แผ่นดิน2กษัตริย์ สู่เหตุการณ์ วังหลวง-วังหน้า

ซ้าย- พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขวา- พระเจ้าบวรวงศ์เธอฯ กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญดังที่ทราบกันดีแล้วว่า ครั้งหนึ่งในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ราชวงศ์วงศ์จักรีได้มีพระเจ้าอยู่หัวถึงสองพระองค์ครองราชสมบัติปกครองประเทศร่วมกัน คือ สืบเนื่องมาจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่4) ทรงมีพระอนุชา (น้องชาย) อยู่หนึ่งพระองค์นามว่า "สมเด็จฯ เจ้าฟ้าจุฑามณี" ซึ่งพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 ทรงให้ความรักและเมตตาต่อพระอนุชาองค์นี้มาก และพระอนุชาเองก็ทรงให้ความรักและเคารพต่อพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 ผู้เป็นพี่ชายเช่นกัน ทั้งสองพระองค์เป็นพี่น้องที่ประสูติจากแม่เดียวกัน ประทับร่วมกัน ผ่านสุขร่วมทุกข์กันมาโดยตลอด
ด้วยความรักของพี่น้องที่มีต่อกัน ประกอบกับพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 ทรงมีวิชาความรู้ทางโหราศาสตร์ พระองค์เห็นว่าดวงพระชะตาของสมเด็จฯ เจ้าฟ้าจุฑามณีนั้นแข็งแกร่งมาก บารมีไม่ได้น้อยไปกว่าพระองค์เลย ตัวของสมเด็จฯเจ้าฟ้าจุฑามณีนั้นก็รับราชการมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 3 เป็นถึงผู้บัญชาการกรมทหารปืนใหญ่ กรมทหารแม่นปืน เป็นต้น นับว่าประสบการณ์มีมากนัก หากยกขึ้นเป็นกษัตริย์คู่กับพระองค์แล้วไซร้ ก็จะเป็นผลดีต่อราชสำนักสืบไป
พระองค์จึงมีพระบรมราชโองการสถาปนาพระเกียรติยศ สมเด็จฯเจ้าฟ้าจุฑามณี ขึ้นเป็นพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า มีพระราชพิธีบวรราชาภิเษก ทรงรับพระบวรราชโองการให้พระเกียรติยศเสมอด้วยพระเจ้าแผ่นดินพระองค์ที่ 2 เฉลิมพระปรมาภิไธยจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า "พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว"
ในต้นปี พ.ศ. 2408 สมเด็จพระปิ่นเกล้าฯ ทรงมีพระอาการประชวรที่หาสาเหตุพระโรคได้ไม่แน่ชัด พระจอมเกล้าฯ เสด็จพระราชดำเนินไปทับเยี่ยมไข้ที่วังหน้า (ธรรมศาสตร์) เป็นประจำทุกวัน ดูแลพระอนุชาจนนาทีสุดท้ายของพระชนม์ชีพ จนเวลาเช้าย่ำรุ่ง ตรงกับวันที่ 7 มกราคม พ.ศ. 2408 สมเด็จพระปิ่นเกล้าฯ เสด็จสวรรคต รวมพระชนมพรรษา 58 พรรษา หลังจากนั้นเพียง 3 ปีเศษ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ รัชกาลที่ 4 ก็สวรรคต สิ้นสุดแผ่นดินสองกษัตริย์

 

 

กำเนิดรอยร้าว ระหว่างลูกพระจอมกับลูกพระปิ่น

เหตุการณ์หลังการสวรรคตของ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4
1. ในที่ประชุมพระราชวงศ์และขุนนางได้มีมติเอกฉันท์เห็นควรให้ยกราชสมบัติตกแก่พระราชโอรสพระองค์ใหญ่ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า รัชกาลที่4 คือ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ฯ ขึ้นเป็นรัชกาลที่ 5 พระนามว่าพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะนั้นพระชนมายุ 15 พรรษา ปกครองพระบรมหาราชวัง หรือวังหลวง

 

 

