พบ "หลุมดำ" ใหญ่ที่สุด..เท่าที่เคยค้นพบ

              หลุมดำมวลอภิมหายิ่งยวด (ultramassive black hole) เป็นวัตถุอวกาศที่หาได้ยากมากที่สุดชนิดหนึ่ง และถือได้ว่าใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยค้นพบมา ได้ถูกนักดาราศาสตร์ค้นพบด้วยเทคนิคการสังเกตการบิดโค้งของแสงที่เรียกว่า ‘เลนส์ความโน้มถ่วง’ เป็นครั้งแรก

               หลุมดำที่มีมวลมหาศาลอย่างเหลือเชื่อถึงกว่า 32,000 ล้านเท่าของดวงอาทิตย์นี้ อยู่ในใจกลางกาแล็กซี Abell 1201 ซึ่งห่างไกลออกไปประมาณ 2,700 ล้านปีแสง  มีมวลในระดับที่น่าตกใจ นั่นคือเกินระดับหลุมดำมวลยวดยิ่ง (Supermassive Black Hole) ที่มักพบได้ทั่วไปตามใจกลางกาแล็กซีอื่นๆ ที่มีมวลอย่างมากก็ 2-3 พันล้านเท่าของดวงอาทิตย์   

              จุดเริ่มต้นของการค้นพบในครั้งนี้ เริ่มมาตั้งแต่ปี พศ.2547  เมื่อศาสตราจารย์อลาสแตร์ เอดจ์ หนึ่งในทีมวิจัย ได้สังเกตเห็นส่วนโค้งของแสงขนาดใหญ่ขณะตรวจสอบภาพความละเอียดสูงมาก จากกล้องโทรทรรศน์ฮับเบิลขององค์การ NASA ที่ได้ถ่ายภาพกาแล็กซีในบริเวณหนึ่งของอวกาศเอาไว้  ภาพที่สะกิดความสนใจนี้ ทำให้มีการใช้เครื่องซูเปอร์คอมพิวเตอร์ DiRAC COSMA8 ของมหาวิทยาลัย  เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลเพิ่มเติม และในที่สุดทีมงานของมหาวิทยาลัยก็ตัดสินใจศึกษาการมีอยู่ของหลุมดำนี้

              โดยดร. เจมส์ ไนติงเกล ผู้นำทีมนักดาราศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยเดอแรมของสหราชอาณาจักร ได้กล่าวว่า “เมื่อแสงเดินทางผ่านเอกภพ มันจะโค้งเข้าหาวัตถุมวลมากตามเส้นทางที่มันไป”  “เส้นทางของลำแสงโค้งที่ทีมงานเราพบนี้ มันผ่านเข้าใกล้หลุมยักษ์มาก” ดร.เจมส์ ไนติงเกล กล่าว และเสริมอีกว่า “ที่ว่าใกล้ คือระยะทางประมาณ 4 หมื่นล้านเท่าของระยะห่างจากดวงอาทิตย์มาถึงโลก ซึ่งในแง่ดาราศาสตร์นั้นเราถือว่าน้อยมาก”

              ตลอดเวลาหลายปีที่ผ่านมา ทางทีมงานได้พยายามหาขนาดที่แท้จริงของยักษ์ใหญ่แห่งอวกาศนี้ โดยในปี พศ.2560 ก็ได้ตีพิมพ์ผลการคำนวณครั้งแรกแล้ว แต่ต่อมาก็พบว่ายังมีบางอย่างที่ต้องแก้ไข

               โดยล่าสุด ดร.เจมส์ ไนติงเกล และทีมงาน ได้สร้างแบบจำลองทางคอมพิวเตอร์ เพื่อปรับการคำนวณความโค้งของแสงที่เกิดจากแรงโน้มถ่วงของหลุมดำมวลมหาศาลนี้ให้มีความผิดพลาดน้อยที่สุด จนสามารถแก้ไขตัวเลขเดิมที่เคยประเมินไว้ในปี พศ. 2560 ว่าไม่น่าจะมีมวลเกิน 7 พันล้านเท่าของมวลดวงอาทิตย์ มาเป็นตัวเลขล่าสุดที่น่าตื่นตาตื่นใจนี้

                “นี่คือหนึ่งในบรรดาหลุมดำที่มีขนาดใหญ่ยักษ์ที่สุดเท่าที่เคยมีการค้นพบมา ทั้งยังมีมวลแตะระดับขีดจำกัดสูงสุดที่หลุมดำสามารถจะมีได้ในทางทฤษฎีอีกด้วย ถือว่าเป็นการค้นพบที่น่าตื่นเต้นอย่างยิ่ง” ดร. ไนติงเกลกล่าว

              หลุมดำเป็นวัตถุอวกาศที่มีอยู่มากมายในเอกภพ โดยปกติแล้วเราไม่อาจมองเห็นมันได้ตรงๆ เหมือนดาวฤกษ์ หรือวัตถุอวกาศอื่นๆ เหตุผลก็เพราะว่าแสงไม่อาจเดินทางออกจากแรงโน้มถ่วงของหลุมดำได้  การค้นหาหลุมดำจึงต้องอาศัยวิธีทางอ้อม นั่นคือการสังเกตสิ่งต่างๆ ที่อยู่รอบหลุมดำแทน

              ดร.ไนติงเกล ได้กล่าวถึงหลุมดำมวลมหาศาลนี้ว่า “มันยากที่จะอธิบายว่าหลุมดำนี้มันใหญ่โตขนาดไหน เอาเป็นว่าถ้าคุณมองไปบนฟ้ายามค่ำคืน แล้วเอาดาวทุกดวงที่คุณเห็น ไม่ว่าจะเป็นดาวชนิดไหน จับมารวมกันไว้เป็นก้อนเดียว มันก็ยังมีขนาดเพียงเศษเสี้ยวของขนาดของหลุมดำนี้” “พูดง่ายๆ ก็คือ หลุมดำนี้ใหญ่กว่ากาแล็กซีส่วนใหญ่ในเอกภพ”