ปรสิตในมนุษย์ ...ภาพ 18+

Botfly
ดูเผินๆ ก็เหมือนแมลงวันธรรมดา แต่มันต่างตรงที่ว่า
หนอนแมลงวันทั่วไปชอนไชซาก ของเน่า หรือผลไม้
แต่สำหรับ botfly ชอบของสด

ตอนเป็นตัวหนอน ท่าทางจะชอนไชได้เก่งไม่น้อย


คนก็ไม่รอดนะจ๊ะ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทั้งหลาย มันกินเรียบ
ดีที่เมืองไทยไม่มีเจ้าตัวนี้
เห็นคนกินหนอนว่าหยองแล้ว เจอหนอนกินคน
ขวัญอ่อนอย่าดู ขอร้อง

Bot Fly Larva
แมลงวันตัวเบียน เป็นแมลงที่พบเห็นได้ทั่วโลก ส่วนมากจะอยู่ในแถบแอฟริกากลางและใต้ มีอยู่หลายชนิด ไม่ว่าจะเป็นแมลงวันตัวเบียนม้า, แมลงวันตัวเบียนกวาง แต่ที่น่ากลัวที่สุดคือแมลงวันตัวเบียนคนโดยแมลงวันตัวเบียนคนนี้จะวางไข่บน บนยุงหรือแมลงอะไรก็ตามที่บินเกาะคนอยู่บ่อยๆ เมื่อยุงดูดเลือดคน ไข่ของแมลงวันตัวเบียนจะย้ายมาอยู่บนผิวหนัง แล้วเมื่อมันเจริญเติบโตจากดัดแด้และก็มาเป็นหนอนดัดแก้อยู่ใต้ผิวหนัง จากนั้นมันจะกินน้ำเลี้ยงและเนื้อบางส่วนของผิวหนังของเรา วันดีคือดีมันอาจซอนไซเพื่อกินอวัยวะต่างๆ ในร่างกายของเรา เช่น สมอง, ลูกนัยต์ตา,อัณฑะ พอถึงเวลาโตเต็มที่ก็จะดันตัวออกมา เสมือนเอเลี่ยนโผล่จากร่างกายของคนยังไงอย่างงั้น


Myiasis
คือสภาวะที่มีหนอนแมลงวันอาศัยอยู่ในคน หรือสัตว์ที่มีชีวิต ในช่วงระยะเวลาหนึ่ง ซึ่งหนอนแมลงวันนี้อาจจะดูดกินเนื้อเยื่อของโฮสท์ ของเหลว หรืออาหารที่โฮสท์กินเข้าไปก็ได้
การจำแนกชนิดของ myiasis สามารถจำแนกได้ 2 วิธี คือ
1. Clinical classification
2. Parasitological classification
1. Clinical classification
วิธีนี้จำแนกโดยอาศัยตำแหน่งที่หนอนแมลงวันอาศัยอยู่ในโฮสท์ การจำแนกแบบนี้ช่วยทำให้การจำแนกชนิดของหนอนแมลงวันสะดวกมากขึ้น สามารถแบ่งได้เป็น

# Myiasis ที่ผิวหนัง (Cutaneous myiasis)

เป็น myiasis ที่เกิดที่ผิวหนังหรือชั้นใต้ผิวหนัง เช่น หนอนแมลงวัน การที่หนอนแมลงวันไต่ขึ้นบนโฮทส์แล้วมาดูดกินเลือด (Bloodsucking myiasis) สภาวะที่หนอนแมลงวันฝังอยู่ในผิวหนังและเกิดเป็นตุ่มฝี (Furunicular myiasis) หรือการที่หนอนแมลงวันไชไปตามผิวหนังเกิดเป็นแนวที่มันไชไป (Creeping myiasis) หรือหนอนแมลงวันบางชนิดที่ชอบอาศัยอยู่ที่บาดแผลของโฮสท์ (Wound or Traumatic myiasis)

Myiasis ที่เกิดในช่องว่างในลำตัว (Body cavity myiasis) เป็น myiasis ที่เกิดขึ้นบริเวณช่องว่างต่างๆ ของลำตัวโฮสท์ เช่น nasophalyngeal myiasis, auricular myiasis, ophthalmomyiases

