การเลี้ยงไก่แจ้เพื่อเข้าประกวด

ในการพิจารณาในหลาย ๆ ด้าน ดังนั้นผู้เลี้ยงไก่แจ้ควรเตรียมการดังนี้
1. คัดไก่ที่เห็นว่ามีลักษณะดีเด่น มีสุขภาพแข็งแรง สร้อยขนและสร้อยคอสมบูรณ์ขึ้นตามอายุของไก่ หรือเป็นไก่รุ่นหรือไก่หนุ่ม-สาว เต็มตัวขึ้นไป
2. ลักษณะการเดินของไก่ต้องเป็นไปตามมาตรฐาน
3. กำจัดไร เห็บ ทำความสะอาดด้วยการแปรงเกล็ดขา และเท้าให้ดีซึ่งเหล่านี้ต้องเตรียมพร้อมก่อนการเข้าประกวด หงอนเหนียงต่าง ๆ ต้องสดใส แนะนำว่าการเลี้ยงไก่แจ้นั้น เมื่ออาบน้ำห้ามนำน้ำเย็นมาอาบให้ไก่เด็ดขาด เนื่องจากจะทำให้ไก่หนาวและตายได้ ดังนั้นทุกครั้งที่ทำการอาบน้ำต้องเตรียมน้ำที่อุ่นใส่ลงภาชนะที่เตรียมไว้จากนั้นให้นำไก่มาแช่ทั้งตัวเหลือเฉพาะส่วนหัวเอาไว้เท่านั้น ลูบไล้ตามตัวและใช้แปรงสีฟันรีดตามขนให้สะอาด ใช้แชมพูอาบน้ำสุนัขหรือแมวเพื่อทำให้ขนนุ่มฟู
4. การเลี้ยงควรฝึกให้ไก่เชื่องและไม่ตกใจ เพราะอาจทำให้ไก่ดิ้น และบาดเจ็บได้ และทำให้ดูไม่สง่างามอีกด้วย
ลักษณะรูปพรรณไก่แจ้ที่ดีคือ
1. ลักษณะของหงอนสีแดงมีเม็ดทรายสมส่วนกับลำตัวเป็นฐานเจดีย์เรียงเป็นระเบียบ 4-5 จัก ท้ายหงอนวาดตามรูปหัว
2. หัวกลมโตสมส่วนกับลำตัว
3. ปากล่างบนประกบเต็มสมบูรณ์โค้งได้รูปสวยงาม
4. ใบหน้าสวยงามไม่มีตำหนิ
5. ตากลมโต
6. เหนียงสีแดงเม็ดทราย สมส่วนกับหงอนและใบหน้า
7. ติ่งหูมีสีแดง (เฉพาะไก่หลัก) มีเม็ดทราย
8. ลำตัวขนาดเล็ก สั้น อกกลมใหญ่ยื่นไปข้างหน้า
9. ปีกรายละพื้น สวยงาม
10. ระย้าสองข้างดกและยาว
11. หางชัย 2 เส้นยาวตั้งตรง และเวลายืนแตะพื้นหลังของหงอน
12.ใบหางพัดใหญ่กว้างมีจำนวน 6-7 เส้น แผ่เป็นแผงเป็นระเบียบและสวยงาม
13. ขาสั้น เตี้ย นิ้วตรงเล็บไม่กุด
14. เวลาเดินสง่าขาไม่โก่ง

เกณฑ์การพิจารณารางวัลไก่แจ้สวยงาม
การพิจารณารางวัลของไก่แจ้สวยงามนั้น จะมีการพิจารณาตามหลักสากลคือ รูปร่างลักษณะ ความเล็ก ความพร้อม สี ซึ่งจะอธิบายรายละเอียดลงลึกไปดังนี้

1. ลักษณะรูปร่าง พิจารณาตามหลักความสมดุลย์ ตั้งแต่ส่วนหัวตลอดไปจนส่วนหาง ความเตี้ย และตลอดจนท่าทางเดินย่างก้าว
2. ความเล็ก หมายถึงขนาดของไก่แจ้ที่นำมาเปรียบเทียบกัน หากรูปร่างลักษณะดีอยู่แล้ว แต่มีขนาดตัวที่เล็กกว่าก็จะได้เปรียบและได้คะแนนมากว่า
