ทำไม? ติดคุกต้องกิน "ข้าวแดง"
ข้าวแดง หมายถึง ข้าวที่ไม่ได้ขัดสีเป็นข้าวขาว เป็นข้าวที่ยังมีเปลือกสีแดงหุ้มเมล็ดอยู่ กินไม่อร่อย แม้ว่าจะมีคุณค่าทางโภชนาการมากก็ตาม
ราคาจะถูกกว่าข้าวขาวเนื่องจาก มีต้นทุนในการขัดสีจากข้าวแดงเป็นข้าวขาว
แต่เดิมเป็นข้าวที่ใช้เลี้ยงพลทหารที่ประจำการอยู่ และให้นักโทษที่ถูกขังในเรือนจำกิน. สำนวน กินข้าวแดง จึงมีความหมายว่า ติดคุก เป็นนักโทษในเรือนจำ เช่น พวกที่ขายยาบ้านี่ไม่นานก็ต้องไปกินข้าวแดง. ข้าวแดง ปรากฏในสำนวนไทยอีกสำนวนหนึ่ง คือ คุณข้าวแดงแกงร้อน หมายถึง บุญคุณที่ผู้หนึ่งมีกับคนหนึ่งเนื่องจากได้ให้อาหารเลี้ยงดูมา ซึ่งคนดีต้องนึกถึงบุญคุณของผู้ที่มีคุณต่อตน และต้องหาทางตอบแทนบุญคุณนั้น.
ปัจจุบันคำว่า ข้าวแดง เป็นคำเรียกข้าวพันธุ์หนึ่ง เมล็ดมีสีแดง และใช้เรียกข้าวที่สีให้มีเยื่อสีแดงอยู่ ซึ่งบางคนเรียกว่า ข้าวมันปู ด้วย เช่น ข้าวต้มที่ร้านเรามีทั้งข้าวขาวและข้าวแดง.
ที่มา : บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย” ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๓ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๔ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.