ในปาก

Myiasis ในลูกตา

Myiasis ที่เกิดในอวัยวะภายในต่างๆ
เช่น ในทางเดินอาหาร (Enteric or Intestinal myiasis) myiasis ที่เกิดในกระเพาะปัสสาวะ (Urogenital myiasis) หรือในอวัยวะสืบพันธุ์หญิง (Vaginal myiasis)

2. Parasitological classification
อาศัยความสัมพันธ์ระหว่างโฮสท์กับหนอนแมลงวัน ซึ่งการจำแนกแบบนี้ทำให้เราเข้าใจชีววิทยาของแมลงวันได้ดีขึ้น นอกจากนี้ยังเป็นแนวทางในการรักษาและป้องกันโรค และยังทำให้เข้าใจถึงวิวัฒนาการของหนอนแมลงวันได้ดีขึ้น การจำแนก myiasis แบบนี้สามารถจำแนกได้เป็น 3 กลุ่มคือ

Specific หรือ Obligatory myiasis เป็น myiasis ชนิดที่หนอนแมลงวันต้องอาศัยอยู่บนโฮสท์ตลอดระยะเวลาตัวอ่อนของมัน เช่น หนอนแมลงวัน Chrysomya bezziana จะต้องเจริญอยู่ในแผลของสัตว์เท่านั้น

Myiasis ที่ผิวหนัง (ลูกศรชี้)

เมื่อผ่าออกมาพบตัวอ่อนแมลงวัน Dermatobia hominis ซึ่งจะต้องเจริญอยู่บนโฮสท์ตลอดเวลา

Semi-specific myiasis หรือ
semi-obligatory myiasis หรือ
Facultative myiasis เป็น myiasis ที่หนอนแมลงวันอาศัยอยู่บนโฮสท์บางช่วงชีวิตของมันเท่านั้น เช่น หนอนแมลงวัน Auchmermyia hiteola (congo floor maggot) ในอาฟริกา ซึ่งจะอาศัยอยู่ตามพื้นดินบริเวณบ้าน จะมาดูดเลือดคนขณะหลับ จากนั้นก็ทิ้งตัวลงบนพื้นดินตามเดิม

โอ้ว เหมือนแดรกคูล่าเลย มาตอนหลับ เอิ้กๆๆๆ

ตัวอ่อนแมลงวัน Auchmermyia hiteola (congo floor maggot) กำลังดูดกินเลือด

Bedbugs [ตัวเรือด]

เป็นเหมือนเห็บตัวเล็กๆที่อาศัยอยู่รอบๆบริเวณที่นอนของเรา ส่วนมากมักจะออกมาหากินตอนกลางคืน แต่บางทีมันก็จะออกมาตอนกลางวันได้เหมือนกัน และเพราะไอ้ขนาดตัวที่เล็กของมันนี่แหละ ทำให้มาซ่อนได้ตั้งแต่ข้างในตัวที่นอน, ซอกตะเข็บที่นอน, พรม, รอยแตกบนผนัง, ใต้กางเกงใน, รูโหว่ของกางเกงใน, จนแทบจะที่ไหนก็ได้ในห้องนอนกันเลยเชียว ดีไม่ดีอาจจะไปตั้งชุมนุมกันในกางเกงในเลยก็ได้ ตัวเรือดนั้นสามารถเดินเป็น100ฟุตเพื่อตามหาเลือดได้เลยทีเดียว

รอยกัดของมันชอบนำไปสับสนกับยุงหรือแมงมุมเพราะรอยกัดของมันทั้งคันและแดงเหมือนกันเด๊ะ แต่โชคดีที่ยังไม่มีข้อมูลว่าตัวเรือดนั้นเป็นพาหะของโรคได้ แต่สามารถทำให้ติดเชื้อได้ถ้าหากไปเกาจนเกิดแผล แต่ถ้าหากเรารู้ช้าว่าสิ่งที่กัดเรานั้นเป็นตัวเรือด ไม่ใช่ยุง ก็จะทำให้ตัวเรือดมีโอกาสขยายพันธุ์ได้มากขึ้นเรื่อยๆ

