วันสาทรจีน: วันสำคัญคราประตูยมโลกเปิด

เดือนสิงหาคมนี้ มีเทศกาลหลอนๆ ที่ปฏิบัติกันมาช้านานในหมู่ชาวจีนและชาวพุทธมหายาน นั่นคือวันที่ประตูยมโลกจะเปิดขึ้น และลูกหลานจะมารับส่วนบุญนั่นเอง ถ้าสนใจพร้อมฟังแล้วก็มาดูกันเลย

วันสาทรจีน (普渡 Pǔdù) เป็นเทศกาลตามปฏิทินจันทรคติของจีน โดยจัดขึ้นเดือน 7 วันที่ 15, เป็นวันที่เชื่อกันว่าวิญญาณในนรกภูมิจะกลับมาเยี่ยมลูกหลานบนโลกโดยได้รับการปล่อยจากพญายมราช วิญญาณจะขึ้นมารับอาหารเซ่นไหว้และบุญกุศลที่แบ่งกัน และเป็นวันสำคัญที่ชาวจีนเชื่อว่าลูกหลานจะได้แสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษที่ล่วงลับอีกด้วย นอกจากในจีนแล้ว ในญี่ปุ่นก็ได้รับอิธิพลของวัฒนธรรมจีนส่วนนี้ไปด้วย โดยเรียกว่า วันโอะบง 

โดยตำนานนี้จะกล่าวถึงพระนาม มู่เหลียน (พระโมคคัลลานะฉบับมหายาน) เป็นผู้เคร่งครัดในพุทธศาสนา ต่างกับมารดาของตนที่มีจิตใจหยาบช้าไม่เชื่อเรื่องนรก-สวรรค์ มีปีหนึ่งได้มีเทศกาลกินเจ มารดาของพระมู่เหลียนได้รับเอาคนนุ่งขาวถือศีลเข้ามาในบ้าน แต่นางหมั่นไส้จึงได้ผสมน้ำมันหมูที่เป็นของแสลงลงไปในอาหารเจที่ทำเลี้ยงแขกผู้มีศีลไม่ทานเนื้อสัตว์ อันการกระทำนี้เป็นกรรมหนัก เมื่อสิ้นชีพ มารดาของพระมู่เหลียนได้ตกลงสู่อเวจีมหานรก ได้รับความทุกข์ทรมานแสนสาหัส

เมื่อพระมู่เหลียนทราบข่าวจึงเกิดสงสารมารดาอยากช่วย จึงได้ถอดจิตลงไปยังนรกเพื่อนำอาหารไปป้อนให้มารดา แต่กลับถูกผีในนรกที่อยู่ด้วยกันเข้ามาแย่ง หากมีอาหารเหลือ มารดาของพระมู่เหลียนก็ไม่สามารถทานได้ เพราะข้าวจะกลายเป็นเศษถ่านไฟร้อนเผาปากตลอดเวลา ทำให้พระมู่เหลียนกลัดกลุ้มจนจะต้องขอแลกเปลี่ยนกับพญายมราชว่าจะขอรับโทษแทนมารดา

ขณะที่กำลังจะถูกนำไปรับโทษที่กระทะทองแดง พระพุทธเจ้าได้เสด็จลงมาโปรดไว้ได้ทัน โดยได้กล่าวว่า กรรมอันใดใครก่อก็จะต้องตกเป็นกรรมกับผู้นั้น และยังได้มอบคำภีร์อิ๋ว หลันเผินให้แก่พระมู่เหลียน โดยพระมู่เหลียนต้องท่องสวดคำภีร์นี้พร้อมกับถวายอาหารทุกปีในเดือนที่ประตูนรกจะเปิด จึงจะมีอำนาจของสวรรค์มาช่วยมารดาให้พ้นโทษ 

นับแต่นั้นมา ชาวจีนจึงได้ถือเป็นประเภณีปฏบัติสืบต่อกันมาโดยตลอดด้วยการเซ่นไหว้ นำทั้งอาหารคาวหวานและกระดาษเงินกระดาษทองมาเผาไว้หน้าบ้านหรือทางแยก 

โดยในจำนวนชุดของเซ่นไหว้ จะมีดังนี้

1. ชุดไหว้เจ้าที่ เป็นการไหว้สิ่งศักดิ์สิทธ์ในพื้นที่บ้านของตนหรือสิ่งที่ปกป้องครอบครัวและบรรพบุรุษ โดยไหว้ตอนเช้า ประกอบด้วยขนมกุ้ยช่าย ขนมเข่ง หรือขนมเทียนที่แต้มสีแดงที่สีแห่งศิริมงคลไว้ เนื้อสัตว์เช่นเป็ดย่าง ไก่ต้ม หัวหมู และต้องมีผลไม้ น้ำชา เหล้า และกระดาษเงินกระดาษทอง

