งบการเงิน คืออะไร สิ่งที่ต้องรู้สำหรับคนทำธุรกิจ

งบการเงิน คือเอกสารข้อมูลเกี่ยวกับสถานะทางการเงินของธุรกิจ ซึ่งข้อมูลเหล่านี้มีความสำคัญเป็นอย่างมากกับเจ้าของกิจการ นักลงทุน ไปจนถึงผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียกับธุรกิจ

งบการเงินเป็นเอกสารสำคัญที่แสดงภาพรวมที่ครอบคลุมเกี่ยวกับสถานะทางการเงินของบริษัท ข้อมูลความเหล่านี้มีความสำคัญสำหรับเจ้าของธุรกิจ นักลงทุน ไปจนถึงผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในธุรกิจ เนื่องจากอ่านงบการเงินทำให้ได้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับผลการดำเนินงานทางการเงินของธุรกิจ ในบทความนี้ เราจะเจาะลึกงบการเงินประเภทต่าง ๆ ความสำคัญ ไปจนถึงประเด็นสำคัญที่นักธุรกิจต้องทำความเข้าใจ

ชวนเข้าใจ "งบการเงิน" สิ่งสำคัญที่เจ้าของธุรกิจต้องทราบ

งบการเงินไม่ได้มีไว้สำหรับเพียงนักบัญชี หรือนักวิเคราะห์ทางการเงินเท่านั้น เจ้าของธุรกิจต้องมีความเข้าใจอย่างลึกซึ้งเกี่ยวกับในเอกสารเหล่านี้ เพื่อจัดการให้บริษัทของตนมีประสิทธิภาพ การอ่านงบการเงินแต่ละประเภทจะให้ข้อมูลเฉพาะที่แตกต่างกัน สามารถช่วยในการวางแผนเชิงกลยุทธ์ การจัดการ รวมถึงการปฏิบัติตามกฎระเบียบ โดยแบ่งออกเป็น 5 ส่วนสำคัญ ๆ ดังนี้

1. งบแสดงการเปลี่ยนแปลงส่วนของผู้ถือหุ้น

เป็นข้อมูลเปลี่ยนแปลงในส่วนของผู้ถือหุ้น อธิบายการเปลี่ยนแปลงในส่วนของผู้ถือหุ้นในงบดุลในช่วงเวลาที่กำหนด โดยให้รายละเอียดจะกล่าวถึงองค์ประกอบของทุน เช่น กำไรสะสม หุ้นสามัญ ไปจนถึงค่าใช้จ่ายเพิ่มเติม ที่มีการเปลี่ยนแปลงเนื่องจากปัจจัยต่าง ๆ

สำหรับประเด็นสำคัญของงบแสดงการเปลี่ยนแปลงส่วนของผู้ถือหุ้น ได้แก่

• ยอดคงเหลือเปิดและปิด ยอดคงเหลือของทุนเริ่มต้นและสิ้นสุดสำหรับงวดนั้น

• รายได้สุทธิ กำไรหรือขาดทุนจากงบกำไรขาดทุน จะถูกบวกเข้ากับกำไรสะสม

• เงินปันผล การจ่ายเงินให้กับผู้ถือหุ้น โดยจะถูกหักออกจากกำไรสะสม

• การออกหุ้นกับการซื้อคืน การเปลี่ยนแปลงในหุ้นสามัญ เนื่องจากการออกใหม่ หรือการซื้อคืน

ด้วยข้อมูลเหล่านี้ จะช่วยให้เจ้าของธุรกิจ ไปจนถึงนักลงทุนเข้าใจถึงปัจจัยที่ช่วยผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในส่วนของผู้ถือหุ้นของบริษัท รวมถึงนโยบายของบริษัทเกี่ยวกับการจ่ายเงินปันผลและการออกหุ้นเมื่อถึงเวลาที่กำหนด

2. งบกระแสเงินสด 

งบกระแสเงินสด เป็นข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับกระแสเงินสดเข้า-ออก ของบริษัทในช่วงเวลาที่กำหนด แบ่งออกเป็นสามส่วนหลัก ได้แก่

• กิจกรรมการดำเนินงาน กระแสเงินสดจากการดำเนินธุรกิจหลัก ได้แก่ เงินสดที่รับจากการขาย หรือเงินสดสำหรับค่าใช้จ่ายในการดำเนินการ

• กิจกรรมการลงทุน กระแสเงินสดที่เกี่ยวข้องกับการซื้อ หรือขายสินทรัพย์ระยะยาว เช่น ที่ดิน อาคาร ไปจนถึงวัสดุอุปกรณ์ในการดำเนินธุรกิจ เป็นต้น

• กิจกรรมจัดหาเงิน กระแสเงินสดจากการทำธุรกรรมกับสถาบันทางการเงิน หรือเจ้าหนี้ของบริษัท รวมถึงการจ่ายเงินปันผล การกู้ยืม รวมถึงการชำระหนี้ต่าง ๆ