ปัญหาหลักของตัวเรือดไม่ใช่เพราะโดนกัดแล้วคัน แต่เป็นจากอาการทางจิต ส่วนมากทันทีที่เจอตัวเรือดในห้อง โฮสท์[Host หรือ ผู้ที่ถูกปรสิตใช้เป็นที่อยู่อาศัย] มักจะเกิดอาการวิตกกังวล, กลัวอย่างรุนแรง เพราะเรือดไม่ได้มาตัวเดียว แต่ก็ไม่มากหรอก....ดูจากรูปนะ = ='

ยังไม่พอแค่นั้นตัวเรือดนั้นตรวจจับได้ยากมากเพราะความสามารถในการซ่อนตัวของมัน ที่ไหนก็ตามที่แมลงตัวขนาดเท่าเมล็ดแอปเปิ้ลลอดเข้าไปได้เรือดก็ต้องเข้าไปได้ ดีไม่ดีมันอาจจะเข้าไปในจมูกเราก็ได้ หวา!! ล้อเล่นนะ แถมยังสามารถรอดไปได้เป็นปีโดยไม่ได้กินอาหารได้อีกด้วย ส่วนความน่ากลัวที่แท้จริงของมันน่ะ คือ ตัวเมียสามารถวางไข่ได้มากกว่า500ฟองในหนึ่งช่วงชีวิตของมัน และจะเริ่มดูดเลือดตั้งแต่ฟักไข่ออกมา และใช้เวลาแค่5อาทิตย์กว่าๆในการโตเต็มวัยพร้อมวางไข่!! เอาเข้าไป!!

Lice [เหา, โลน]

จริงๆแล้วมันมีแมลงชนิดนี้อยู่หลายประเภทมากๆ แต่ที่รู้จักกันดีที่สุดดูเหมือนจะเป็นเหาศีรษะ แต่มันมีเหาตัวอยู่ด้วยเรียกได้อีกอย่างว่าโลน ที่น่ากลัวคือมันมีเหาบริเวณลึกลับด้วย จากที่กล่าวมาพวกนี้กระหายเลือดมนุษย์กันทั้งนั้น จริงๆแล้วยังมีอีกหลายสายพันธุ์แต่ติดกับสัตว์เท่านั้น

ชีวิตของเหาค่อนข้างสั้น ไข่จะฟักในเวลา6-9วัน กลายเป็นตัวอ่อนและลอกคราบ3ครั้งก่อนโตเต็มที่ เศษซากของไข่และคราบของเหาจะถูกทิ้งเอาไว้ด้วย เหมือนเวลาจขบ.ถอดเสื้อแล้วโยนทิ้งไว้ไม่พับ โดยตัวเต็มวัยจะเคลื่อนที่เร็วมาก และใช้ชีวิตอยู่ประมาณเดือนนึงเพื่อกินเลือดและขยายพันธุ์ต่อไป ตัวเมียจะออกไข่ได้วันละประมาณ7-12ฟอง

เหาตรวจพบได้ง่ายกว่าเรือดมาก ดูจากอาการคันและผื่นแดงตามบริเวณที่อยู่อาศัยได้ แต่บางครั้งอาจจะเป็นตุ่มเม็ดตามที่โดนกัด ใช้แค่หวีดีๆซี่เยอะๆหรือหวีกำจัดเหาหวีเอาก็สามารถกำจัดทั้งเหาและไข่ได้ แต่การรักษาด้วยยานั้นแน่นอนกว่า และควรจะตรวจดูหัวของคนอื่นในบ้านด้วยนะ ว่าติดไปบ้างมั้ย?