ซ้าย- พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขวา- พระเจ้าบวรวงศ์เธอฯ กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ

หลังจากเหตุการณ์ไฟไหม้ในวังหลวงผ่านไป สถานการณ์ยิ่งทวีความตึงเครียดเพิ่มมากขึ้น ตึกรามบ้านช่องการค้าขายเงียบสนิท เวลากลางวันไม่ต่างอะไรกับเวลากลางคืน ชาวบ้านในเกาะรัตนโกสินทร์ต่างพากันร่ำลือไปต่างๆนาๆ ไม่นานนักวังหลวงจึงเกณฑ์ทหารราชองครักษ์ออกมาล้อมวังพร้อมติดอาวุธลาดตระเวนตลอดทั้งวันทั้งคืน กรมพระราชวังบวรฯแห่งวังหน้าเห็นกาลเป็นเช่นนั้นจึงบัญชาการทหารราชองครักษ์ออกมาล้อมวังเช่นกัน นับจำนวนพลได้ 600 นาย

ปัญหาต่างๆยังไม่ทันคลี่คลาย ก็มาปรากฏตัวแปรสำคัญของวิกฤตการณ์ครั้งนี้อีก 1 คน (มีกล่าวไว้ในบางช่วงของหนังสือ โครงกระดูกในตู้ โดย ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช) คือ หม่อมเจ้าหญิงสายวังหลวง พระนามว่า หม่อมเจ้าฉวีวาด ปราโมช เจ้าหญิงผู้มีอุปนิสัยเด็ดเดี่ยว ปราดเปรียว แตกต่างไปจากราชนารีในสมัยนั้น ครั้นเป็นสาวแรกรุ่นได้รับการหมั้นหมายให้ไปเป็นชายาเอกของ พระองค์เจ้าคัคณางคยุคล แต่มารู้ภายหลังว่าพระองค์เจ้าคัคณางคยุคลมีหม่อมอยู่แล้วในวัง จึงมิทรงยอม และโยนสินสอดทองหมั้นทิ้งหน้าต่างตำหนักเรี่ยราดไปกับพื้น จนพระองค์เจ้าคัคณางคยุคลต้องให้มหาดเล็กมาเก็บคืนไป จากนั้นไม่นานหม่อมเจ้าหญิงฉวีวาดจึงเสกสมรสกับ พระองค์เจ้าชายเฉลิมลักษณ์ ผู้เป็นพระอนุชา (น้องชาย) ของกรมพระราชวังบวรฯ หม่อมเจ้าฉวีวาดจึงเป็นสะใภ้วังหน้าอย่างเต็มตัว เริ่มเอาพระทัยออกห่างจากวังหลวงขึ้นตรงกับวังหน้า ในวันเกิดเหตุเพลิงไหม้ที่วังหลวง อยู่ๆท่านหญิงฉวีวาดก็ว่าจ้างเรือสำเภาขนสมบัติทิ้งพระสวามีหนีไปยังเขมร เหมือนกับว่าไปทำความผิดร้ายแรงรู้เห็นเป็นใจในเรื่องที่เกิดขึ้น

เมื่อการณ์เป็นเช่นนี้ยิ่งตอกย้ำในข่าวที่ร่ำลือ จนแพร่กระจายไปจนถึงวังหน้า ว่า! พระเจ้าอยู่รัชกาลที่ 5 จะบัญชาการให้ทัพวังหลวงบุกเข้าตีวังหน้าเพื่อจะจับตัวกรมพระราชวังบวรฯให้ได้ เมื่อทางวังหน้าได้ข่าวมาเช่นนั้น เหล่าพระราชวงศ์ และขุนนางของวังหน้าจึงทูลเชิญกรมพระราชวังบวรฯให้เสด็จหนีไปยังบริเวณท่าน้ำ(ท่าน้ำธรรมศาสตร์)โดยเรือพระที่นั่งกลไฟทันทีโดยมีเจ้าคุณจอมมารดาเอมผู้เป็นแม่และพระขนิษฐากับคนสนิทรวมแล้วกว่า 6 คน ล่องแม่น้ำเจ้าพระยาไปขึ้นยังท่าบางรักเพื่อขอลี้ภัยอยู่ในสถานทูตประเทศอังกฤษ เนื่องจากพระองค์ทรงรู้จักมักคุ้นกับนายน๊อกซ์ ที่ขณะนั้นดำรงตำแหน่งกงสุลอยู่ ทางสถานทูตประเทศอังกฤษให้การต้อนรับเป็นอย่างดีและในคืนนั้นเองทางสถานทูตก็ส่งเรือกลไฟไปรับเจ้านายที่ยังอยู่ในวังหน้าเข้าประทับยังสถานทูตอีกด้วย

