เพลงลำดวน

https://youtu.be/3YcvcCQIOpU

'ลำดวน' เพลงฮิตบนโลกออนไลน์ของ Rasmee กับเบื้องหลังที่ควรรู้ก่อนนำไปคัฟเวอร์

ลำดวน คือผลงานใน EP Isa Soul ของ แป้ง – รัสมี เวระนะ หรือที่เรารู้จักในชื่อ Rasmee ที่ออกมาในปี 2015 เป็นบทเพลงที่ มีทำนองกีตาร์หม่น ลึกลับ ขับกล่อมไปด้วยกลิ่นบลูส์ โซล แต่ร้องด้วยภาษาถิ่นอีสานโดยใช้เนื้อเสียงไพเราะมีมนต์ขลัง จนเราเองก็ถูกสะกดไว้ด้วยความเศร้าอันงดงามของเพลงนี้

เช่นกันกับหลาย ๆ คน เพราะในเวลาต่อมา Rasmee Isan Soul ถูกเสนอชื่อเข้าชิงและชนะเลิศจากงานประกาศรางวัลทางดนตรีแนวหน้าทั้ง คมชัดลึก อวอร์ด และ สีสันอะวอร์ดส์ จนเป็นที่นิยมขึ้นมากในช่วงปลายปี 2019  ที่เพลงนี้ถูกนำไปคัฟเวอร์โดยวงดนตรีภาคอีสานหลายวง คลิปการแสดงสดถูกอัพโหลดขึ้นใน YouTube จนเกิดเป็นกระแสไปทั่วแพลตฟอร์มออนไลน์ โดยเฉพาะกับในแอปพลิเคชัน TikTok ที่คนก็นิยมคัฟเวอร์กัน ทว่ากับบางคนกลับนำเสนอภาพที่สื่อไปในทางไม่เหมาะสม

บางคนอาจคิดว่า การนำไปคัฟเวอร์ รีอะเรนจ์ หรือทำซ้ำ เป็นเรื่องดี เพราะทำให้เพลงเป็นที่รู้จักมากขึ้น แต่บางทีเราอาจลืมมองเรื่องการละเมิดลิขสิทธิ์และทรัพย์สินทางปัญญาไป เพราะในเบื้องต้นเจ้าของผลงานก็ไม่ได้ให้อนุญาตให้นำไปดัดแปลง แต่เรื่องที่หลายคนอาจจะยังไม่รู้คือ เพลงนี้ค่อนข้างเป็นเพลงส่วนตัว ที่มีคุณค่าและสำคัญต่อตัวศิลปินมาก

“พี่ชอบแทบทุกเพลงเพราะมันมีเรื่องราวเยอะสำหรับพี่… ลำดวนก็ชอบ มันมีมิติเพราะเป็นเพลงของยายด้วย เรารักยายเรามาก แล้วช่วงชีวิตที่อยู่ด้วยกันก็ไม่นาน แกตายตอน 42 แต่เรารู้ว่าตาเราไม่ดี คือมีเมียน้อยหลายคน แต่ยายก็ไม่เคยมีใคร ทนอยู่จนตรอมใจตาย เรารู้สึกว่ามันเป็นชีวิตของสังคมในยุคนั้นด้วยว่าผู้ชายทำอะไรก็ได้ แต่ผู้หญิงต้องรักสามี ต้องมีผัวเดียว ยอมตรอมใจตายดีกว่าทำให้ตัวเองมีความสุข มันเป็นความเหลื่อมล้ำของสังคมในยุคนั้น เป็นความรักที่ยายมีให้ตา การถ่ายทอดอารมณ์เพลงนี้คือความรักที่มีให้ยาย” — Rasmee กล่าวในบทสัมภาษณ์ Fungjaizine เมื่อปี 2016

Rasmee รับได้กับการนำไปคัฟเวอร์เพราะถือเป็นอีกช่องทางในการเผยแพร่ผลงานของเธอ แต่การนำไปคัฟเวอร์ในเวอร์ชันที่ดูสองแง่สองง่ามก็ผิดเป้าประสงค์ของเพลงไปมาก ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะกำแพงภาษา เลยทำให้ไม่เข้าใจเนื้อหา หรือไม่ได้ศึกษาที่มาที่ไปของเพลงให้ดีก่อน

Fungjaizine เลยขอแปลเนื้อร้องของเพลง ลำดวน ให้ทุกคนได้ทำความเข้าใจ เพื่อจะได้ปรับมุมมองที่มีต่อเพลงนี้เสียใหม่ ผ่านบทความ ฟังเพลงระหว่างบรรทัดที่ห่างหายไปนาน

โอย ละลำดวนเอ้ย จั่งว่าละลำดวนเอ่ย ข่อยสิลำเรื่องเจ้า
ลำดวน ฉันจะเล่าเรื่องของเธอ

ลำเหงาเว้าเรื่องเก่าเว้าบ่เซา เด้อละแม่นเรื่องเจ้า เด้อละแม่นเรื่องเจ้า เด้อละแม่นเรื่องเจ้า…
ร้องเพลงเล่าเรื่องเก่าของเธอได้ไม่มีเบื่อ…

