เจ้าฟ้าหอคำองค์สุดท้ายแห่งแคว้นสิบสองปันนา

#ถวายอาลัยเจ้าหม่อมคำลือ​ เจ้าฟ้าหอคำองค์สุดท้ายแห่งแคว้นสิบสองปันนา

.. ราชอาณาจักรหอคำเชียงรุ่ง สถาปนาโดยพญาเจืองหรือสมเด็จพระเจ้าหอคำเชียงรุ่งที่หนึ่ง เมื่อประมาณ840ปีก่อน

..สิบสองปันนาเริ่มเป็นปึกแผ่นและแผ่ขยายอาณาเขตมากที่สุดในยุคท้าวอินเมือง สามารถขยายอาณาเขตเข้าไปยึดถึงเชียงตุง เมืองแถนหรือเดียนเบียนฟู​ เมืองเชียงแสน ล้านช้างบางส่วน

 

...อาณาจักรนี้​ ดำรงความมั่นคงเฟื่องฟูอยู่ร้อยกว่าปี ก็ถูกรุกรานโดยชาวมองโกลรุกรานหลายครั้ง ในที่สุด​ ก็ตกอยู่ในการปกครองของจีนในปี พ.ศ.1833

 

.. ต้องใช้ตราหัวเสือหรือจุ่มกาบหลาบคำ​ ที่ราชสำนักจีนส่งมาให้​ เป็นตราแผ่นดินแทนตรานกหัสดีลิงก์ 

 

.. แล้วเปลี่ยนชื่อเจ้าผู้ครองนคร จากชื่อภาษาลื้อ เป็นภาษาจีน เจ้าผู้ครองนครชาวลื้อเลยถูกเรียกใหม่ว่า​ เจ้าแสนหวี​ฟ้า

...ฝ่ายดินแดนใกล้เคียง​ เมื่อมีการสถาปนาอาณาจักรตองอูที่ลุ่มน้ำอิระวดี แล้วขยายอำนาจออกไปทางตะวันออก พระเจ้าชนะสิบทิศบุเรงนองก็ได้ยึดเมืองสิบสองปันนาไปไว้ในอำนาจอีก

 

...ต่อมา​ บริเวณลุ่มน้ำเจ้าพระยา​ มีการสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ ในสมัยสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระองค์ได้ส่งทัพมาตีดินแดนล้านนา​ จากอำนาจราชสำนักอลองพญา

.. พระองค์ได้โปรดให้พระเจ้ากาวิละ​ เป็นแม่ทัพยกไปตีเมืองเชียงรุ่งและกวาดต้อนพลเมืองชาวลื้อในสิบสองปันนา เมืองพน เมืองหย่วน เมืองล่า ชาวเขินและชาวไตใหญ่จากเมืองเชียงตุงมาอยู่ที่เชียงใหม่ เชียงราย ลำพูน พะเยาและน่านเป็นจำนวนมาก

 

.. ซึ่งเรียกกันว่ายุค "เก็บผักใส่ซ้า เก็บข้าใส่เมือง" อันเป็นวิธีฟื้นฟูดินแดนล้านนา​ จากที่ก่อนนี้ชาวล้านนาได้ถูกกวาดต้อนไปอยู่ที่พุกามและมัณฑะเลย์เป็นจำนวนมาก

 

...สิบสองปันนาถูกยื้อแย่ง​ โดยอาณาจักรใกล้เคียงไปมาอยู่ไม่นาน กระทั่งยุคสมัยแห่งการล่าอาณานิคมของตะวันตก

.. ​ในช่วงรัชกาลที่ 4 และรัชกาลที่ 5แห่งสยาม ทั้งอังกฤษและฝรั่งเศส​ ก็เข้ามาขีดเขตอำนาจของตน ให้พม่าไปอยู่รวมกับบริติสอินเดีย สิบสองปันนาอยู่กับจีน เชียงตุงไปเป็นรัฐในอารักขาของอังกฤษและฝรั่งเศสควบรวมลาว กัมพูชาและเวียดนาม

 

...ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 นครเชียงรุ่งถูกยุบจากเมืองหลวง​ เป็นแค่หัวเมืองและเจ้าผู้ครองนคร​ทั้งหลายก็ถูกปลด ระบอบเจ้าฟ้าสิ้นสุดลงอย่างสมบูรณ์​ เชื้อพระวงศ์ต่างแตกกระสานกระเซ็นไปอยู่เชียงตุงบ้าง สยามบ้าง

 

 ...เจ้าหม่อมคำลือ เจ้าฟ้าหอคำองค์สุดท้าย​ ถูกเปลี่ยนฐานะเป็นสามัญชนคนหนึ่ง​ โดยทางการจีนให้ทำงานอยู่ในสถาบันชนชาติส่วนน้อยแห่งมณฑลยูนนาน

.. พระราชวังเวียงผาคราง ริมฝั่งแม่น้ำโขงถูกลื้อทำลาย ตำราทางพระพุทธศาสนาในสิบสองปันนาถูกเผาทำลายลงเป็นจำนวนมาก การปฏิบัติกิจกรรมทางศาสนาถูกสั่งห้ามโดยเด็ดขาด

 

.. พระพุทธศาสนานิกายเถรวาท​ ที่เคยรุ่งเรืองในเชียงรุ่งต้องหยุดลงและขาดช่วงไป วิถีวัฒนธรรมของชาวลื้อ​ ที่เต็มไปด้วยภูมิปัญญา​ถูกเข้มงวดกวดขัน

 

