"มังคละ" ทหารมหาดเล็ก ในคุ้มเจ้าหลวงนครลำปาง

 

" มังคละแคระ"

มังคละ หรือ ตำแหน่งทหารมหาดเล็ก

ในคุ้มเจ้าหลวงนครลำปาง

ในสมัยเจ้าหลวงบุญวาทย์วงศ์มานิต

เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 13

แห่งราชวงศ์ทิพย์จักร

(ครองราชย์ พ.ศ. 2440 - 2465)

มังคละ จะมีอาวุธประจำคู่กาย

เป็นปืนลูกซองปากแตรขนาดเล็ก

อย่างที่ฝรั่งเรียกกันว่า

" บลันเดอร์บัส"(Blunderbuss )

เป็นลูกซองชนิดแรกๆ ของโลก

ถือกำเนิดมาจากชาวดัตช์ (เนเธอร์แลนด์)

การจะยิงนั้นต้องยิงในระยะประชิดมากๆ

กระสุนจะกระจายออกไปได้หลายทิศทาง

เพราะปากกระบอกปืนจะมีรูปทรง

เหมือน แตรที่บานกว้างกว่าลำกล้อง

เพื่อให้สามารถบรรจุกระสุน

และ ดินปืนลงไปได้ง่าย

มังคละ จะมีหน้าที่ดูแลความเรียบร้อย

ภายในคุ้มเจ้าหลวง และ ดูแลความปลอดภัย

ให้กับเจ้าหลวงนครลำปาง

คนแคระ เป็นสัญลักษณ์

แห่งความอุดมสมบูรณ์ของพืชพรรณธัญญาหาร

ของผู้คนในยุคโบราณหลายอารยธรรม

ตามคติของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู

คนแคระนั้นเป็นบริวารขององค์พระศิวะ

หรือที่เรียกว่า คณะ โดยมีพระคณปติ

หรือพระคเณศเป็นหัวหน้า นอกจากนี้

ยังมีคติทั้งของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู

และศาสนาพุทธที่ถือว่า ท้าวกุเวร

เจ้าแห่งโภคทรัพย์และความสมบูรณ์

หนึ่งในสี่โลกบาลด้านทิศเหนือ

เป็นผู้ปกครองเหล่ายักษะ รากษส

หรือคณะ(คนแคระ)ด้วย

เราจึงพบร่องรอยของการละเล่น หรือ กีฬา

ที่ให้คนแคระเข้าแข่งขัน

ในการเฉลิมฉลองเทศกาลสำคัญๆ

ในหลายๆอารยธรรมยุคโบราณ

รวมถึงปรากฏภาพคนแคระ

ในงานศิลปกรรมโบราณ หลายยุคสมัย

*คนแคระ ฟ้อนเจิง หน้าพระที่นั่ง

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ เมื่อครั้งเสด็จประพาสมณฑลพายัพ

คนแคระฟ้อนเจิง ทั้งคู่

น่าจะเป็นมังคละ ของ เจ้าบุญวาทย์ ลำปาง