3. ความพร้อม ได้แก่อายุ ร่างกาย ความสมบูรณ์ ขนขึ้นสุดหรือไม่ ซึ่งเหล่านี้เป็นหลักสำคัญ
4. สี สีประจำประเภทต้องมีความถูกต้อง ไม่มีสีอื่นแซมและรวมไปถึงความสะอาดสดใสของสีด้วย

หลักเกณฑ์การให้คะแนนส่วนต่าง ๆของไก่แจ้ในการประกวด
– ส่วนของหัว 30 คะแนน
– ส่วนของลำตัว 30 คะแนน
– ส่วนของปีกและหาง 20 คะแนน
– ส่วนของขา 10 คะแนน
– ส่วนของความพร้อม 10 คะแนน
คะแนนเต็มรวม 100 คะแนน
ส่วนของหัวประกอบด้วย หงอน เหนียง หน้า หัว ปาก ตา หู 12 คะแนน
– จักหงอน นับส่วนลึกลงไป มี 5 จักพอดี ถ้าน้อยกว่าหรือมีมากกว่า 5 จัก ตัด 3 คะแนน หงอนจักต้องไม่มีบาดแผล ถ้ามีตำหนิคัดออก
– สีของหงอน ต้องมีสีแดงเม็ดทรายสวยงามได้สัดส่วนกับใบหน้า
– เหนียง กลมสวยงามได้สัดส่วนกับใบหน้าของหงอน
หน้าหัว สีของหน้าและ หัว 6 คะแนน
– ใบหน้ามองโดยรวมสวยงามไม่มีบาดแผลหรือตำหนิ
– ส่วนหัวกลมโตสมส่วนกับใบหน้าและหงอน ขนบนหัวเต็มไม่แหว่ง
– ขนบนหัวต้องไม่มีสีอื่นแซม สีของใบหน้าต้องสวยงาม
ปาก สีของปาก 4 คะแนน
– ความสมบูรณ์ของปาก ปากบน ล่าง ประกบกับสวยงามไม่พิการ ปากไม่ยาวจนเกินไป
– สีของปากต้องถูกต้องตามสีของไก่แจ้ประเภทนั้น ๆ เช่นไก่แจ้สีขาวปากต้องเหลืองไม่ขาวซีด ไก่แจ้สีดำก็ต้องถูกต้องตามที่กำหนด ถ้าสีผิดเพี้ยนโดนตัด 3 คะแนน
ตา สีของดวงตา 4 คะแนน
– ดวงตาสมบูรณ์สวยงาม ไม่แฉะหรือพิการ
– สีของตาต้องถูกต้องตามสีของประเภทไก่แจ้หากผิดเพี้ยนคัดออก
หู สีของหู 4 คะแนน
– สีของหูต้องถูกต้องตามประเภทของไก่แจ้ หูขาวมากคัดออก หูขาวปานกลาง ตัด 3 คะแนน
– หูของไก่แจ้สีแฟนซี 1 สี และสีแฟนซี 2 หูติดสีขาวได้สำหรับไก่ไทยหูสีแดงเหนือกว่าหูติดสีขาว และแข้งของไก่แจ้ไทยต้องมีสีเหลืองเหนือกว่าแข้งเขียว
ส่วนของลำตัว 30 คะแนน แบ่งเป็นมุมมอง 3 มิติ 20 คะแนน คอ 8 คะแนน น้ำหนัก 2 คะแนน
– มิติที่ 1 มองจากด้านหน้ารวมด้านหลัง หัวรวมใบหน้าและหงอน เหนียง ลำตัว อก ปีก หาง สี มองโดยรวมทั้งตัว อกไม่ยกให้คะแนนมิติที่ 1 จำนวน 6 คะแนน
– มองมิติที่ 2 มองจากด้านบนรวมใบหน้า หัว หงอน เหนียง ลำตัว อก ปีก หาง สี มองโดยรวมอกไม่ยกให้คะแนนมิติที่สอง 6 คะแนน
– มองมิติที่ 3 มองจากด้านข้าง รวมใบหน้า หัว หงอน เหนียง ลำตัว อก ปีก หาง สี มองโดยรวมอกไม่ยกให้คะแนนมิติที่ 3 จำนวน 6 คะแนน
คอ และขนคอ 8 คะแนน