งบกระแสเงินสดช่วยทำให้เจ้าของธุรกิจเข้าใจว่าบริษัทสามารถสร้างเงินสด เพื่อตอบสนองความต้องการในการดำเนินงานนั้นเป็นอย่างไร จัดหาเงินทุนในกิจกรรมการลงทุน รวมถึงจัดการภาระผูกพันทางการเงินได้ดีเพียงใด

3. งบแสดงฐานะการเงิน

งบแสดงฐานะทางการเงิน หรือที่เรียกว่างบดุล จะเป็นข้อมูลแสดงภาพรวมของสถานะทางการเงินของบริษัท ณ เวลาใดเวลาหนึ่ง โดยจะสรุปสินทรัพย์ หนี้สิน ไปจนถึงส่วนของผู้ถือหุ้นของบริษัท

สำหรับองค์ประกอบของงบแสดงฐานะการเงินได้แก่

• สินทรัพย์ เป็นทรัพยากรของบริษัทที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจ ซึ่งสามารถจัดประเภทเป็นกระแสรายวัน (เช่น เงินสด ลูกหนี้การค้า) หรือไม่หมุนเวียน (เช่น ทรัพย์สิน วัสดุอุปกรณ์)

• หนี้สิน เป็นภาระผูกพันที่บริษัทเป็นหนี้ต่อบุคคลภายนอก หรือสถาบันทางการเงิน หนี้สินอาจเป็นหนี้สินหมุนเวียน (เช่น เจ้าหนี้การค้า หนี้ระยะสั้น) หรือหนี้สินระยะยาว (เช่น เงินกู้ยืมระยะยาว พันธบัตรสถาบันทางการเงิน)

• ส่วนของผู้ถือหุ้น ส่วนนี้แสดงถึงส่วนได้เสียที่เหลืออยู่ของเจ้าของในบริษัท หลังจากหักหนี้สินออกจากสินทรัพย์แล้ว ประกอบด้วยหุ้นสามัญ กำไรสะสม รวมถึงทุนชำระแล้วเพิ่มเติมต่าง ๆ

สมการงบดุลซึ่งเป็นรากฐานของงบแสดงฐานะการเงินคือ สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของผู้ถือหุ้น

4. งบกำไรขาดทุน

งบกำไรขาดทุน เป็นข้อมูลรายละเอียดเกี่ยวกับผลการดำเนินงานทางการเงินของบริษัทในช่วงเวลาหนึ่ง  โดยจะแสดงรายได้ ค่าใช้จ่าย รวมถึงกำไรหรือขาดทุนของบริษัท

สำหรับองค์ประกอบสำคัญของงบกำไรขาดทุนได้แก่

• รายได้ จำนวนเงินทั้งหมดที่ได้รับจากการขายสินค้าหรือบริการ

• ค่าใช้จ่าย ต้นทุนที่เกิดขึ้นในการหารายได้ รวมถึงค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน (เช่น เงินเดือน ค่าเช่า) รวมถึงค่าใช้จ่ายที่ไม่ใช่การดำเนินงาน (เช่น ดอกเบี้ย ภาษี)

• รายได้สุทธิ กำไรหรือขาดทุนหลังจากหักค่าใช้จ่ายทั้งหมดออกจากรายได้แล้ว จะบ่งบอกถึงความสามารถในการทำกำไรของบริษัท

งบกำไรขาดทุนช่วยให้เจ้าของธุรกิจเข้าใจประสิทธิภาพการดำเนินงาน รวมถึงความสามารถในการทำกำไรของบริษัท ช่วยให้พวกเขาสามารถตัดสินใจโดยใช้ข้อมูลรอบด้าน เกี่ยวกับการจัดการต้นทุน รวมถึงการวางกลยุทธ์เพื่อกำหนดราคา

5. หมายเหตุประกอบงบการเงิน

หมายเหตุประกอบงบการเงิน เป็นข้อมูลเพิ่มเติม หรือบริบทของตัวเลขที่แสดงในงบการเงินหลัก รวมถึงคำอธิบายละเอียดเกี่ยวกับนโยบายการบัญชี คำอธิบายรายการที่สำคัญ ไปจนถึงการเปิดเผยตามมาตรฐานการบัญชี

สำหรับองค์ประกอบสำคัญของหมายเหตุประกอบงบการเงิน ได้แก่

• นโยบายการบัญชี คำอธิบายถึงหลักการ หรือวิธีการที่ใช้ในการจัดทำงบการเงิน ว่ามีแนวทางอย่างไร

• คำอธิบายโดยละเอียด เป็นข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับรายการเฉพาะ เช่น การประเมินมูลค่าสินค้าคงคลัง วิธีการคิดค่าเสื่อมราคา ไปจนถึงภาระผูกพันของเงินบำนาญ

