณต่าง ๆ ดังนี้:

1. กระแสเลือด: NK cell ส่วนใหญ่จะหมุนเวียนอยู่ในเลือด
2. ต่อมน้ำเหลือง: เป็นจุดสำคัญในการตรวจจับสิ่งแปลกปลอม
3. ม้าม: อวัยวะสำคัญในการกรองเลือดและกำจัดเซลล์ที่ผิดปกติ
4. ตับ: NK cell ช่วยป้องกันการติดเชื้อและควบคุมการอักเสบในตับ
5. ปอด: มีบทบาทสำคัญในการป้องกันการติดเชื้อทางเดินหายใจ
6. ผิวหนัง: ช่วยในการป้องกันการติดเชื้อที่ผิวหนัง

ความสามารถในการเคลื่อนที่ไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายนี้ทำให้ NK cell สามารถตอบสนองต่อภัยคุกคามได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของระบบภูมิคุ้มกันรับมา (innate immunity) ที่เป็นด่านแรกในการปกป้องร่างกายจากสิ่งแปลกปลอมและเชื้อโรคต่าง ๆ

บุคคลใดบ้างที่ควรประเมินระดับภูมิคุ้มกัน NK Cell

บุคคลที่ควรพิจารณาวัดระดับภูมิคุ้มกัน NK Cell:

• ผู้ป่วยโรคมะเร็ง

ผู้ที่เป็นหรือเคยเป็นมะเร็งควรตรวจวัดระดับ NK cell activity เนื่องจาก NK cell มีบทบาทสำคัญในการต่อต้านเซลล์มะเร็ง การติดตามระดับ NK cell จะช่วยในการประเมินความสามารถของร่างกายในการต่อสู้กับมะเร็งและอาจช่วยในการวางแผนการรักษา

• ผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง

บุคคลที่มีภาวะภูมิคุ้มกันอ่อนแอหรือมีโรคที่ส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน เช่น HIV/AIDS ควรตรวจวัดระดับ NK cell เพื่อประเมินความแข็งแรงของระบบภูมิคุ้มกันโดยรวม

• ผู้ที่มีการติดเชื้อไวรัสเรื้อรัง

ผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อไวรัสเรื้อรัง เช่น ไวรัสตับอักเสบ B หรือ C ควรตรวจวัด NK cell activity เพื่อประเมินความสามารถของร่างกายในการควบคุมการติดเชื้อ

• ผู้ที่มีอาการเหนื่อยล้าเรื้อรังไม่ทราบสาเหตุ

บุคคลที่มีอาการเหนื่อยล้าเรื้อรังหรือมีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ที่ไม่หายขาด อาจพิจารณาตรวจวัดระดับ NK cell เพื่อประเมินว่าอาการดังกล่าวอาจเกี่ยวข้องกับความบกพร่องของระบบภูมิคุ้มกันหรือไม่

• ผู้ที่ต้องการประเมินสุขภาพโดยรวมของระบบภูมิคุ้มกัน

บุคคลทั่วไปที่ต้องการตรวจสุขภาพเชิงลึกและประเมินความแข็งแรงของระบบภูมิคุ้มกัน โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรค หรือผู้ที่ต้องการปรับปรุงสุขภาพโดยรวม

การตรวจวัดระดับ NK cell activity สามารถให้ข้อมูลที่มีค่าเกี่ยวกับสถานะของระบบภูมิคุ้มกัน อย่างไรก็ตาม การตัดสินใจตรวจควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อพิจารณาความเหมาะสมตามสภาวะสุขภาพของแต่ละบุคคล

การรักษามะเร็งด้วย NK cell 

NK cell therapy คือแนวทางการรักษามะเร็งที่มีศักยภาพสูง โดยอาศัยความสามารถตามธรรมชาติของ NK cell ในการทำลายเซลล์มะเร็ง การรักษานี้ส่งผลต่อการต่อสู้กับมะเร็งในหลายด้าน:

• การโจมตีเซลล์มะเร็งโดยตรง

NK cell สามารถจดจำและทำลายเซลล์มะเร็งได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่ทำอันตรายต่อเซลล์ปกติ ทำให้เป็นการรักษาที่มีผลข้างเคียงน้อยกว่าการรักษาแบบดั้งเดิม เช่น เคมีบำบัด

• การกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันโดยรวม

นอกจากการทำลายเซลล์มะเร็งโดยตรง NK cell ยังปล่อยสารที่กระตุ้นการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกันอื่น ๆ ทำให้เกิดการตอบสนองต่อมะเร็งที่ครอบคลุมและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

• การป้องกันการแพร่กระจายของมะเร็ง

NK cell มีความสามารถในการตรวจจับและทำลายเซลล์มะเร็งที่หลุดเข้าสู่กระแสเลือด ช่วยลดโอกาสการแพร่กระจายของมะเร็งไปยังอวัยวะอื่น

• การเสริมประสิทธิภาพการรักษาอื่น ๆ

NK cell therapy คือการรักษาที่สามารถใช้ร่วมกับการรักษาแบบอื่น เช่น การฉายรังสีหรือเคมีบำบัด เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการรักษาโดยรวม

• การรักษาแบบเฉพาะบุคคล

เทคโนโลยีในปัจจุบันสามารถปรับแต่ง nk cell รักษามะเร็ง ให้เหมาะกับลักษณะมะเร็งของผู้ป่วยแต่ละราย ทำให้การรักษามีความแม่นยำและมีประสิทธิภาพสูงขึ้น

แม้ว่า NK cell therapy จะยังอยู่ในขั้นตอนการวิจัยและพัฒนา แต่ผลการศึกษาเบื้องต้นแสดงให้เห็นถึงศักยภาพที่น่าสนใจในการรักษามะเร็งหลายชนิด โดยเฉพาะในกรณีที่มะเร็งดื้อต่อการรักษาแบบดั้งเดิม อย่างไรก็ตาม ยังต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อยืนยันประสิทธิภาพและความปลอดภัยในระยะยาว ก่อนที่จะนำมาใช้อย่างแพร่หลายในการรักษามะเร็ง

เสริมสร้างภูมิคุ้มกันด้วย NK Cell ที่ S'RENE คลินิกสุขภาพคนเมือง

NK cell เป็นกุญแจสำคัญในการปกป้องร่างกายจากเซลล์มะเร็งและเชื้อไวรัส การรักษาประสิทธิภาพของ NK cell จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อสุขภาพโดยรวมของคุณ ที่ S'RENE คลินิกสุขภาพคนเมือง เราให้บริการตรวจวัดระดับ NK Cell Activity พร้อมทั้งบริการ Super Antioxidant IV Drip และ NK Cell Therapy เพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกันของคุณ อย่าปล่อยให้ NK cell อ่อนแอลง ปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่ S’RENE วันนี้ เพื่อสุขภาพที่แข็งแรงและชีวิตที่มีคุณภาพ

อ้างอิง 

Cleveland Clinic. (2023, April 10). What Are Natural Killer Cells (NK Cells)? Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/body/24898-natural-killer-cells

Natural Killer Cell Therapy - Stem Cell Transplant and Cellular Therapies Center. (n.d.). Siteman Cancer Center. https://siteman.wustl.edu/treatment/specialized-programs/stem-cell-transplant-and-cellular-therapies-center/natural-killer-cell-therapy/#:~:text=NK%20cells%20are%20a%20treatment