Leeches [ปลิง]

ปลิงดูดเลือดส่วนมากจะถูกพบในน้ำนิ่งหรอน้ำที่ไหลช้า แต่ก็สามารถพบบนบกได้เช่นกัน วิธีการตามหาโฮสท์ของมันคือการรออยู่ที่พื้นใต้น้ำ และใช้เวลากับการจับความเคลื่อนไหวหรือแสงที่เปลี่ยนรูปร่างไป เมื่อมันหาโฮสท์เจอมันก็จะทำตัวเป็นคลื่นและ ‘ว่าย' ไปหาโฮสท์

ปลิงจะใช้ส่วนดูดของปากและฟันจำนวนมากของมันเพื่อสร้างรอยแผลให้กับโฮสท์ หลังจากนั้นปลิงก็จะหลั่งสารที่คล้ายกับน้ำมูกออกมา [แหยะ นี่กูโดนสั่งขี้มูกใส่รึเนี่ย!?]เพื่อให้ตัวของมันยังคงติดอยู่กับโฮสท์ ปลิงจะคลายตัวหลังจากที่ปล่อยสารป้องกันการแข็งตัวและเรียกน้ำย่อยของมัน เพื่อไม่ให้เลือดเกิดการแข็งตัวหรืออยู่ในสภาพที่ย่อยไม่ได้ นี่เป็นคุณสมบัติของปลิงที่สามารถนำไปใช้ในการแพทย์ได้

แผลจากปลิงจะไม่แย่อย่างที่หลายๆคนคิด มันอาจจะน่ารำคาญและจะมีเลือดซึมออกมาเหลวๆเป็นเวลาหลายชั่วโมง แต่ก็เสียเลือดไปเพียงนิดเดียว การติดเชื้อนั้นหายากและถึงจะมีอาการแพ้เกิดขึ้นก็ไม่ได้เป็นเรื่องให้น่ากังวลมากนัก

Mites [ไร]

ไรเป็นหนึ่งในสิ่งมีชีวิตที่มีความธรรมดาสามัญมาก แต่มีประเภทมากเหลือเกิน เช่น ไรฝุ่น ไรสัตว์ปีก ไรหมา ไรกวาง และ ไรหิด [scabies mites] เป็นต้น มันมีแม้กระทั่งไรที่กำลังอาศัยอยู่บนตัวเราตอนนี้ด้วยซ้ำ และมันกำลังกินความมันบนหัวของทุกๆคนอยู่ครับ เพราะฉะนั้นจริงๆเราไม่ต้องสระผมก็ได้ เอ้ย! ไม่ใช่!! แต่ไม่ต้องห่วงไรพวกนี้อาศัยอยู่เป็นธรรมดาอยู่แล้วและไม่มีอันตรายใดๆ ส่วนใหญ่ไรจะไม่แสดงปัญหาให้กับคนมากนัก แต่ไรจะกินเลือดแทน ถ้าหากของกินเดิมของมันหายไป ประมาณว่าพอไม่พอใจก็ใช้เลือดประท้วง เอ๊ะ! คุ้นๆ ช่างเถอะ

ไรที่มักจะสร้างปัญหากับคนคือ ไรหิด ปรสิตตัวจิ๋วชนิดนี้สามารถสร้างความคันขั้นเทพและผื่นแดงขึ้นบนบริเวณที่ติดเชื้อได้ การติดเชื้อแบบนี้จะถูกวินิจฉัยว่าเป็นโรคผิวหนังอักเสบจากปรสิตและรักษาได้ตามยาที่แพทย์สั่ง

Tapeworms [พยาธิตัวตืด]

พยาธิตัวตืดนั้นคล้ายๆกับพยาธิปากขอ ตรงที่มันเป็นพยาธิลำไส้ที่สามารถติดไปกับดินหรือของเสียได้เหมือนกัน แต่ส่วนมากจะไปโดยที่มนุษย์กินอาหารสุกๆดิบๆทำให้ฆ่าพยาธิไม่สำเร็จ [โอนี่สินะ ที่ครูสุขศึกษาพยายามเตือนเรามาหลายครั้ง] พยาธิพวกนี้จะไปอยู่ตามกล้ามเนื้อของสัตว์หลังจากที่มันถูกกินเข้าไปพร้อมหญ้าสีเขียวชอุ่ม และมนุษย์ก็ดันฆ่าสัตว์ตัวนั้นไปเป็นอาหารให้พวกเราได้กิน