• เหตุฉุกเฉิน การเปิดเผยเกี่ยวกับหนี้สินที่อาจเกิดขึ้น หรือข้อผูกพันในอนาคต

หมายเหตุเหล่านี้ จำเป็นสำหรับการทำความเข้าใจงบการเงินโดยสมบูรณ์ แสดงถึงความโปร่งใส รวมถึงช่วยเหลือผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในการตัดสินใจอย่างรอบคอบ

งบการเงิน มีประโยชน์อย่างไรบ้าง

งบการเงินเป็นเครื่องมือที่ขาดไม่ได้ ซึ่งเป็นประโยชน์มากมายแก่เจ้าของธุรกิจ นักลงทุน เจ้าหนี้ ไปจนถึงผู้มีส่วนได้เสียอื่น ๆ เอกสารเหล่านี้จะให้ข้อมูลเชิงลึกโดยละเอียดเกี่ยวกับสถานะทางการเงิน ผลการดำเนินงาน รวมถึงกระแสเงินสดของบริษัท ซึ่งมีความสำคัญต่อการตัดสินใจ โดยการใช้ข้อมูลประกอบ เพื่อการวางแผนเชิงกลยุทธ์ เรามาดูรายละเอียดเกี่ยวกับคุณประโยชน์ของการดูงบการเงิน มีดังนี้

1. การตัดสินใจที่ดีขึ้น

งบการเงินช่วยให้เจ้าของธุรกิจ หรือผู้จัดการ มีข้อมูลจำเป็นในการตัดสินใจเรื่องต่าง ๆ ด้วยการวิเคราะห์ข้อมูลเหล่านี้ บริษัทต่าง ๆ จึงสามารถจัดสรรงบประมาณที่แม่นยำ สามารถคาดการณ์ผลการดำเนินงานในอนาคตได้ ทั้งยังระบุแนวโน้มทางการเงินได้ ช่วยให้สามารถวางแผนเชิงกลยุทธ์ พร้อมปรับเปลี่ยนการปฏิบัติงานได้ดียิ่งขึ้น

2. การประเมินผลการปฏิบัติงาน

การประเมินประสิทธิภาพของบริษัท ถือเป็นสิ่งสำคัญสำหรับความสำเร็จในระยะยาว งบการเงินมีตัวชี้วัดที่จำเป็นในการประเมินความสามารถในการทำกำไร ประเมินประสิทธิภาพการดำเนินงาน รวมถึงวิเคราะห์เสถียรภาพทางการเงิน ซึ่งจะช่วยในการระบุจุดแข็ง-จุดอ่อน แล้วพัฒนาต่อไป

3. การดึงดูดนักลงทุน

นักลงทุนพึ่งพางบการเงินเป็นอย่างมากในการตัดสินใจลงทุน การอ่านงบการเงินที่ถูกต้องชัดเจน ช่วยสามารถแสดงให้เห็นถึงสถานะทางการเงิน แสดงความสามารถในการทำกำไร ไปจนถึงการจัดการกระแสเงินสดที่มีประสิทธิภาพ สิ่งนี้ทำให้บริษัทมีความน่าสนใจมากขึ้น สำหรับผู้ลงทุนที่มีศักยภาพที่กำลังมองหาผลตอบแทนที่มั่นคง

4. การรักษาความปลอดภัยทางการเงิน

สำหรับธุรกิจที่กำลังมองหาแหล่งเงินทุนภายนอก งบการเงินถือเป็นสิ่งสำคัญ เจ้าหนี้ หรือสถาบันทางการเงินมักจะใช้เอกสารเหล่านี้เพื่อประเมินความน่าเชื่อถือของธุรกิจ เพื่อให้แน่ใจว่าธุรกิจมีความสามารถในการชำระคืนเงินกู้ได้ รายงานทางการเงินโดยละเอียด มักจำเป็นในระหว่างกระบวนการอนุมัติสินเชื่อ ด้วยฐานะทางการเงินที่แข็งแกร่ง ช่วยให้การเจรจาเรื่องอัตราดอกเบี้ยได้ดีขึ้น

5. การปฏิบัติตามกฎระเบียบ

การปฏิบัติตามกฎระเบียบทางการเงิน หรือมาตรฐานการบัญชี เป็นสิ่งที่ไม่สามารถมองข้ามได้ การดูงบการเงินจะทำให้มั่นใจได้ว่าบริษัทปฏิบัติตามมาตรฐานการบัญชี เช่น GAAP หรือ IFRS ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงที่จะถูกลงโทษทางกฎหมาย นอกจากนี้ยังช่วยให้รับการตรวจสอบได้ง่ายขึ้น แสดงถึงความโปร่งใสของบริษัท ส่งเสริมความไว้วางใจระหว่างผู้ลงทุน

