เด็กไทยมี“4 สิทธิพื้นฐาน”ที่ได้รับมาตั้งแต่เกิด
เด็ก คือ บุคคลที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปีบริบูรณ์ และต้องได้รับการคุ้มครองสิทธิในด้านต่าง ๆ ภายใต้อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก (Convention on the Rights of the Child หรือ CRC) ของสหประชาชาติ
อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก ประกอบด้วยบทบัญญัติ 54 ข้อ เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับสิทธิเด็กโดยตรง ซึ่งเน้นหลักพื้นฐาน 4 ประการ ได้แก่ สิทธิที่จะมีชีวิตรอด, สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา, สิทธิที่จะได้รับการปกป้องคุ้มครอง และสิทธิที่จะมีส่วนร่วม
มูลนิธิเพื่อการพัฒนาเด็กก็ได้ทำการศึกษา พบว่าทั่วประเทศมีเด็กเล็กจำนวนประมาณ 42 ล้านคน มีสถิติถูกทำร้ายร่างกาย 100 คนต่อชั่วโมง ซึ่งเป็นการทำร้ายทางร่างกาย ถูกทุบตี และด่าทอด้วยถ้อยคำรุนแรง
ปฏิเสธไม่ได้ว่าทัศนคติ “ลูกเป็นสมบัติของพ่อแม่” ยังมีอยู่อย่างเข้มข้นในวิธีการเลี้ยงดูเด็กของสังคมไทย ทัศนคติดังกล่าวส่งผลให้หลายครอบครัวเลือกใช้ความรุนแรงกับ “เด็ก” และยังส่งผลต่อแนวคิดของ “ผู้ใหญ่” หลายคนในสังคมที่มองว่าเด็กเป็นคนตัวเล็ก และไร้อำนาจในการต่อกรกับพวกเขา ดังจะเห็นได้จากคำพูดของนักการเมืองคนหนึ่งที่กล่าวถึงเด็กหญิงนักกิจกรรมทางเมืองในทำนองที่ว่า “ถ้าเป็นลูกจะฆ่าทิ้ง” ซึ่งสะท้อนให้เห็นพฤติกรรมการละเมิด “สิทธิเด็ก” ที่เป็นปัญหาเรื้อรังของสังคม
ทว่า เด็กทุกคนมีสิทธิที่ควรได้รับมาตั้งแต่เกิดบนพื้นฐานของ “ความเป็นมนุษย์” Sanook จึงขอพาทุกคนไปทำความรู้จัก “4 สิทธิ” ที่เด็กทุกคนได้รับมาตั้งแต่เกิดตาม “อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก” ที่ประเทศไทยได้ลงนามเข้าเป็นภาคีสมาชิกตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535
สิทธิพื้นฐาน 4 ประการ
อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก ประกอบด้วยบทบัญญัติ 54 ข้อ เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับสิทธิเด็กโดยตรง ซึ่งเน้นหลักพื้นฐาน 4 ประการ ได้แก่
สิทธิที่จะมีชีวิตรอด (Right of Survival) เด็กมีสิทธิที่จะมีชีวิตรอด ได้รับการจดทะเบียนเกิด มีสิทธิที่จะมีชื่อ ได้สัญชาติ ได้รับการเลี้ยงดูจากบิดามารดา ไม่ถูกแยกจากครอบครัว และได้รับการปกป้องคุ้มครองอย่างเหมาะสม
สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา (Right of Development) เด็กต้องได้รับบริการพัฒนาปฐมวัย และได้รับการศึกษาอย่างมีคุณภาพ ความเป็นอยู่และโภชนาการที่เหมาะสมตามวัย รวมถึงการส่งเสริมพัฒนาการทางด้านร่างกายและจิตใจ
สิทธิที่จะได้รับการปกป้องคุ้มครอง (Right of Protection) เด็กควรได้รับการปกป้องคุ้มครองจากการใช้ความรุนแรงทั้งทางร่างกายและจิตใจ รวมถึงการคุ้มครองจากการใช้แรงงานผิดกฎหมาย การทำงานอันตราย หรือขัดขวางการศึกษา
สิทธิที่จะมีส่วนร่วม (Right of Participation) เด็กมีสิทธิในการแสดงความคิดเห็นได้อย่างเสรี หรือเข้ามามีบทบาทในเรื่องต่าง ๆ ที่ส่งผลกระทบหรือมีส่วนโดยตรงกับตัวเด็กเอง รวมถึงการตัดสินใจที่มีจะส่งผลต่ออนาคตของตัวเอง