– ลำคอ ต้องไม่สั้นหรือยาวเกินไป ต้องสมดุลกับส่วนลำตัวหางด้วย
– ขนคอ ต้องเต็มสมบูรณ์ไม่แหว่ง ขนระย้าคอต้องขึ้นสุดและต้องไม่ระบัด
น้ำหนัก 2 คะแนน
– น้ำหนักต้องสมดุล ไม่อ้วนหรือผอมเกินไป
ส่วนของปีกและหาง 20 คะแนน
ปีก ขนของปีกและสี 8 คะแนน
– ปีกใหญ่และยาวละพื้นสวยงามไม่ยกลอย
– ขนปีกเต็มสมบูรณ์ไม่แตกหรือชำรุดจนเว้าแหว่ง สีของปีกต้องไม่มีสีแซมเลอะเทอะ ยกเว้นสีตามประเภทของไก่แจ้นั้น ๆ
หางและสีของหาง 12 คะแนน
– ใบหางต้องสมบูรณ์ขึ้นสุดและทุกเส้นทั้งด้านซ้ายและขวา ใบหางใหญ่กว้างแผ่เป็นแผงขึ้นไปด้านบนไม่เอียงไปด้านใดด้านหนึ่ง หากเอียงเล็กน้อยตัด 3 คะแนน
– สีของหาง ต้องถูกต้องตามประเภทของสีไก่แจ้ ถ้ามีตำหนิติดสร้อยเล็กน้อยตัด 3 คะแนน ไก่แจ้สีขาวหางดำ มีตำหนิติดสร้อยเล็กน้อย ตัด 3 คะแนน ถ้าติดสร้อยมากคัดออก หางของไก่แจ้สีขาวหางดำ หางชัยต้องมีขลิบขาว ถ้ามีสีดำทั้งเส้น ตัด 3 คะแนน ถ้าสีขาวทั้งเส้นคัดออก
ส่วนของขา 10 คะแนน
ความสั้นของขา 5 คะแนน
แข้ง นิ้ว เล็บ สีของขาและเล็บ 5 คะแนน
– ขาออกปานกลาง ไม่ยาวมากตัด 3 คะแนน
– แข้ง ขา นิ้ว เล็บต้องสมบูรณ์ไม่พิการ สีของแข้ง ขา นิ้ว เล็บ ต้องถูกต้องตามประเภทของสีไก่แจ้
ส่วนของความพร้อม 10 คะแนน
ความพร้อม สุขภาพ ความสะอาด 5 คะแนน
– ความพร้อม น้ำขน ความสมบูรณ์ของสุขภาพ ความสะอาดต้องไม่ขัดกับความเป็นจริง
รูปร่าง การก้าวเดิน และการออกฟอร์ม 5 คะแนน
– รูปร่างต้องสมส่วนกับเครื่องส่วนต่าง ๆ และสร้อยระย้า การก้าวเดินสง่างามออกฟอร์ม (สู้ไก่)
ปัญหาของสีไก่แต่ละสีข้ออนุโลมในการประกวดไก่แจ้สวยงาม
สีขาว ขนทั้งตัวต้องมีสีขาวบริสุทธิ์ไม่มีสีออกเหลือง หน้า หงอน ติ่งหูสีแดงสดตาสีแดงหรือส้มปนแดง ปาก แข้ง ขา นิ้ว เล็บ สีเหลืองหรือออกขาว
ข้ออนุโลม จะมีตำหนิติดสีดำได้แต่ต้องไม่เกิน 2 จุด แต่ละจุดต้องมีขนาดไม่เกิน ไม้ขีดไฟ ไก่สีขาวตัวเมีย ติ่งหูมีสีขาวเล็กน้อยได้ แต่ต้องออกสีขาวเรื่อๆ ไม่เด่นชัด
สีดำ ขนทั้งตัวต้องมีสีดำสนิท ไม่มีขนอื่นขึ้นแซม ความดำต้องเป็นมันเหลือบเขียวคล้ายปีกแมลงทับ หน้า หงอน เหนียง ติ่งหูสีแดงหรือสีสนิมเหล็ก ปาก แข้ง ขา นิ้ว เล็บ สีดำ หรือสีหินชนวน หรือสีเขียวอมดำ