6. การส่งเสริมความโปร่งใสและความรับผิดชอบ

ความโปร่งใสและความรับผิดชอบถือ เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการสร้างความไว้วางใจ หรือการรักษาชื่อเสียงทางธุรกิจในทางที่ดี การรายงานทางการเงินที่โปร่งใสจะช่วยสร้างความไว้วางใจระหว่างผู้ลงทุน รวมถึงพนักงาน ลูกค้า ไปจนถึงซัพพลายเออร์ งบการเงินยังทำให้ฝ่ายบริหารต้องรับผิดชอบต่อผลการดำเนินงานทางการเงินที่ได้ตัดสินใจไปแล้ว ซึ่งสนับสนุนแนวทางการกำกับดูแลกิจการที่ดี

7. การรายงานภาษี

งบการเงินที่ถูกต้อง จะมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการยื่นภาษี ใช้เพื่อจัดเตรียมการคืนภาษีที่ถูกต้อง ต้องทำให้มั่นใจว่าสอดคล้องกับกฎหมาย หรือข้อบังคับด้านภาษี อ่านงบการเงินยังช่วยในการวางแผนภาษีอย่างมีประสิทธิภาพ โดยให้มุมมองที่ชัดเจนเกี่ยวกับรายได้กับการหักลดหย่อนที่กำหนดไว้ ซึ่งจะช่วยหลีกเลี่ยงบทลงโทษที่เกี่ยวข้องกับการไม่ปฏิบัติตามข้อกำหนดเรื่องภาษี

8. การวางแผนธุรกิจเชิงกลยุทธ์

อีกหนึ่งบทบาทสำคัญของงบการเงินคือ การวางแผนเชิงกลยุทธ์ในระยะยาว ข้อมูลเชิงลึกทางการเงินโดยละเอียด จะช่วยในการจัดสรรทรัพยากรอย่างเหมาะสม ตามความต้องการทางธุรกิจนั้น ๆ โดยให้ข้อมูลที่จำเป็นในการตัดสินใจ ซึ่งจะใช้ข้อมูลรอบด้านเกี่ยวกับการลงทุน ไปจนถึงการขยายธุรกิจ ทั้งยังช่วยระบุความเสี่ยงทางการเงินที่อาจเกิดขึ้น ช่วยให้ธุรกิจต่าง ๆ พัฒนากลยุทธ์เพื่อลดความเสี่ยงได้ดียิ่งขึ้น

9. อำนวยความสะดวกในการควบรวมหรือซื้อกิจการ

ในระหว่างการควบรวมกิจการ งบการเงินมีจะง่ายต่อการประเมินมูลค่า การตรวจสอบสถานะ ไปจนถึงการใช้ประโยชน์ในการเจรจา สิ่งเหล่านี้เป็นพื้นฐานสำหรับการประเมินมูลค่าบริษัทอย่างถูกต้อง ทั้งยังจำเป็นสำหรับกระบวนการตรวจสอบสถานะ เพื่อให้มั่นใจว่าทุกฝ่ายจะได้รับข้อมูลอย่างครบถ้วน สถานะทางการเงินที่ชัดเจน จะช่วยให้ผลการเจรจาเป็นไปอย่างง่ายดาย

10. การเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงาน

ประสิทธิภาพในการดำเนินงานนั้น เป็นอีกกุญแจสำคัญสู่ความสำเร็จของธุรกิจ การอ่านงบการเงินมีส่วนช่วยในเรื่องนี้ โดยการอำนวยความสะดวกในการจัดการต้นทุน การเพิ่มประสิทธิภาพของสินค้าคงคลัง ไปจนถึงการจัดหาตัวชี้วัดประสิทธิภาพ ซึ่งการติดตามค่าใช้จ่ายโดยละเอียด จะช่วยในการระบุจุดที่สามารถลดต้นทุนได้ ด้วยข้อมูลเชิงลึกจากงบการเงิน จะช่วยในการกำหนดเกณฑ์มาตรฐานประสิทธิภาพ กับติดตามความคืบหน้า

สรุป งบการเงินสำคัญอย่างไร

งบการเงินเป็นเครื่องมือที่สำคัญสำหรับธุรกิจ โดยไม่คำนึงถึงขนาดหรืออุตสาหกรรมใด ภาพรวมของการดูงบการเงินจะครอบคลุมเกี่ยวกับสถานะทางการเงินของบริษัท เพื่อเป็นตัวช่วยเจ้าของธุรกิจในการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ การดึงดูดนักลงทุน ไปจนถึงการจัดหาเงินทุน ซึ่งการทำความเข้าใจงบการเงินประเภทต่าง ๆ รวมถึงส่วนประกอบต่าง ๆ ล้วนมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการจัดการทางการเงินและการปฏิบัติตามกฎระเบียบที่มีประสิทธิภาพ