 

 

ซ้าย - กรมพระราชวังบวรฯ ขวา- สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ (ทูลกระหม่อมใหญ่)

..อย่าต้องไล่บ่าวไพร่ข้าหลวงออกจากวังหน้าเลย ให้คงไว้ดังเดิมข้าพเจ้ามิประสงค์ที่จะเห็นบ่าวพลัดนาย แลขุนนางข้าราชการท่านใดเห็นว่ามีความผิดก็ขอให้ทางวังหลวงดำเนินโทษได้ตามหลักความยุติธรรม ภาษีอากรที่วังหน้าเคยเก็บได้มาแต่ต้นแลสิ่งของทรัพย์สินที่หามาได้นั้นขอให้คงไว้ดังเดิม อย่าริบรอน....เมื่อพระเจ้าอยู่หัวได้ทรงวินิจฉัยถึงพระราชสารฉบับนี้แล้ว ทรงโปรดให้ สมเด็จฯเจ้าฟ้ามหามาลา และคุณชายช่วง (สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์) รวมถึงเสนาบดีทั้งหลายประชุมปรึกษาหารือเพื่อนำข้อเรียกร้องนี้มาพิจารณาว่าข้อความใดบ้างที่ควรจะยอมตามพระประสงค์ของกรมพระราชวังบวรฯ หลังจากนั้นก็มีราชสารประนีประนอมกันอยู่หลายฉบับ จนกระทั่ง 2 ฝ่ายเห็นพ้องต้องกัน ในที่สุดฝ่ายวังหลวงจึงมีพระราชสารอัญเชิญให้กรมพระราชวังบวรฯ เสด็จกลับคืนเข้าประทับยังวังหน้าดังเดิม
ในการเสด็จกลับของกรมพระราชวังบวรฯ นั้นพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระเกียรติยศเต็มที่ โปรดให้จัดขบวนไปรับเสด็จ และจัดเรือเก๋งส่วนพระองค์ไปรับกรมพระราชวังบวรฯถึงสถานทูตอังกฤษอย่างสมพระเกียรติ แลเชิญเสด็จกรมพระราชวังบวรฯ เข้ายังพระบรมหาราชวังโดยขบวนพระเกียรติยศแห่แหนเข้ายังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ประทับยังเบื้องหน้าองค์พระแก้ว แล้วให้กรมพระราชวังบวรฯเข้าถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยาตามโบราณราชประเพณี ทั้งยังทรงโปรดให้มีพระราชพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลเป็นการใหญ่ นับเป็นการปิดฉากความบาดหมางระหว่างวังหลวง และวังหน้าลงโดยปราศจากความรุนแรง
หลังจากงานพระราชพิธีบำเพ็ญพระราชกุศล และถือน้ำพิพัฒน์สัตยาผ่านไปแล้ว พระเจ้าอยู่หัวทรงโปรดให้ พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ ร่างพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยพระราชอำนาจในการแต่งตั้งองค์รัชทายาทเพื่อเป็นการปูทางในอนาคต หากพระองค์มีพระราชประสงค์ที่จะสถาปนาพระราชโอรสเจ้าฟ้าชายพระองค์ใหญ่ของพระองค์สืบราชสมบัติต่อไป โดยมิต้องไปเป็นวังหน้า

 

ที่มา Fanpage คลังประวัติศาตร์ไทย