ข้ออนุโลม หงอนอาจมีปานดำได้ แต่ไม่มากนัก แลดูไม่น่าเกลียดและต้องไม่ใช่เกิดจากบาดแผล ปานสีดำต้องเป็นเนื้อเดียวกันกับหงอน ไก่สีดำตัวเมียมีติ่งหูสีขาวเล็กน้อยได้ แต่ต้องอกขาว เรื่อ ๆ ไม่เห็นเด่นชัด
สีขาวหางดำ ขนตัว สร้อยคอ ระย้า เป็นสีขาวบริสุทธิ์ ยกเว้นหางและปลายปีกขนปีกชั้นแรกและชั้นที่ 2 แซมดำ แต่เมื่อหุบปีกแล้วจะเห็นเป็นสีขาวหรือสีขาวเกือบทั้งปีก หางชัย หางพัด แต่ละเส้นเป็นสีดำและขลิบขอบเป็นสีขาว ตาสีแดงหรือส้มปนแดง ปาก แข้ง ขา นิ้ว เล็บ เป็นสีเหลือง หรือขาว
ข้ออนุโลม ขนอ่อนชั้นในอาจมีแซมดำได้เล็กน้อย แต่ต้องไม่มากและดูไม่น่าเกลียด ไม่เห็นชัดระหว่างไก่ 2 ตัว คือ ไก่ที่มีหางสีดำเข้มกว่ากับไก่ที่มีหางสีดำน้อยกว่า ถ้าลักษณะทั่ว ๆ ไป และฟอร์มเท่ากันให้ไก่ที่มีหางดำกว่าชนะ
สีทอง ขนสีทองสดใส สม่ำเสมอทั้งตัว สีไม่เข้มเกินไปจนเหมือนไก่พันธุ์โรสไม่มีสีขาวหรือสีอื่นๆ แซมขนปีกชั้นแรกหรือสีอื่น ๆ แซมขนชั้นแรกและชั้นที่สองแซมดำ แต่เมื่อหุบปีกแล้วจะดูเป็นสีทองเกือบทั้งปีก หางพัดแต่ละเส้นเป็นสีดำหรือขลิบขอบเป็นสีทอง หางชัยดำหรือแซมทอง ตาสีเหลือง ปาก แข้ง นิ้ว เล็บเป็นสีเหลือง หรือออกสีขาวนวล
ข้ออนุโลม
ปัจจุบันไก่สีทองมีปัญหาเรื่องหางไม่ค่อยออกสี สีดำจึงอนุโลมให้ไก่สีทองได้ แต่ทั้งตัวผู้และตัวเมียและหางพัดต้องมีสีดำและสีทองปนบ้างได้ในลักษณะที่ว่าไก่สองตัวมีลักษณะฟอร์มเท่ากัน ตัวที่มีหางสีดำมากกว่าชนะ ข้อตกลงนี้อาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ ถ้าสายพันธุ์ไก่สีทองเริ่มมีหางสีดำมากกว่าปัจจุบันมีจำนวนมากกว่านี้โดยจะแจ้งให้ทราบโดยทั่วกัน
สีลายดอกหมาก
ขนตัวส่วนใหญ่สีดำ ขนสร้อยคอ หน้าอก ขนระย้าจะมีสีดำสนิท ขลิบด้วยสีเทาเงิน (ออกขาว ๆ ไม่ใช่ออกเหลือง) สว่างชัดเจน หางสีดำ ปีกสีดำ สำหรับเพศเมียขนหรือลายที่ขลิบเป็นสีเทาเงินจะมีเฉพาะที่สร้อยคอและหน้าอกเท่านั้น ตาสีแดง และแข้ง ขา นิ้ว เล็บ เป็นสีเหลือง หรือสีอมเขียว
ข้ออนุโลม ไก่สีลายดอกหมากตัวเมีย ติ่งหูมีสีขาวเรื่อ ๆ ได้แต่ไม่ออกขาวชัดเจนถือว่าอนุโลม ไก่สีลายดอกหมากตัวผู้หางชัยอาจมีสีเทาเงินปนได้ แต่้ต้องไม่เกิน 10% ของหางเส้นนั้น (โคนหางชัย)
สีเทา
ขนตัวสีเทา (สีเทาเรียบ) สร้อยคอและสร้อยระย้าออกสีเทาเข้มกว่าสีตามตัว หางสีเทาไม่มีแซมขาวหรือดำ ตาสีแดง ส้ม น้ำตาลเข้ม ขา แข้ง สีเทาคล้ายหินชนวนหรืออมดำ

