ทำไมคนที่เสพติดยา ตอนที่อยู่สถานที่บำบัดเลิกยาได้แล้ว แต่พอกลับบ้านกลับเสพยาเหมือนเดิม???
เชื่อว่าหากใครที่มีคนในครอบครัวเสพติดยา คงจะเข้าใจดี
เรามาเริ่มกันเลย
การเสพติดยา เช่น กระท่อม เฮโรอีน ยาบ้า กัญชา หรืออะไรก็แล้วแต่ที่ทำให้เสพติดได้ จะเล่าแบบคราวๆน่ะ ว่าสมองทำงานกันยังไง
ตอนที่ฉีดยาครั้งแรก: จะมีกลไกที่มีฤทธิ์กระตุ้นจากยาสูงมาก ขณะเดียวกันสมองก็มีสารหลั่งพวกสารที่มีฤทธิ์ยับยั้งเหมือนกันน่ะ เพื่อให้ร่างกายกลับเข้าสู่ภาวะปกติ (normal resting state) แต่ก่อนที่จะเข้าสู่ภาวะปกติ จะมีความอยากยาอยู่
เมื่อฉีดยาซ้ำๆจนร่างกายคุ้นชิน: กลไกที่มีฤทธิ์กระตุ้นจากยากลับสูงจากภาวะปกติแค่นิดเดียว แต่สมองกลับมีการหลั่งสารที่มีฤทธิ์ยับยั้งอย่างมาก และอยู่ต่ำกว่าภาวะปกติด้วย ช่วงนี้แหละทำให้เกิดอาการถอนยา
แต่การเสพติดยาก็ไม่ได้ขึ้นอยู่กับผลจากฤทธิ์ยาอย่างเดียวน่ะ มันขึ้นอยู่กับพฤติกรรม และสิ่งแวดล้อมด้วย
หมายความว่าไงน่ะ?
คือตอนที่เสพครั้งที่ 1 2 3 4 ผู้เสพเขาจะคุ้นชินกับกลุ่มเพื่อนที่เสพด้วยกัน คุ้นชินกับกระบอกฉีดยา ได้เห็นวิธีปรุงยา พวกนี้เรียกว่า visual behaviour
รู้ได้ไงว่า visual behaviour มีผลกับการติดยาด้วย?
ก็เพราะว่าเขามีการศึกษามาแล้วไง ฮาฮ้าฮ้า
จริงๆเขาก็ได้เรียนรู้มาจากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับกลุ่มผู้ติดยานั้นแหละ
ก็คือมันมีเหมือนกันน่ะ ที่เวลาอยู่กับกลุ่มเสพเดิมๆ ใช้กระบอกฉีดยาเดิมๆ ขนาดยาเท่าเดิม กลับไม่ตาย
แต่พอเปลี่ยนสถานที่เสพยาใหม่ ทั้งๆที่ใช้กระบอกฉีดยาเดิมๆ ขนาดยาเท่าเดิม คนเสพกลุ่มเดิม แต่กลับตาย ที่มีให้เห็นกันบ่อยๆ ที่ไปฉีดกันในโรงแรมแล้วเสียชีวิตกันนั้นแหละ
จากเหตุการณ์นี้คือจะสื่อให้เห็นว่า สถานที่มีผลต่อผู้เสพยาด้วย ที่ไม่ใช่แค่ฤทธิ์ของยา
มันเกิดขึ้นได้ยังไงกันน่ะ?
เมื่อผู้เสพเปลี่ยนสถานที่สมมติว่าไปโรงแรม พวกเขาไม่เคยเห็นสภาพห้องนี้กันมาก่อน พอเสพยาเข้าไปปรากฏว่า มีแต่ฤทธิ์กระตุ้นจากยาอย่างเดียว คือไม่มีกลไกในสมองที่มายับยั้งให้กลับเข้าสู่ภาวะปกติเลย เหตุเพราะสมองยังไม่คุ้นชิน ไม่ได้รู้จักกับสถานที่นี้เลย มันเลยไม่ได้สร้างกลไกที่เอาไว้ยับยั้ง
สรุปง่ายๆก็คือ ถ้าฉีดที่เดิม ใช้ขนาดยาเท่าเดิม ฤทธิ์ของยาที่ได้รับจะปกติเช่นเคย แต่พอไปฉีดในสถานที่ใหม่ ฤทธิ์ยาที่ได้กลับมากกว่าปกติ ก็เพราะสมองมันยังไม่ develop นั้นเอง
#เห็นไหม ร่างกายทำงานเร็วน่ะ ขนาดที่เรายังไม่รู้ตัว สมองเราทำงานแล้ว
อ่ะ อ่านมาถึงขนาดนี้แล้วพอจะตอบได้ไหมเอย...
คำตอบก็คือ สมมติว่าผู้เสพ เสพยาในห้องเดิม เห็นอุปกรณ์ทุกวัน ร่างกายมันเห็นทุกวัน แต่พอไปบำบัด มันไม่ได้เห็นสภาพแวดล้อมเดิม ดังนั้นในช่วงนี้แหละผู้เสพมีโอกาสที่จะหายได้ แต่ระหว่างทางนั้นต้องต่อสู่กับอาการถอนยาก็ว่าไป แต่พอกลับบ้าน ผู้เสพยังจะต้องเจอกับสถานที่เดิม ถึงอุปกรณ์ยาถูกทิ้งไปแล้ว แต่ก็ยังต้องเจอกับกลุ่มเพื่อนที่เคยเสพเหมือนเดิม อ่ะเข้าข่ายกับสภาพแวดล้อมเดิมอีกละ สุดท้ายก็กลับมาเสพใหม่ แล้วก็วนอยู่แบบนี้เรื่อยๆ
#ทางที่ดีไม่ต้องยุ่งกับยาเสพติดตั้งแต่แรกดีกว่า
เครดิตภาพที่ 1 จาก pixabay โดย qimono
เครดิตภาพที่ 2 จาก pixabay โดย rebcenter-moscow
เครดิตภาพที่ 3 จาก pixabay โดย jarmoluk