เมื่อผู้โชคร้ายได้กินไข่พยาธิตัวตืดเข้าไป ไข่จะฟักระหว่างการย่อยอาหารและโตจากตัวอ่อนจนโตเต็มวัยโดยกินเลือดและธาตุสารอาหารในลำไส้เล็กเป็นอาหาร ตัวเต็มวัยของมันนั้นเป็นทั้งตัวผู้ตัวเมีย หรือกะเทยดีๆนี่เอง สามารถสร้างไข่ได้และจะปล่อยไข่ออกไปกับของเสียของมนุษย์ เหมือนใช้ขี้เป็นยานพาหนะนั่นเอง 55+ ไข่ที่ออกไปนั้นอาจจะติดอยู่ตามโถส้วมก็ได้ หรืออาจจะไหลไปตามท่อระบายน้ำไปยังแหล่งใหม่ และเริ่มวงจรชีวิตอีกครั้ง

อาการของพยาธิตัวตืดนั้นสังเกตยากมาก เพราะไม่มีอาการจากภายนอกให้เห็นเป็นระยะเวลานาน แล้วก็อาจจะทำให้พยาธิตัวตืดผู้น่ารักตัวนี้โตได้ถึง30ฟุตเลยทีเดียว แต่ยิ่งมันโตก็อาจจะแสดงอาการท้องบวมออกมาได้เช่นกัน แต่ถ้าไม่รู้เรื่องเลยว่ามีพยาธิ เจ้าพวกนี้อาจจะโตวันโตคืนอายุยืนนานไปเป็นสิบกว่าปีเลยก็ได้

Hookworms [พยาธิปากขอ]

พยาธิปากขอนั้นจะติดออกมากับของเสีย และไข่จะฟักในเวลาประมาณ1อาทิตย์ และจะกลายเป็นตัวอ่อนซึ่งสามารถอาศัยอยู่ได้เป็นเดือนๆในดินที่กลบมันเอาไว้ ทันทีที่มีคนมาสัมผัส นอนทับ เหยียบ เลีย หรือดูด มันก็จะไชเข้าไปในร่างกาย ไปตามเส้นเลือด เข้าไปในหัวใจและเข้าไปในปอด เมื่อมันเข้าไปในปอดปุ๊บ บางทีมันก็จะขี่น้ำมูกไปหรืออาจจะโดนกลืนไปเองเลย และทำให้พยาธิปากขอนี้ได้นั่งรถไฟฟ้าสายเร็วที่สุดในโลก ตรงไปยังลำไส้ทันที

หลังจากที่ถึงสถานีลำไส้ พยาธิปากขอก็จะปักหลักสร้างบ้านทันที โดนยึดตัวเองไว้กับผนังลำไส้ และดูดเลือด ถ้าหากปล่อยเอาไว้นานๆอาจนำไปถึงการขยายพันธุ์มากมายอย่างรุนแรง และนำไปสู่โรคต่างๆได้อีกมาก เช่น ทำให้ปวดท้องรุนแรง ท้องร่วง ท้องผูก ท้องก่อนแต่ง อาการเหนื่อยล้า หรือที่น่ากบัวที่สุดคือทำให้โฮสท์หิวอาหารแปลกๆเช่น ดินหรือโคลน และวงจรชีวิตจะเริ่มต้นใหม่ทุกๆครั้งที่มีการถ่ายอุจจาระ

Cutaneous leishmaniasis [เป็นชื่อปรสิตเซลล์เดียว]

เป็นการติดเชื้อทางผิวหนังที่เกิดจาดเชื้อปรสิตเซลล์เดียวที่ถูกพามาโดย ริ้นฝอยทราย เป็นแมลงขนพองยาวประมาณ2มิลลิเมตร ที่สามารถลอดตาข่ายดักยุงทั้งหลายได้ แมลงพวกนี้อาศัยตามที่อยู่อาศัยของมนุษย์ และมีลูกหลานแถวๆบริเวณน้ำเน่าๆทั้งหลาย แผลติดเชื้อจากปรสิตเซลล์เดียวตัวนี้จะแสบมาก และถ้าติดเชื้อก็อาจจะ ถึงตาย !!