สีเทาเปรอะ
ขนทั้งตัวตั้งแต่สร้อยคอจนถึงหางจะมีสีเทาเรือรบ ,เทาเข้ม,เทาอ่อน, เทาควันบุหรี่ ขึ้นสลับปะปนกันอยู่ทั้งตัวโดยไม่มีสีอื่นแซม มองดูแล้วเหมือนสีเทาสามสีขึ้นสลับกันอยู่ มองดูแล้วสวยงาม ตาสีแดงหรือสีน้ำตาลเข้ม ปากสีขาวอมดำ แข้ง ขา นิ้ว เล็บ เป็นสีเทา คล้ายหินชนวน หรือเหลืองเขียวอมดำ ขนตามลำตัวตั้งแต่สร้อยคอจนถีงหางจะต้องไม่มีสีเหลือง หรือสีออกสีทองขึ้นแซม
สีกระ หรือสีลายกระ หรือสีลายข้าวตอก
ขนทั้งตัวทุกเส้นเป็นสีดำ แต่ปลายขนแต่ละเส้นแต้มด้วยสีขาวขนหางและปีกอาจมีสีขาวได้มากกว่ากำหนด แลดูแล้วสีขาวกับสีดำอยู่ในสัดส่วน 50% กับ 50% ตาสีแดงหรือส้มปนแดง ปาก แข้ง ขา นิ้ว เล็บ สีเหลืองหรือสีออกขาว
สีบาร์ หรือสีลายบาร์
สีคล้าย ๆ กับสีกระ แต่เป็นสีลายระหว่างสีเทาเงินกับสีเทาเข้ม ทั้งตัวตลอดจนถึงปลายขนทุกเส้น จะเป็นสีเทาเข้มลายขนเป็นระเบียบไม่มีสีอื่นปะปน ตาเป็นสีส้มปนแดง ขาสีเหลืองหรือสีออกขาว
สีโกโก้ หรือสีช็อกโกแล็ต
ขนทั้งตัวเป็นสีโกโก้ สร้อยคอและขนระย้าเป็นสีโกโก้ แต่จะอ่อนกว่าตามตัว หางสีโกโก้ไม่เข้มหรืออ่อนจนเกินไป ไม่มีสีอื่นปน ตาสีส้มปนแดง ปาก แข้ง ขา เล็บ เป็นสีโกโก้
สีโกโก้บาร์
ขนทั้งตัวเป็นสีโกโก้ ปลายขนจะต้องเป็นสีโกโก้เข้ม ไม่มีสีอื่นปน ตาสีส้มปนแดง ปาก แข้ง ขา เล็บ เป็นสีโกโก้
สีไก่ไทย
มีสีคล้าย ๆ กับไก่ชนของไทย สีไม่ตายตัวโทนสีได้สัดส่วน ดูสวยงาม สีไก่ไทยจะประกอบไปด้วยสีประดู่ สีโนรี สีเหลืองหางขาว สีเหลืองดอกโสน สีเหลืองลูกปลา สีสร้อยสุวรรณ สีเบญจรงค์ สีกาบหมาก สีกาบอ้อย ในการตัดสินสีไก่สีไก่ไทย จะไม่เน้นเรื่องสีสว่างหรือสีมืด

ส่วนลักษณะที่จะถูกพิจารณาคัดออกอันได้แก่ตำหนิถาวร พิการหรือป่วยจะต้องถูกคัดออกโดยไม่มีข้อยกเว้นดังต่อไปนี้
1. ไก่ป่วย ได้แก่เป็นหวัด ตาเจ็บ มีอาการซึม
2. ปากเบี้ยว ตาบอด ตาถั่ว จักหงอนขาด หรือกุดเหนียงขาดหรือแหว่ง
3. หางเอียงไปข้างใดข้างหนึ่ง
4. หางพัด หรือหางชัยที่ยังยาวไม่สุด หรือสูงต่ำไม่เป็นระเบียบ
5. นิ้วคดงอ เล็บกุด
6. ไก่ที่หูขาวจนน่าเกลียด ในกรณีไก่สีหลัก(ให้พิจารณาในกลุ่มนั้นด้วยว่าสมควรอนุโลมหรือไม่)
7. ในกรณีไก่สีหลักหรือมีสีอื่นปนแซมตามสร้อยคอ และแพหลังให้พิจารณาดูว่ามีมากน้อยเพียงใด (แต่ที่ถูกไม่ควรอนุโลม)