บางแม่หม้าย ดินแดนแห่งความรักเดียวของสตรีเมืองสุพรรณ
คือ “ความรักเดียวใจเดียวของสตรี”
บางแม่หม้าย หญิงหม้ายเพราะอะไร?
อนุสาวรีย์ “แม่หม้ายถือดาบจูงลูก”
ที่วัดอาน ต.บางใหญ่ อ.บางปลาม้า สุพรรณ
ตรงกับตำนานบางแม่หม้าย หรือไม่?
“บางแม่หม้าย”ในหนังสือ “ตำนานย่านสุพรรณ”ที่แพร่หลายในสื่อต่างๆ
อีกทั้งที่อนุสาวรีย์”แม่หม่าย”ได้จารึกไว้ที่ฐาน
ก็นำไปจากหนังสือ”นิทานย่านสุพรรณ”
ที่ผู้เขียนท่านได้ไปสอบถามและจดบันทึกไว้มี
ข้อสันนิษฐานอยู่สองแนวทางคือ
๑.สมัยอยุธยา หมู่บ้านนี้ผู้ชายถูกเกณฑ์ไปรบ
ที่กัมพูชาแล้วเสียชีวิตหมด ไม่ได้กลับมา
ภรรยาจึงเป็นหม้ายผัวตาย ทั้งหมู่บ้าน
*เมื่อตรวจสอบเบื้องต้นแล้วไม่มีการเกณฑ์ที่สุพรรณ
ในสมัยอยุธยา จึงไม่สอดคล้องกับตำนาน
๒.เรื่องขบวนขันหมากยกมาแต่งงาน
ขบวนมาทางเรือ มาสู่ขอแต่งงานที่บางแม่หม้าย
แต่เรือมาเกิดล่ม ทำให้เจ้าบ่าวเสียชีวิต
จึงเรียกผู้หญิงนั้นว่า”หม้าย”
ซึ่งในข้อนี้ท่าน สจ.เสมียน หงษ์โต
อดีตกำนันตำบลบางใหญ่ ให้ความเห็นว่า
ผู้หญิงหม้ายขันมาก เพียงคนเดียว ไม่น่าที่
จะเรียกผู้หญิงทั้งหมู่บ้านว่า”บางแม่หม้าย”
*เมื่อตรวจสอบประวัติตามนิทานนี้แล้ว
มีเรื่องราว ที่ไม่สอดคล้องกันกับสถานที่
ที่มาของบ้านบางแม่หม้าย จึงมีสองนัยได้กล่าว
แต่หากจะสืบค้นถึงต้นตอคำว่า”บางแม่หม้าย”
ย่อมมีที่มาอย่างแน่นอน ไม่เช่นนั้นคนจะเรียกชือบ้านนามเมืองได้อย่างไร?
จึงต้องสืบค้นจากประวัติสถานที่คำบอกเล่า
ก็พบความจริงที่สามารถวิเคราะห์ที่มาของชื่อบางแม่หม้ายได้ว่า
๑.บริเวณ บ้านบางแม่หม้าย
วัดบางแม่หม้าย
วัดอาน และรอบบริเวณรัศมี ๒ กิโลเมตร
มีวัดอยู่ถึง๗วัด ตรวจสอบโบราณสถาน
อิฐ วัตถุสิ่งของพบว่า มีอายุอยู่สมัยอู่ทอง
ถึงอยุธยาตอนต้น เป็นชุมชนโบราณกว่า๔๐๐กว่าปีขึ้นไป
๒.วัดบางแม่หม้าย คือ ศูนย์กลางของชุมชนทั้ง๗วัด บ่งถึงความเจริญ
ของชุมชน วัดบางแม่หม้าย ก่อนนั้นชื่อว่า วัดโบสถ์ อีกชื่อคือ วัดท่า
สาเหตุที่เรียกว่า”วัดบางแม่หม่าย”ก็เพราะว่า
เรื่องราวเกิดขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา
ช่วงเสียกรุง พ.ศ.๒๑๑๒
ใช้เวลา ๑๕ ปี เป็นเมืองขึ้นของพม่า
พม่าจึงต้องออกเก็บสะสมเสบียงจากคนไทย
เอาไว้ใชัเอาไว้กินและส่งไปประเทศพม่า
บ้านบางแม่หม้ายเป็นชุมชนใหญ่มีความเจริญ
มาแต่โบราณเป็นตลาดชุมชน(ดูจากวัด๗วัดและอื่นๆ)
จึงเป็นเป้าหมายให้พม่ามาเก็บของมีค่าและเสบียง
วัดโบส์ หรือวัดท่า เป็นชุมชนใหญ่มีทรัพยากร หากพม่ามาน้อยก็จับดาบสู้มามากก็หลบก่อน
(เนื้อหาบรรจุเต็ม…อ่านตอนที่๒
คำตอบเรื่องแม่หม้ายและวัดอาน ครับ
บทความโดย อาจารย์ ถนัด ยันต์ทอง.. ปราชญ์เมืองสุพรรณ