2. ชุดไหว้บรรพบุรุษ จะไหว้ตอนเที่ยงหรือช่วงบ่าย มีขนมและอาหารคาวหวานคล้ายกับชุดไหว้เจ้าที่ อาจจะต้องมีน้ำแกงหรือขนมน้ำใสๆ วางข้างชามข้าวสวย และน้ำชาชุดตามจำนวนของบรรพบุรุษ ผลไม้ ขนมหวานแต้มสีแดง และกระดาษเงินกระดาษทอง

3. ชุดไหว้สัมภเวสี โดยชาวจีนจะให้เกียรติและเรียกอย่างสุภาพว่า "พี่น้องที่ดี" โดยจะไหว้นอกบ้าน มีทั้งของคาวหวานและผลไม้ตามต้องการ อาจจะมีชุดขนมข้าวหอมของจีน เผือกนึ่งผ่าซีก เส้นหมี่ ปลานึ่ง ไก่ต้ม เหล้า น้ำชา และกระดาษเงินกระดาษทอง

โดยดั้งเดิม ขนมทั้งห้าสำหรับการไหว้จะมีดังนี้

1. ขนมทึงปัง

2. ขนมหนึงเปี้ย

3. ขนมหมี่เท้า

4. ขนมทึกกี่

5. ขนมทึงกี

แต่ชาวไทยเชื้อสายจีนจะเปลี่ยนเป็นขนมเทียน ขนมเข่งในการไหว้ จะมีของคาว 3 หรือ 5 อย่าง ไก่ หมู เป็ด ไข่ต้ม หมึก ปลา ของหวาน 3 หรือ 5 อย่าง และส้มหรือผลไม้อื่นๆ

ประเภณีนี้ จัดเป็นประเภณีที่มีกุศโลบายในการให้ลูกหลานแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ และสนับสนุนกิจกรรมในครอบครัว กระนั้น ก็มีข้อห้ามตามประเภณีที่ควรระวัง มีดังนี้

1.ห้ามแต่งงาน เพราะเดือนนี้ปล่อยผี จึงไม่เป็นมงคล

2. ห้ามเดินทางไกล การเดินทางไกลในช่วงนี้จะทำให้ประสบโชคร้ายหรืออุบัติเหตุเกิดจากวิญญาณได้มากกว่าที่อื่น

3. ห้ามออกจากบ้านตอนกลางคืน เพราะวิญญาณจะออกมาเดินตอนกลางคืน ยิ่งในช่วงหลังเที่ยงคืน อาจจะเจอวิญญาณเข้ามาทำร้าย หลอกหลอน ทำให้ป่วยได้

4. ห้ามซื้อบ้าน-ย้ายบ้าน เพราะวิญญาณสัมภเวสีจับจองอยู่

5. ห้ามก่อสร้างใดๆ เพราะรบกวนวิญญาณของบรรพบุรุษ

6. ห้ามเริ่มดำเนินธุรกิจใดๆ เพราะวันที่เปิดประตูผี จะทำให้ธุรกิจไม่ราบรื่น

7. ห้ามว่ายน้ำตอนกลางคืน ผีตายโหงจะออกมาหาตัวตายตัวแทนและเอาคุณไปด้วยการทำให้จมน้ำจนเสียชีวิต

8. หากไปชมมหรสภพ ควรเลี่ยงไม่นั่งแถวหน้า เพราะวิญญาณมักจะเลือกนั่งข้างหน้า

9. อย่างตากผ้าหลังเที่ยงคืน เพราะวิญญาณจะใส่เสื้อผ้านั้นหรือทิ้งความอัปปรีย์ทำให้ป่วยเมื่อเอาไปใส่ได้

10. ห้ามปักตะเกียบแนวตั้งลงในชามใส่ข้าว เพราะจะทำให้สัมภเวสีบุกรุกเข้ามาแย่งอาหารและก่อกวนคนในบ้าน อีกทั้งยังไม่เป็นการแสดงความเคารพต่อญาติที่ล่วงลับ

11. ห้ามฆ่าผีเสื้อ แมลงบิน นก หรือค้างคว เพราะวิญญาณของผู้ล่วงลับอาจจะใช้สื่อเป็นสัตว์เหล่านี้มาแทน หรือไปเกิดเป็นสัตว์เหล่านั้นเพื่อกลับมาเยี่ยมญาติของตน

12. อย่าใส่เสื้อผ้าสีแดง เพราะวิญญาณสัมภเวสีจะถูกดึงดูดให้เข้ามาหาคุณได้

13. อย่าไปท้าทายวิญญาณโดยการเตะของเซ่นไหว้ แสดงการลบหลู่ วิญญาณบางตนอาจจะโกรธแค้นและเล่นงานจนตายได้

ขอทุกคนจงตั้งสติ จัดงานประเภณีกันอย่างระมัดระวังและเกิดความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ ขอให้โชคดีผีไม่หลอก!