.. การปฏิบัติตนตามวิถีวัฒนธรรมเก่า​ ถูกลบล้างลงในช่วงปฏิวัติวัฒนธรรม​ ในยุคของเหมาเจ๋อตุงอย่างน่าเสียดาย

 

...ตาว ซื่อซินหรือเจ้าหม่อมคำลือ เป็นเจ้าฟ้าองค์สุดท้ายแห่งราชวงศ์พญาเจืองหรือราชวงศ์อารยะโวสวนตาน ที่ปกครองอาณาจักรหอคำเชียงรุ่งมายาวนานถึง 790 ปี

.. ถือเป็นอาณาจักรลื้อหนึ่งเดียวที่มีระบอบศักดินาแบบจารีตยาวนานที่สุดในลุ่มน้ำโขง

 

...เจ้าหม่อมคำลือ ประสูติเมื่อปี ค.ศ. 1928 เป็นราชบุตรของ เจ้าหม่อมแสนเมือง ซึ่งเป็นอนุชาของเจ้าฟ้าองค์ก่อน

 

.. ท่านได้เป็นรัชทายาทเพราะ​ เจ้าฟ้าองค์ก่อนที่มีศักดิ์เป็นอา ไม่มีราชบุตร จึงได้ขอเจ้าหม่อมคำลือเป็นราชบุตรบุญธรรม แล้วส่งไปเรียนหนังสือที่เมืองจุงกิงตั้งแต่อายุ 16 ปี

.. จนถึงปี ค.ศ. 1944 เจ้าหม่อมคำลือได้เข้า "พิธีฮับเมือง” แต่ในช่วงนั้นเกิด สงครามมหาเอเชียบูรพา พิธีฮับเมืองจึงไม่สมบูรณ์ ท่านจึงได้กลับไปศึกษาต่อ แล้วกลับมาทำพิธีฮับเมืองครั้งที่สอง เมื่อ ค.ศ. 1948 ขณะอายุ 20 ปี

 

...หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง​ ภายในประเทศจีน ราวปี ค.ศ. 1949-1950 ท่านจึงกลายเป็น “เจ้าฟ้าองค์สุดท้าย” ถูกเปลี่ยนฐานันดรศักดิ์จากกษัตริย์เป็นสามัญชน โดยที่ยังมิได้บริหารราชการแผ่นดินเลย

.. เจ้าหม่อมคำลือ​ สวรรคต เมื่อเวลา 02.00น.ของวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ.2560​ พระชันษา 89 ปี ณ เมืองคุนหมิง มณฑลยูนนาน

 

.. ชีวิตครอบครัว​ ท่านได้สมรสกับ สิว์ จิ๊ว เฟิน ชาวจีนเมืองคุนหมิง ในปี ค.ศ. 1953 ก่อนที่จะทำงานเป็นนักวิจัยด้านภาษาศาสตร์ อีก 8 ปี ที่สถาบันวิจัยชนชาติส่วนน้อยแห่งชาติ สังกัดสภาวิทยาศาสตร์ประเทศจีน ในมหาวิทยาลัยปักกิ่ง

 

...ต่อมาเจ้าหม่อมแสนเมือง​ ได้ขอให้รัฐบาลจีนย้ายทั้งสองกลับมาที่คุนหมิง โดยมาทำงานเป็นนักวิจัยด้านภาษา​ ซึ่งรวมถึงอักษรลื้อด้วย

.. จนกระทั่งในปี ค.ศ. 1971 รัฐบาลจีน มีคำสั่งให้เจ้าหม่อมคำลือและภรรยาไปทำงานในชนบท​ ทำงานในสวนอ้อยบริเวณ​ อำเภอ​เชียงกุ ทางตอนเหนือของสิบสองปันนา เป็นเวลานานถึง 9 ปี

 

..การใช้เวลาในสวนอ้อยนี้ สิว์ จิ๊ว เฟิน ชายาของท่านเล่าว่า สามารถพกหนังสือหรือตำราเข้าไปอ่านได้ด้วย ซึ่งก็เป็นเรื่องที่ดี​ ภายใต้สถานการณ์​ที่เลวร้าย

 

.. หลังจาก เติ้ง เสี่ยว ผิง ได้เป็นนายกรัฐมนตรีของจีนแล้ว เห็นว่านโยบายเอียงซ้าย นโยบายที่ให้เจ้านาย​ ไปใช้แรงงานในชนบทเป็นนโยบายที่ผิดพลาด

 

.. ดังนั้นเจ้าหม่อมคำลือและชายา​ จึงมีโอกาสกลับนครคุนหมิง โดยทำงานเป็นนักวิจัยที่สถาบันวิจัยชนชาติในมหาวิทยาลัยชนชาติยูนนาน จนกระทั่งเกษียณอายุ โดยมีคุณวุฒิทางวิชาการ​ คือศาสตราจารย์

...หลังจากเกษียณอายุแล้ว ทางการจีนได้ให้ฐานะ ทางสังคมแก่เจ้าหม่อมคำลือ​ ในฐานะเจ้านายเก่าคือเป็นรองประธานสภาที่ปรึกษาการเมืองระดับมณฑล และกรรมการสภาที่ปรึกษาการเมืองแห่งชาติ

 

...เจ้าหม่อมคำลือมีพระอนุชาชื่อ เจ้าหม่อมมหาวัง อยู่ที่อำเภอแม่สาย เชียงราย​ ปัจจุบันท่านก็สิ้นแล้ว คงเหลือแต่ลูก ๆซึ่งอยู่ที่แม่สายรวมถึงในกรุงเทพฯ ที่ใช้นามสกุล “คำลือ” เพื่อเป็นที่ระลึกถึง

 

ขอบคุณข้อมูลภาพ