เรื่องเศร้าแต่โดนมา คิดสิป๋าผัวนั้น แต่ใจฉันยังฮักเจ้าอยู่ ยอดพธูพ่อคนคนเจ้าชู้ มีเมียน้อยแม่นหลายคน
เรื่องเศร้าตั้งแต่ตอนนู้น อยากจะเลิกกับสามี แต่ใจก็ยังรักอยู่ แม้จะเจ้าชู้ มีเมียน้อยหลายคน

ฉันต้องทนฝืนกลั้น ผ่านคืนวันอันขมขื่น บางคืนนางนอนไห้สะอื้น
ฉันต้องทนฝืนกลั้น ผ่านคืนวันอันขมขื่น บางคืนต้องนอนร้องไห้

สื้ออื้นโอ้ะโอโอ่โอ่โอ้ะ โอ้ะโอโอ่โอ่โอ้ะ โอ้ะโอโอ่โอ่โอ้ะ…

ลางคืนไห้แม่นบ่เซา ตัวน้องรักเขามากนะพี่
บางคืนร้องไห้ไม่หยุด ฉันรักเขามากนะ

ต้องอยู่อย่างนี้เหมือนดังคนบ้า ต้องขออำลาคนใจร้าย..คนใจร้าย…

ลำดวนนอนโศกโสกา พี่ยาควงน้อยมาถึงบ้าน
ลำดวนนอนเศร้าโศก สามีพาเมียน้อยมาถึงบ้าน

น้องนี้มันเก่าไม่หวาน ทรมานเพราะเขานั้นสวยกว่า เขาเด่นอวบอั๋นโสภา ลำดวนนอนน้ำตาตกใน
น้องมันของเก่า ไม่สดสวยแบบเขาแล้วนี่ เขาสวยหุ่นดี ลำดวนต้องนอนร้องไห้

กะจั่งแม่นเฮ็ดกันได้ โอ๋ยน้อพี่ชายควงเขามาใหม่
พาคนใหม่มาถึงที่นี่ ช่างทำกันได้

น้องกะให้อยู่เฮือนร่วมซ้อนร่วมซ้อน โอ๊ยร่วมซ่อนรวมซ้อน โอ๊ยร่วมซ่อนร่วมซ้อน โอ๊ยร่วมซ่อนร่วมซ้อน
ฉันก็ยอมให้เขามาอยู่กินบ้านเดียวกัน

หมอนข้างแม่นเคียงหมอน ลำดวนต้องนอนร้องไห้สะอื้น ทุกวันคืนสะอื้นร่ำไห้
ต้องนอนข้าง ๆ กัน ลำดวนต้องนอนร้องไห้ทุกวัน ทุกคืน

ลำดวนละลาย..กลีบกระจายร่วงพื้น

*โอยละลำดวนเอ้ย จั่งว่าละลำดวนเอ่ย ข่อยนิเป็นหลานเจ้า สิเอามาเว้าใหม่
ลำดวน ฉันเป็นหลานของเธอ ฉันจะขอเอาเรื่องเธอมาเล่าใหม่

ย้อนว่าใจข่อยยังคิดฮอดใจเจ้าอยู่บ่เซา อยู่สวรรค์ชั้นเก้าสิขอเอาเจ้าเป็นที่พึ่ง
เพราะฉันยังคิดถึงเธออยู่ แม้จะอยู่บนสวรรค์แล้ว ฉันก็จะขอให้เธอเป็นที่พึ่งทางใจ

บ่ลืมหลงดอกคำสอนของเจ้า ที่เคยเว้าแม่นพร่ำสอน โอ้แม่ดอกซ้อนลำดวนเจ้าเอย
ไม่ลืมหรอก คำสอนของเธอที่เคยพร่ำบอกฉัน โอ้แม่ดอกลำดวน

สุขใจจังเลยเป็นหลานเจ้า สุขใจแท้น้อลำดวนเอ้ย..ลำดวนเอ่ย…ลำดวนเอย
มีความสุขจริง ๆ ที่ได้เป็นหลานของเธอ ลำดวน

หากจะมองว่าเรื่องนี้เป็นที่ตัวศิลปินเองที่ละเอียดอ่อนเกินไปก็ไม่ผิด เพลงก็ควรเป็นสื่อให้ความบันเทิงไม่ใช่หรือ? แต่ในทางกลับกัน ความละเอียดอ่อนของแต่ละคนก็มีมากน้อยไม่เหมือนกัน ยิ่งเมื่อเรารู้เจตนารมย์ที่แท้จริงที่เธอสร้างสรรค์เพลงนี้ออกมา ว่ามันคืออนุสรณ์ที่รำลึกถึงคุณยายอันเป็นที่รัก เราก็ควรจะเคารพบุคคลในเพลง และให้ค่ากับเพลงในแบบที่ควรจะเป็น อย่างที่ Rasmee treat ให้มันเป็นศิลปะหรือเปล่า?