Naegleria brain-eating amoeba [เนกลาเรีย อะมีบากินสมอง]

อย่ากินน้ำที่ไม่น่าไว้ใจ!!! และอย่าเอาหัวลงไปในน้ำเวลากินด้วย!! พูดง่ายๆคือหลีกเลี่ยงน้ำที่หน้าตาดุดันอันตรายจะดีกว่า เพราะอะมีบาชนิดนี้ไม่ค่อยจะเป็นมิตรเท่าไหร่นัก มันจะสร้างบ้านของมันในน้ำอุ่นๆแถบอเมริกาตะวันตกเฉียงใต้ แต่นั่นไม่ใช่ปัญหา ทว่า บางทีมันก็ทะลึ่งเข้าไปสร้างบ้านในสมองคน อืมม คงไม่ใช่ปัญหาใหญ่อะไรมากเนอะ การติดเชื้อจากเนกลาเรียจังเป็นสาเหตุของอาการที่คนไทยเรียกว่าเยื่อหุ้มสมองอักเสบและภาษาอังฤษเรียกว่า primary amebic meningoencephalitis (PAM) เรียกสั้นๆว่าแปม ซึ่งเป็นอาการอักเสบของสมอง และจะทำลายเนื้อเยื่อสมอง อาการแป่มแป๊มเนี่ยจะเริ่มตั้งแต่1ถึง14วันหลังติดเชื้อ อาการก็ดูแล้วครบสูตรเลย ปวดหัวตัวร้อน คลื่นไส้ อาเจียน และคอเคล็ดอีกด้วย!! และเมื่อเนจังกินสมองไปอย่างกว้างขวาง ก็จะทำให้เกิดอาการมึนงง ขาดสมาธิกับสิ่งรอบตัว สูญเสียความสามารถในการทรงตัว เป็นลม หรือกระทั่งเห็นภาพหลอน และหลังจากที่มันเริ่มโจมตีแล้ว ก็มักจะตายหลังจากนั้น3ถึง7วัน

Candiru [ปลาแคนดิรุ]

แคนดิรุเป็น ปลา นะครับ "ปลา" ใช่แล้ว!! "ปลาปรสิต" ที่เป็นญาติกับปลาดุก โดยพบในแม่น้ำอะเมซอน และถ้าคุณคิดว่าปิรันย่าเก๋าแล้ว ไอ้แคนดิรุเนี่ย มาเฟียเลยละครับ ถึงแม้มันจะยาวสุดได้แค่ประมาณ6นิ้ว แต่มันกลับร้ายกาจมาก มันกินเลือดเป็นอาหาร ซึ่งปกติมันจะกินจากปลา โดยว่ายเข้าไปในเหงือกปลาและใช้หนามที่คมกริบของมันเพื่อยึดกับโฮสท์ มันจะเคี้ยวหาทางไปเรื่อยๆจนกว่าจะเจอเส้นเลือดใหญ่ของเหยื่อ และกินเลือดเข้าไปจนกว่ามันจะอิ่ม

แคนดิรุหาเหยื่อโดยกลิ่นจากในน้ำ และตอนนี้แหละ จะบอกถึงสาเหตุที่ทำให้มันน่ากลัว คือกลิ่นน้ำปัสสาวะของมนุษย์เนี่ย มันชอบครับ และพอมันได้กลิ่นโปรดของมัน แน่นอน มันก็ใช้นิสัยมัน คือไชเข้าไปในแหล่งอาหาร แต่เอิ่ม ถ้ามนุษย์ผู้โชคร้ายกำลังฉี่ในน้ำอย่างแฮปปี้ละก็ มันจะไชเข้าไปทางนั้นอะ ทางเดียวกับที่เราปล่อยฉี่อ่ะนะ และถ้าเกิดอะไรแบบนั้นขึ้น มันก็จะยึดตัวมันเหมือนกับที่ยึดปลาตัวอื่น แน่นอน เจ็บชิบหาย และสามารถจะเอาแคนดิรุออกมาจากอาวุธลับของเราได้ก็มีแต่จะต้องใช้การผ่าตัด เกิดเหตุการณ์นี้ขึ้นคงไม่อยากไปไหนอีกเลยอะนะ เพราะฉะนั้นก็จำไว้ล่ะ อย่าฉี่ในอะเมซอน